Park Kulturowy Kotliny Jeleniogórskiej
Park Kulturowy Kotliny Jeleniogórskiej (Dolina Pałaców i Ogrodów) – park kulturowy obejmujący założenia pałacowo-parkowe w południowej, środkowej, północnej i wschodniej części Kotliny Jeleniogórskiej oraz przyległych częściach Gór Kaczawskich, Rudaw Janowickich i Karkonoszy, w województwie dolnośląskim. Uznany za pomnik historii Polski.
Istnienie parku ma za cel kompleksową ochronę i rewitalizację założeń rezydencjonalnych Kotliny Jeleniogórskiej i XIX-wiecznych zespołów osadnictwa charakterystycznego dla regionu[1].
Historia
edytujPark został utworzony przez zgromadzenie Związku Gmin Karkonoskich 24 października 2008 roku[2] na podstawie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami[3]. 20 września 2011 obiekty parku kulturowego uznane zostały przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej za pomnik historii[4].
Obiekty
edytujNa terenie parku znajduje się 20 zamków i pałaców, które były siedzibami książąt śląskich, pruskiej rodziny królewskiej (m.in. królów pruskich: Wilhelma III i Wilhelma IV), rodów arystokracji i szlachty polskiej, niemieckiej, czeskiej i austriackiej m.in. Radziwiłłów, Czartoryskich, Schaffgotschów, Hohenzollernów[1][5]. Przy budowie tych obiektów korzystano z usług architektów Karla Friedricha Schinkela, Friedricha Augusta Stülera oraz architekta krajobrazu – Petera Josepha Lenné.
W granicach parku znajdują się rezydencje w Bukowcu, Dąbrowicy, Janowicach Wielkich, Jeleniej Górze, Jeleniej Górze – Cieplicach-Zdroju, Jeleniej Górze – Czarne, Jeleniej Górze - Sobieszowie, Karpnikach, Komarnie, Łomnicy, Miłkowie, Mniszkowie, Mysłakowicach, Radomierzu, Ruiny Zamku w Rybnicy, Wojanowie, Wojanowie-Bobrowie, Wojkowie oraz Staniszowie wraz z terenami dawnego parku przypałacowego obejmującego górę Witoszę oraz Grodną, także pałace na terenie miasta Kowary: Nowy Dwór i Ciszyca. Do Parku należą Zamek Chojnik, Zamek Bolczów i Ruiny Zamku Sokolec oraz Zamku Niesytno. W obszarze parku znalazły się też m.in. domy tyrolskie w Mysłakowicach oraz zespół zabudowy sanatoryjno-szpitalnej Kowary-Wysoka Łąka[2].
W XIX wieku powstał tu kompleks pałaców i parków wkomponowanych w otaczające krajobrazy rolnicze i leśne Kotliny Jeleniogórskiej, Karkonoszy i Rudaw Janowickich. Kotlina Jeleniogórska w XIX wieku należała do najmodniejszych terenów wypoczynkowych i turystycznych. Odwiedzali ją Caspar David Friedrich, John Quincy Adams, Fryderyk Chopin, Izabela Czartoryska, Johann Wolfgang Goethe[5][1].
Fundacja Doliny Pałaców i Ogrodów Kotliny Jeleniogórskiej
edytujW 2005 roku powstała Fundacja Doliny Pałaców i Ogrodów Kotliny Jeleniogórskiej, która za cel postawiła sobie ochronę zabytkowych zespołów parkowo-pałacowych i dworskich oraz innych budowli rezydencjonalnych w Kotlinie Jeleniogórskiej, a także promocję rejonu pod nazwą „Dolina Pałaców i Ogrodów”, jako szczególnego dziedzictwa kulturowego[6].
Fundację założyli właściciele kilku pałaców starający się o fundusze na ratowanie zabytków i na promocję tego obszaru. Fundacja ustawiła w kotlinie tablice informujące i drogowskazy kierujących do kilku obiektów. Fundacja przyczyniła się także do powstania parku kulturowego, a obecnie stara się, by teren ten wpisać na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO[7].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Projekt utworzenia parku kulturowego Kotliny Jeleniogórskiej. Związek Gmin Karkonoskich. [dostęp 2009-02-16].
- ↑ a b Krzysztof Korzeń, Park Kulturowy Kotliny Jeleniogórskiej [online], naszesudety.pl, 24 października 2008 [dostęp 2016-04-28].
- ↑ art. 16. ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z dnia 17 września 2003 r.)
- ↑ Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 września 2011 (Dz.U. z 2011 r. nr 217, poz. 1283)
- ↑ a b Misje i cele. Fundacja Doliny Pałaców i Ogrodów Kotliny Jeleniogórskiej, 2008. [dostęp 2009-02-16]. (pol.).
- ↑ Statut. Fundacja Doliny Pałaców i Ogrodów Kotliny Jeleniogórskiej, 2008. [dostęp 2009-02-16]. (pol.).
- ↑ Filip Frydrykiewicz: W dolinie romantycznych pałaców. rp.pl, 2009-02-12. [dostęp 2009-02-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-03)]. (pol.).