Wikipedia

Państwa kandydujące do Unii Europejskiej

opis państw europejskich mogących w przyszłości stać się państwami członkowskimi Unii Europejskiej

Członkiem Unii Europejskiej może zostać tylko wolne, niepodległe, suwerenne, demokratyczne państwo europejskie, przestrzegające prawa międzynarodowego, o rozwiniętej gospodarce rynkowej, zdolnej do konkurowania na jednolitym, wspólnym rynku wewnętrznym. Wymogi te zostały spisane przez przywódców ówczesnej dwunastki podczas szczytu Rady Europejskiej w Kopenhadze z 1993 roku i znane są dzisiaj jako kryteria kopenhaskie. Ponadto w Madrycie w 1995 Rada Europejska nakazała zaakceptować w pełni i bez zastrzeżeń acquis communautaire oraz posiadać sprawnie działającą administrację i sądownictwo zdolne wyegzekwować unijne i wspólnotowe akty prawne (kryteria madryckie).

Dziewięć państw posiada oficjalnie status kandydata: Albania (od 2014), Bośnia i Hercegowina (od 2022), Czarnogóra (od 2010), Gruzja (od 2023) Macedonia Północna (od 2005), Mołdawia (od 2022), Serbia (od 2012), Turcja (od 1999), Ukraina (od 2022). Czarnogóra, Islandia, Serbia i Turcja rozpoczęły negocjacje ws. członkostwa[1]. W 2013 roku Islandia zawiesiła negocjacje.

W strategicznym dokumencie przyjętym przez Komisję Europejską 5 listopada 2008 roku napisane jest: „Rozszerzenie służy realizacji strategicznych interesów UE dotyczących stabilności, bezpieczeństwa i zapobiegania konfliktom. Przyczynia się ono do zwiększenia dobrobytu i możliwości wzrostu gospodarczego, do poprawiania połączeń z ważnymi szlakami transportowymi i energetycznymi, a także do umacniania pozycji UE na świecie. W świetle wyzwań związanych ze stabilnością, przed jakimi stanęły niedawno państwa wschodniej części UE, konsekwentna realizacja polityki rozszerzenia staje się ważniejsza niż kiedykolwiek przedtem. Obecny program rozszerzenia obejmuje Bałkany Zachodnie i Turcję”[2].

W 2014 roku szef Komisji Europejskiej Jean-Claude Juncker powiedział, że nie przewiduje w ciągu najbliższych pięciu lat kolejnych rozszerzeń Unii. Według niego wspólnota musi najpierw poradzić sobie z problemami wewnętrznymi i wzmocnić się po kryzysie finansowym[3].

W 2022 roku w trakcie trwającej inwazji Rosji na Ukrainę zdecydowano o nadaniu praw kandydata Ukrainie oraz Mołdawii[4].

Państwa kandydujące

edytuj
Państwa uznane przez Komisję Europejską za oficjalnych kandydatów[5].
Państwo Rozpoczęcie negocjacji o stowarzyszeniu Podpisanie stowarzyszenia Wejście w życie stowarzyszenia Data złożenia wniosku o członkostwo Oficjalny status kandydata do UE Rozpoczęcie negocjacji o członkostwo Liczba zamkniętych i otwartych rozdziałów negocjacyjnych Strefa wolnego handlu[6] Unia celna[7] PKB per capita według WFB w 2021 w USD Procent średniej UE
  Albania 2003-01-01T00:00:00.000 stycznia 2003(dts)[8] 2006-06-12 12 czerwca 2006(dts)[a][9] 2009-04-01T00:00:00.001 1 kwietnia 2009(dts)[9] 2009-04-24 24 kwietnia 2009(dts)[9][b] 2014-06-27 27 czerwca 2014(dts)[9] – – 2007 – 14 520 37,0%
  Bośnia i Hercegowina 2005-11-25 25 listopada 2005(dts)[10] 2008-06-16 16 czerwca 2008(dts)[a][10] 2015-06-01T00:00:00.001 1 czerwca 2015(dts)[11] 2016-02-15 15 lutego 2016(dts)[10] 2022-12-15 15 grudnia 2022(dts)[12] – – 2008 – 15 635 39,9%
  Czarnogóra 2006-09-26 26 września 2006(dts)[13] 2007-10-15 15 października 2007(dts)[a][14] 2010-05-01T00:00:00.001 1 maja 2010(dts)[14] 2008-12-15 15 grudnia 2008(dts)[15] 2010-12-01T00:00:00.000 grudnia 2010(dts)[15] 2012-06-29 29 czerwca 2012(dts)[14] 3/33 z 35[c][16][17] 2008 – 20 557 52,4%
  Gruzja 2010-07-15 15 lipca 2010(dts)[18] 2014-06-27 27 czerwca 2014(dts)[19] 2016-07-01T00:00:00.001 1 lipca 2016(dts)[20] 2022-03-03 3 marca 2022(dts)[21] 2023-12-14 14 grudnia 2023(dts) – – 2014 – 15 472 39,5%
  Macedonia Północna 2000-03-01T00:00:00.000 marca 2000(dts)[22] 2001-04-09 9 kwietnia 2001(dts)[a][23] 2004-04-01T00:00:00.001 1 kwietnia 2004(dts)[23] 2004-03-22 22 marca 2004(dts)[15] 2005-12-16 16 grudnia 2005(dts)[23] – – 2004 – 16 464 42,0%
  Mołdawia 2010-01-12 12 stycznia 2010(dts)[24] 2014-06-27 27 czerwca 2014(dts)[25] 2016-07-01T00:00:00.001 1 lipca 2016(dts)[26] 2022-03-03 3 marca 2022(dts)[27] 2022-06-23 23 czerwca 2022(dts)[4] 2023-12-14 14 grudnia 2023(dts)[28] – 2016 – 14 234 36,4%
  Serbia 2005-10-01T00:00:00.001 1 października 2005(dts)[29] 2008-04-29 29 kwietnia 2008(dts)[a][29] 2013-09-01T00:00:00.001 1 września 2013(dts)[29] 2009-12-22 22 grudnia 2009(dts)[29] 2012-03-01T00:00:00.001 1 marca 2012(dts)[29] 2014-01-21 21 stycznia 2014(dts)[30] 2/8 z 35[c][31] 2008 – 19 762 50,4%
  Turcja 1959-07-31 31 lipca 1959(dts)[32] 1963-09-12 12 września 1963(dts) – Ankara Agreement[33]
1995-12-22 22 grudnia 1995(dts) – Unia celna[34] 		1996-01-01T00:00:00.001 1 stycznia 1996(dts) – Unia celna[33] 1987-04-14 14 kwietnia 1987(dts)[15] 1999-12-11 11 grudnia 1999(dts)[35] 2005-10-03 3 października 2005(dts)[33] 1/16 z 33[c][36] 1996 2001[34] 31 252 79,7%
  Ukraina 2007-03-05 5 marca 2007(dts)[37] 2014-03-21 21 marca 2014(dts) – część polityczna umowy[38]
2014-06-27 27 czerwca 2014(dts) – część handlowa umowy[38] 		2014-11-01T00:00:00.001 1 listopada 2014(dts) – tymczasowe wejście w życie części politycznej[38]
2016-01-01T00:00:00.001 1 stycznia 2016(dts) – tymczasowe wejście w życie części handlowej[38] 		2022-02-28 28 lutego 2022(dts)[39] 2022-06-23 23 czerwca 2022(dts)[4] 2023-12-14 14 grudnia 2023(dts)[28] – 2017 (częściowo) – 12 944 33,0%

Państwa oficjalnie uznane za kandydatów

edytuj

Albania, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Macedonia Północna, Serbia biorą udział w Procesie stabilizacji i stowarzyszenia[40], porównywalnym do Układów Europejskich zawieranych w latach 90. z państwami Europy Środkowo-Wschodniej. W proces ten wchodzi zawarcie Układu Stowarzyszeniowego.

Albania

edytuj
 
Unia Europejska i Albania
Zobacz też: Unia na rzecz Regionu Morza Śródziemnego.

Państwa popierające integrację Albanii z UE: Niemcy[41], Chorwacja[42].

W czerwcu 2014 roku Rada Europejska przyznała Albanii status oficjalnego kandydata do UE. Warunkiem dalszej integracji z UE jest skuteczna realizacja reform, szczególnie w zakresie administracji państwowej i sądownictwa, poprawa zwalczania zorganizowanej przestępczości i korupcji, lepsza ochrona praw człowieka i praw mniejszości, a także przestrzeganie prawa własności.

Bośnia i Hercegowina

edytuj
 
Unia Europejska i Bośnia i Hercegowina

Argumenty zwolenników: rozszerzenie Unii na Zachodnie Bałkany przyczyni się do stabilizacji i rozwoju tego regionu, członkostwo w ONZ, członkostwo w Radzie Europy, członkostwo w OBWE, członkostwo w CEFTA, położenie na kontynencie europejskim, silny związek i utożsamianie się z kulturą europejską, duże poparcie społeczne dla integracji europejskiej[43].

Argumenty przeciwników: niestabilność polityczna[44], zagrożona jedność państwa[45] (separatyzm części serbskiej[46]), głębokie podziały etniczne[47] duża przestępczość, korupcja, silne struktury mafijne[48], słaba gospodarka[49][50][51], prawdopodobnie nie wytrzymałaby konkurencji wolnego, jednolitego rynku, brak członkostwa w WTO, 121 miejsce we wskaźniku wolności gospodarczej[52].

Zobacz też: Wysoki przedstawiciel dla Bośni i Hercegowiny, EUFOR Althea i Unia na rzecz Regionu Morza Śródziemnego.

W 2005 rozpoczęto negocjacje w sprawie stowarzyszenia. W czerwcu 2008 doszło do podpisania umowy o stabilizacji i stowarzyszeniu[10]. Unia Europejska, w porozumieniu z Radą ds. Implementacji Pokoju, zamierza przejąć główną odpowiedzialność za stabilizację w Bośni[53]. Bośnia i Hercegowina oczekuje na przyznanie statusu kandydata, co będzie możliwe w oparciu o pozytywną ocenę stopnia ich stabilizacji wewnętrznej oraz zaawansowania prowadzonych przez nie reform. Państwa popierające aspiracje integracyjne: Polska[54].

Czarnogóra

edytuj
 
Unia Europejska i Czarnogóra
Zobacz też: Unia na rzecz Regionu Morza Śródziemnego.

9 grudnia 2011 Rada Europejska zdecydowała o rozpoczęciu negocjacji akcesyjnych z Czarnogórą w czerwcu 2012 roku[55]. Czarnogórze udało się zamknąć tymczasowo trzy rozdziały (25 – nauka i badania, 26 – edukacja i kultura, 30 – stosunki zewnętrzne), a negocjacje trwają w kolejnych 30 rozdziałach[16].

Gruzja

edytuj
 
Unia Europejska i Gruzja

Argumenty zwolenników: podkreśla swoje chrześcijańskie i europejskie korzenie, członkostwo w ONZ, członkostwo w Radzie Europy, członkostwo w OBWE, członkostwo w WTO, silny i zdecydowany kierunek proeuroatlantycki – chęć członkostwa w NATO[56], 32. miejsce we wskaźniku wolności gospodarczej[57]. Gruzja podpisała umowę stowarzyszeniową z Unią Europejską 27 czerwca 2014 roku. 14 grudnia 2023 roku Gruzja została oficjalnym kandydatem do Unii Europejskiej.

Argumenty przeciwników: położenie na Zakaukaziu, słaba gospodarka[50][51] (dodatkowo zniszczona działaniami wojennymi z sierpnia 2008), prawdopodobnie nie wytrzymałaby konkurencji wolnego, jednolitego rynku, problem Abchazji i Osetii Południowej (separatyzm, chęć przyłączenia się do Rosji, niejasny status tych prowincji po konflikcie zbrojnym z Rosją w sierpniu 2008), niestabilność polityczna, oskarżenia opozycji o łamanie zasad demokracji przez prezydenta.

European Union-Georgia Action Plan wstępem do stowarzyszenia[58]. 27 czerwca 2014 roku podpisała umowę stowarzyszeniową.

14 grudnia 2023 roku Gruzja otrzymała status kandydata do Unii Europejskiej.

Główni zwolennicy: Polska, Litwa, Łotwa, Estonia.

Macedonia Północna

edytuj
 
Unia Europejska i Macedonia Północna
Osobny artykuł: Stosunki Macedonii Północnej z Unią Europejską.

Komisja Europejska zarekomendowała wyznaczenie daty rozpoczęcia negocjacji, z powodu postępów Macedonii Północnej na drodze do członkostwa.

Na drodze do członkostwa w Unii Europejskiej, przeszkodę stanowi znacząca mniejszość albańska – zagrożona jedność kraju; niski przyrost naturalny – według badań ONZ, w latach czterdziestych XXI wieku Macedończycy staną się mniejszością we własnym kraju, duża przestępczość, korupcja, silne struktury mafijne, gospodarka prawdopodobnie nie wytrzymałaby konkurencji wolnego, jednolitego rynku, problem z dialogiem politycznym, brak reformy policji, brak walki z korupcją, brak reformy sądownictwa i administracji publicznej, zła polityka państwa w dziedzinie zatrudnienia, a na terenach zamieszkanych przez mniejszość albańską także przypadki łamania prawa podczas wyborów.

Zobacz też: Konflikt grecko-macedoński i Porozumienie pokojowe z Ochrydy.

Państwa popierające europejskie aspiracje: Polska[59][60], Chorwacja[42].

W październiku 2013 roku KE po raz piąty rekomendowała rozpoczęcie rozmów akcesyjnych z Macedonią, posiadającą od grudnia 2005 roku status kandydata. Spór z Grecją o nazwę państwa macedońskiego pozostawał długo głównym czynnikiem blokującym postępy integracyjne Macedonii. Wpływ na to mają również zadrażnienia z Bułgarią na tle projektu traktatu międzypaństwowego oraz spowolnienie tempa reform wewnętrznych.

Mołdawia

edytuj
 
Unia Europejska i Mołdawia
Osobny artykuł: Stosunki Mołdawii z Unią Europejską.

Argumenty zwolenników: członkostwo w ONZ, członkostwo w Radzie Europy, członkostwo w OBWE, członkostwo w WTO, członkostwo w CEFTA, położenie na kontynencie europejskim, silny związek i utożsamianie się z kulturą europejską. Mołdawia podpisała umowę stowarzyszeniową z Unią Europejską 27 czerwca 2014 roku.

Argumenty przeciwników: jedno z najbiedniejszych państw Europy, bardzo słaba gospodarka[50][51], prawdopodobnie nie wytrzymałaby konkurencji wolnego, jednolitego rynku, duża przestępczość, silne struktury mafijne, problem separatyzmu Naddniestrza i stacjonowania tam obcych wojsk, praktyczny brak kontroli Mołdawii nad tym terenem.

The EU Moldova Action Plan jest wstępem do układu stowarzyszeniowego[61]. 27 czerwca 2014 roku podpisała umowę stowarzyszeniową.

Główny zwolennik: Rumunia. Pozostałe państwa: Polska[62][63].

Serbia

edytuj
 
Unia Europejska i Serbia
Zobacz też: Stosunki Serbii z Unią Europejską.

Argumenty zwolenników: rozszerzenie Unii na Zachodnie Bałkany przyczyni się do stabilizacji i rozwoju tego regionu, członkostwo w ONZ, członkostwo w Radzie Europy, członkostwo w OBWE, członkostwo w CEFTA, położenie na kontynencie europejskim, silny związek i utożsamianie się z kulturą europejską, nawiązanie współpracy z Międzynarodowym Trybunałem Karnym dla byłej Jugosławii[64], nawiązanie współpracy z NATO[65].

Argumenty przeciwników: słaba gospodarka[66][50][51], prawdopodobnie nie wytrzymałaby konkurencji wolnego, jednolitego rynku, wyjątkowe ubóstwo jej południowej części – Prowincji Autonomicznej Kosowo i Metochia, pogorszenie stosunków z państwami, które uznały niepodległość Kosowa i żądanie od UE jasnego stanowiska, czy uznaje Serbię w jej dotychczasowych, potwierdzonych międzynarodowo granicach z Kosowem[67][68][69], brak członkostwa w WTO.

Państwa popierające: Grecja[70][71], Polska[72], Węgry[73], Hiszpania[74]. Państwa niechętne członkostwu: Holandia[75] i Rumunia[76].

UE 3 maja 2006 roku zawiesiła rozmowy stowarzyszeniowe jeszcze wtedy z Serbią i Czarnogórą z powodu niespełnienia przez nią warunku, jakim było aresztowanie do końca kwietnia Ratko Mladicia. Serbia jest kontynuatorem Serbii i Czarnogóry. Jednak w maju 2007 roku Unia Europejska zaznaczyła, że widzi zachodzące w Serbii zmiany pozwalające na wznowienie rozmów stowarzyszeniowych. 23 grudnia 2009 w Sztokholmie, serbski prezydent Boris Tadić złożył oficjalny wniosek o członkostwo w Unii Europejskiej. 1 marca 2012 roku Serbia otrzymała status państwa kandydującego do członkostwa w Unii Europejskiej

Serbia rozpoczęła negocjacje 21 stycznia 2014 roku. Trwa faza badań przesiewowych. W dużej mierze ich tempo zależy od postępów w procesie normalizacji między Serbią i Kosowem – zawarcie porozumienia w tej sprawie 19 kwietnia 2013 roku w Brukseli i jego implementacja jest czynnikiem przesądzającym o postępie Serbii.

Turcja

edytuj
Osobny artykuł: Stosunki Turcji z Unią Europejską.
 
Unia Europejska i Turcja

Argumenty zwolenników: państwo, które najdłużej czeka na decyzję Europy w sprawie członkostwa (od 1963 roku – kiedy to w Układzie Stowarzyszeniowym zapowiedziano jej wejście do ówczesnej EWG), aż 85% społeczeństwa popiera integrację Turcji z UE[77], silna westernizacja modelu życia i laicyzacja życia politycznego, szansa na demokratyzację tego państwa, jak i szansa na demokratyzację Unii[78], szansa na wyjście poza krąg cywilizacji chrześcijańskiej i budowanie zgody chrześcijańsko-muzułmańskiej, dzięki czemu Unia miałaby szansę stworzyć wielką, różnorodną kulturowo przestrzeń[78], przyczyni się również do stabilizacji w obszarze basenu mórz: Śródziemnego i Czarnego[79] oraz na Zakaukaziu[80], dobra kondycja gospodarcza[81][50][51], reformy gospodarcze, duża liczba ludności – wielki rynek zbytu, duża liczba Turków w państwach europejskich – przez to silne i długie związki kulturowe z Zachodem, nawiązanie do tradycji bizantyjskiej i do połączenia obu części dawnego Imperium rzymskiego, członkostwo w ONZ, członkostwo w Radzie Europy (od 9 sierpnia 1949), członkostwo w OECD, członkostwo w OBWE, członkostwo w WTO, członkostwo w NATO (od 1952 roku) – sojusznik militarny wielu państw członkowskich, druga co do wielkości armia NATO[82] – możliwość wniesienia ogromnego potencjału do dorobku militarnego UE, członkostwo stowarzyszone w Unii Zachodnioeuropejskiej, członkostwo w G20 – chęć odgrywania większej roli na arenie międzynarodowej, aspiracje do bycia regionalnym mocarstwem[potrzebny przypis], ważne położenie geostrategiczne (przez co umocnienie geostrategicznego położenia Unii Europejskiej) – szczególnie przy projektach energetycznych związanych z południowym Kaukazem i na Bliskim Wschodzie oraz procesach pokojowych w tym rejonie świata[83], przyjęcie prawa o fundacjach, reforma kodeksu karnego w zakresie wolności wypowiedzi, zapisanie w nowej tureckiej konstytucji pełnego poszanowania praw człowieka i wolności podstawowych, zapewnienia rozdziału władz oraz demokratycznego i świeckiego charakteru Państwa Tureckiego.

Argumenty przeciwników: spór z Armenią (nieuznawanie zbrodni ludobójstwa Ormian i utrzymywanie embarga gospodarczego, zamknięcie granicy i stosowanie gróźb wobec sąsiadów), niestabilne relacje z Grecją – nieuznawanie ludobójstwa Greków z początku XX wieku[potrzebny przypis], kwestia mniejszości kurdyjskiej[84], spór z Cyprem o Turecką Republikę Cypru Północnego (nieuznawanie Cypru, jednego z członków UE), de iure Turcja okupuje część terytorium UE[85], tylko nieco ponad 3% terytorium leży na kontynencie europejskim[86], przez większość swojej historii Turcja była w opozycji do Europy, duże wpływy wojska i ekstremalnych środowisk islamskich, niski poziom rozwoju gospodarczego – niemożność poradzenia sobie na rynku wewnętrznym, duża liczba ludności – możliwa duża fala emigracji w poszukiwaniu pracy, Turcja uzyskałaby ogromną możliwość blokowania procesu decyzyjnego, byłaby drugim państwem według liczby ludności (po Niemczech) – praktycznie żadna decyzja nie byłaby podjęta bez jej zgody[87], duża liczba Turków w państwach europejskich – trudności w odnalezieniu się w zachodnim świecie, przyjęcie Turcji może doprowadzić do rozluźnienia więzi kulturowych i spowolnienia procesów integracyjnych (obawy do cofnięcia integracji do strefy wolnego handlu)[88], nieufność (niechęć) państw arabskich związana z przeszłością i dominacją Osmanów[89], niezakończone problemy dotyczące wolności religijnej wyznań niemuzułmańskich, ingerencja w działania Patriarchatu Ekumenicznego, łamanie praw kobiet (w tym prawo do popełniania tzw. honorowe zabójstwa), wyjątkowo niski procent kobiet obecnych na rynku pracy, łamanie prawa związków zawodowych[90], ograniczany sądowo dostęp do portali internetowych.

Zobacz też: MEDA, Proces barceloński i Unia na rzecz Regionu Morza Śródziemnego.

Zwolennicy potencjalnego członkostwa Turcji: Szwecja[79], Polska (w osobie prezydenta Lecha Kaczyńskiego[91][92] i premiera Donalda Tuska[93]). Przeciwnicy: Austria[94].

Turcja rozpoczęła negocjacje w październiku 2005 roku, są one otwarte w 13 rozdziałach negocjacyjnych (ostatni z nich: 22 – polityka regionalna i koordynacja instrumentów regionalnych został zainaugurowany w listopadzie 2013 roku). Tymczasowo udało się zamknąć negocjacje jedynie w rozdziale 25 (nauka i badania). Otwarcie negocjacji w ośmiu rozdziałach jest blokowane przez Cypr w związku z niewypełnianiem przez Turcję zapisów tzw. protokołu ankarskiego do umowy stowarzyszeniowej, co ma swoje korzenie w trwającym podziale Cypru na Republikę Cypru i tzw. Turecką Republikę Cypru Północnego. Ponadto Francja blokuje otwarcie czterech rozdziałów negocjacyjnych. Na przeszkodzie postępów negocjacyjnych Turcji stoi również sytuacja polityczna w tym państwie i zahamowanie reform wewnętrznych. Turcja czyni starania o otwarcie negocjacji w rozdziałach 23 (wymiar sprawiedliwości i prawa podstawowe) oraz 24 (sprawiedliwość, wolność, bezpieczeństwo).

Ukraina

edytuj
 
Unia Europejska i Ukraina
Osobne artykuły: Stosunki Ukrainy z Unią Europejską i Akcesja Ukrainy do Unii Europejskiej.

W marcu 2007 rozpoczęto negocjacje w sprawie szerszego porozumienia UE-Ukraina podobnego do układów stowarzyszeniowych[95]. Współpraca UE-Ukraina dotyczy między innymi stworzenia wspólnej przestrzeni powietrznej, opracowania i realizacji strategii transportowej, która przyczyni się do rozwoju korytarzy transportowych[96]. W październiku 2010 Rada Najwyższa Ukrainy odrzuciła pomysł złożenia wniosku w sprawie członkostwa w Unii Europejskiej[97]. 21 marca 2014 roku została podpisana część polityczna Umowy Stowarzyszeniowej z Unią Europejską. Część handlowa umowy została podpisana 27 czerwca 2014 roku.

16 września 2014 Rada Najwyższa zatwierdziła projekt ustawy o ratyfikacji Układu o stowarzyszeniu między Ukrainą a Unią Europejską, która tego samego dnia została podpisana przez prezydenta Petro Poroszenko[98][99][100].

1 stycznia 2016 weszła w życie umowa między Ukrainą a Unią Europejską o pogłębionej i całościowej strefie wolnego handlu (DCFTA), będąca najważniejszą i największą częścią podpisanej w czerwcu 2014 roku umowy stowarzyszeniowej między Ukrainą a UE.

28 lutego 2022 Ukraina oficjalnie złożyła list z wnioskiem o członkostwo[101]. 1 marca 2022 Parlament Europejski zarekomendował uczynienie Ukrainy oficjalnym „kandydatem” do członkostwa w UE. 24 maja 2022 Rada Unii Europejskiej przyjęła rozporządzenie umożliwiające czasową liberalizację handlu z Ukrainą, zniesienie wszystkich ceł z tytułu IV umowy stowarzyszeniowej, cła antydumpingowe oraz egzekwowanie wspólnych zasad importowych. 17 czerwca 2022 Komisja Europejska oficjalnie ogłosiła swoje zalecenie przyznania Ukrainie statusu kandydata do UE.

Potencjalni kandydaci

edytuj

Państwa stowarzyszone

edytuj
Państwa stowarzyszone z Unią Europejską.
Państwo Rozpoczęcie negocjacji o stowarzyszeniu Podpisanie stowarzyszenia Wejście w życie stowarzyszenia Data złożenia wniosku o członkostwo Strefa wolnego handlu[6] PKB per capita stan na 2021 Procent średniej UE[d]
  Kosowo 28 października 2013[102] 27 października 2015[a][103] 1 kwietnia 2016[104] 15 grudnia 2022[105] – 12400 42,71%
  Maroko wiosna 1992[106][e] 26 lutego 1996[108] 1 marca 2000[108] 1 czerwca 1987[109] 2000[110] 3290 11,33..%

Kosowo

edytuj
 
Unia Europejska i Kosowo
Osobny artykuł: Stosunki Kosowa z Unią Europejską.

Hiszpania, Cypr, Słowacja, Grecja i Rumunia nie uznały jednostronnego ogłoszenia niepodległości i zawetują jakiekolwiek formy współpracy UE z Kosowem. Państwo to jest jednym z najbiedniejszych regionów świata z czterdziestoprocentowym bezrobociem, wyjątkowo słabą gospodarką[111] i silnymi strukturami mafijnymi[112]. Oskarżenia o zbrodnie wojenne[113] a co za tym też idzie zupełny brak kontroli i ochrony mniejszości serbskiej i romskiej[114], niszczenie zabytków kultury prawosławnej[115]. Jedyne, co przeważa na plus, to używanie waluty euro i bycie swego rodzaju protektoratem Unii Europejskiej. UE wyeksportowała tam struktury państwowej administracji, sądownictwa i policji – EULEX (jednak z zastrzeżeniem neutralności tej misji względem statusu Kosowa[116]). Z drugiej strony jest to powód na nie, gdyż członkiem UE nie może być państwo, które nie posiada silnej administracji i sądownictwa. Wiąże się to z faktem egzekwowania prawa wspólnotowego, które spoczywa właśnie na sądownictwie i administracji państw członkowskich. Paradoksalnie obecnie Serbia może wejść do UE wcześniej niż Kosowo. Na niekorzyść Kosowa (jako samodzielnego państwa) przemawia również brak członkostwa w ONZ, Radzie Europy, OBWE, WTO. Na korzyść przemawia – osobne od Serbii – członkostwo w CEFTA – lecz jest to członkostwo jako Kosowo-UNMIK. Pierwszym i podstawowym argumentem przeciw członkostwu jest nieuznanie oficjalne przez Unię Europejską niepodległości Kosowa. Komisja Europejska rozpoznaje Kosowo wyłącznie jako obszar administracyjny Serbii pod nadzorem międzynarodowym[117].

W rezultacie porozumienia serbsko-kosowskiego i pozytywnego dla Kosowa raportu KE, 28 października 2013 roku podjęto negocjacje ws. zawarcia Porozumienia o stabilizacji i stowarzyszeniu z Kosowem (formuła EU-only), które zakończyły się w maju 2014 roku. Porozumienia zostało podpisane 27 października 2015 roku.

Maroko

edytuj
 
Unia Europejska i Maroko

Argumenty zwolenników: przyjęcie Maroka oznaczałoby wyjście poza świat chrześcijański i reunifikację obu brzegów Morza Śródziemnego, stosunkowo blisko Europy, więc nie powinno być problemu z wymianą handlową, członkostwo w ONZ, członkostwo w WTO, przyjęcie Maroka do UE byłoby czynnikiem stabilizującym w Afryce i w basenie Morza Śródziemnego, najwyższy stopień aplikacji acqius UE spośród państw śródziemnomorskich[118].

Argumenty przeciwników: niestabilna sytuacja polityczna, nieuregulowana kwestia Sahary Zachodniej; niespełnianie kryteriów kopenhaskich dotyczących praw człowieka; położenie na kontynencie afrykańskim; słaba gospodarka[50][51], prawdopodobnie nie wytrzymałaby konkurencji wolnego, jednolitego rynku, Maroko uważa, że Hiszpańskie Posiadłości w Afryce Północnej są terytorium marokańskim okupowanym przez Hiszpanię. Należy do Unii Afrykańskiej.

Złożyło wniosek uważając, że jest demokratycznym państwem organicznie połączonym z Europą[119]. Odmówiono szans na członkostwo, między innymi z powodu nierozwiązanego konfliktu z Saharą Zachodnią. Trwają prace nad zaciśnięciem współpracy na zasadach szerszych niż ma to miejsce w przypadku umowy stowarzyszeniowej i Unii dla Śródziemnomorza[120].

Zobacz też: MEDA, Proces barceloński, Unia na rzecz Regionu Morza Śródziemnego i Europejska Polityka Sąsiedztwa.

Państwa należące do Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu

edytuj
Zobacz też: Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu.
Państwo Rozpoczęcie negocjacji o stowarzyszeniu Podpisanie stowarzyszenia Wejście w życie stowarzyszenia Data złożenia wniosku o członkostwo Oficjalny status kandydata do UE Strefa wolnego handlu[6] Unia celna[7] PKB per capita według WFB w 2017 w USD[121] Procent średniej UE[d]
  Liechtenstein Stowarzyszenie zastąpiono szerszą integracją w ramach EOG Stowarzyszenie zastąpiono szerszą integracją w ramach EOG Stowarzyszenie zastąpiono szerszą integracją w ramach EOG – – EOG –[f] 139 100[g] 354,9%
  Norwegia Stowarzyszenie zastąpiono szerszą integracją w ramach EOG Stowarzyszenie zastąpiono szerszą integracją w ramach EOG Stowarzyszenie zastąpiono szerszą integracją w ramach EOG 1962, 1967 i 1992 –
w przeszłości Norwegia taki status otrzymała 		EOG –[f] 70 600 180,1%
  Szwajcaria[122] Osobne dwustronne porozumienia WE-CH Osobne dwustronne porozumienia WE-CH Osobne dwustronne porozumienia WE-CH 1992 – 1973 – 61 400 156,6%

Islandia

edytuj
 
Unia Europejska i Islandia
Osobny artykuł: Stosunki Islandii z Unią Europejską.
Zobacz też: Europejski Obszar Gospodarczy.

W 2011 roku Komitet Spraw Zagranicznych Parlamentu Europejskiego ocenił postępy Islandii na drodze do członkostwa w Unii Europejskiej. Zaznaczył konieczność dostosowania przepisów rybołówstwa Islandii do zasad rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, rozbieżności w kwestii połowów wielorybów i pozytywnie przyjął nowe porozumienie w sprawie Icesave[123].

Badanie Gallupa z 2007 roku wskazało, że 48% Islandczyków jest za członkostwem, 34% przeciwnych. Zwolennicy: Sojusz – partia socjaldemokratyczna[124], Halldór Ásgrímsson[125]. Valgerður Sverrisdóttir wyraziła chęć przystąpienia do strefy euro bez wchodzenia do UE. Ocenia się, że Islandia przystąpi do UE, jeżeli uczyni to Norwegia[126]. 25 maja 2009 roku islandzki rząd formalnie przedstawił parlamentowi wniosek o zezwolenie na rozpoczęcie rozmów członkowskich z Unią Europejską[127]. 17 lipca 2009 roku ambasador Islandii w Szwecji (państwu sprawującemu ówcześnie prezydencję w UE) przekazał na ręce szwedzkiego ministra spraw zagranicznych oficjalny wniosek parlamentu Islandii o przystąpienie do Unii. Następnie o tej decyzji poinformował islandzki ambasador przy Komisji Europejskiej.

Eurosceptyczny rząd Islandii, który objął władzę wiosną 2013 roku, zdecydował o zawieszeniu od września 2013 roku negocjacji akcesyjnych, nie wycofując przy tym wniosku o członkostwo. Do momentu przerwania rozmów udało się zamknąć negocjacje w 11 rozdziałach (a trwały one w kolejnych 17). Ze względu na wewnętrzną sytuację polityczną ostateczna decyzja ws. kontynuacji negocjacji i członkostwa w UE została zawieszona do 2017 roku. W 2015 roku rząd przekazał Komisji Europejskiej notę informującą, że "Islandia nie powinna być uważana za kandydata do UE"[128]. Islandia kontynuuje współpracę z UE w ramach Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Liechtenstein

edytuj
 
Unia Europejska i Liechtenstein

Argumenty zwolenników: dobry poziom rozwoju gospodarczego[50][51], członkostwo w ONZ, członkostwo w Radzie Europy, członkostwo w OBWE, członkostwo w WTO, położenie na kontynencie europejskim, silny związek i utożsamianie się z kulturą europejską, członkostwo w strefie Schengen od 19 grudnia 2011.

Argumenty przeciwników: członkostwo w UE uzależnione od decyzji Szwajcarii[129].

Norwegia

edytuj
Zobacz też: Europejski Obszar Gospodarczy.
 
Unia Europejska i Norwegia
Osobny artykuł: Stosunki Norwegii z Unią Europejską.

Argumenty zwolenników: bardzo wysoki poziom rozwoju gospodarczego[50][51], członkostwo w ONZ, członkostwo w Radzie Europy, członkostwo w OECD, członkostwo w OBWE, członkostwo w WTO, członkostwo w NATO, położenie na kontynencie europejskim, silny związek i utożsamianie się z kulturą europejską, członkostwo w strefie Schengen[130], a przez co współpraca w III filarze[131], współpraca w II filarze[132], 34. miejsce we wskaźniku wolności gospodarczej[133].

Argumenty przeciwników: sprawa połowów ryb na Morzu Północnym i Norweskim[134], ogromne zyski ze złóż ropy naftowej na Morzu Norweskim (obawa przed byciem płatnikiem netto)[135].

Odmówiła wejścia w referendum w 1972, jak również w 1994. Partie polityczne popierające członkostwo Norwegii w Unii: Høyre, Norweska Partia Pracy. Przeciwne: Sosialistisk Venstreparti, Senterpartiet, Kristelig Folkeparti.

Zgodnie z badaniami opinii publicznej z 2011 roku: 72% Norwegów jest zdecydowanie przeciw, jedynie 12 procent badanych było za, reszta się waha (nawet wśród wyborców Høyre, czyli najbardziej proeuropejskiej z norweskich politycznych partii: 65% przeciw akcesji do UE)[136].

Szwajcaria

edytuj
 
Unia Europejska i Szwajcaria
Osobny artykuł: Stosunki Szwajcarii z Unią Europejską.

Argumenty zwolenników: bardzo wysoki poziom rozwoju gospodarczego[50][51], członkostwo w ONZ, członkostwo w Radzie Europy, członkostwo w OECD, członkostwo w OBWE, członkostwo w WTO, położenie na kontynencie europejskim, silny związek i utożsamianie się z kulturą europejską, członkostwo w strefie Schengen, 9 miejsce we wskaźniku wolności gospodarczej[137], jeden z najważniejszych partnerów handlowych Unii[138].

Argumenty przeciwników: izolacjonizm, polityka neutralności państwa szwajcarskiego stałaby w opozycji do rozwoju jakiejkolwiek wspólnej obronności UE, niechęć do uczestnictwa w bojowych fragmentach misji pokojowych[139].

Po negatywnym wyniku referendum w sprawie Europejskiego Obszaru Gospodarczego zawieszono dalsze negocjacje.

Państwa należące do Partnerstwa Wschodniego

edytuj
Osobny artykuł: Partnerstwo Wschodnie.
Państwo Rozpoczęcie negocjacji o stowarzyszeniu Unia celna[7] PKB per capita stan na 2021 Procent średniej UE[d]
  Armenia 15 lipca 2010[140] W trakcie negocjacji[141] 13 317 34%
  Azerbejdżan 15 lipca 2010[140] – 14 421 36,8%

Armenia

edytuj
 
Unia Europejska i Armenia

Argumenty zwolenników: pierwszy chrześcijański kraj świata, zawsze podkreślała swoje europejskie korzenie i aspiracje proeuropejskie[142], członkostwo w ONZ, członkostwo w Radzie Europy, członkostwo w OBWE, członkostwo w WTO, 28. miejsce we wskaźniku wolności gospodarczej[143].

Argumenty przeciwników: konflikt z Turcją i sprawa Górskiego Karabachu, położenie na Zakaukaziu, słaba gospodarka[50][51], prawdopodobnie nie wytrzymałaby konkurencji wolnego, jednolitego rynku, niestabilność polityczna, łamanie zasad demokracji (postawienie w stan oskarżenia i pozbawienie wolności przez władze armeńskie przeciwników politycznych w marcu 2008[144]). Armenia jest związana unią celną z Rosją, Białorusią, Kazachstanem i Kirgistanem w ramach Unii Euroazjatyckiej.

Badania opinii publicznej: 64% za, 11,8% przeciw[145].

Zwolennicy: Galust Sahakia[146], Artur Baghdasarian[147]. Przeciwnicy: Robert Koczarian[148].

Azerbejdżan

edytuj
 
Unia Europejska i Azerbejdżan

Argumenty zwolenników: członkostwo w ONZ, członkostwo w Radzie Europy, członkostwo w OBWE, aspiracje proatlantyckie[149], silne powiązania z Turcją, złoża ropy naftowej i gazu ziemnego, geostrategiczne położenie.

Argumenty przeciwników: sprawa Górskiego Karabachu, położenie na Zakaukaziu, słaba gospodarka[50][51], prawdopodobnie nie wytrzymałaby konkurencji wolnego, jednolitego rynku, niestabilność polityczna, łamanie zasad demokracji, „rozdarcie” między Rosją, światem islamu i Zachodem (kierunek proeuroatlantycki popierany przez Turcję – o ile uznać Turcję za państwo zachodnie), brak członkostwa w WTO.

Pozostałe państwa

edytuj
Państwa, które mają możliwość członkostwa w Unii Europejskiej.
Państwo Rozpoczęcie negocjacji o stowarzyszeniu Unia celna[7] PKB per capita według WFB w 2017 w USD[121] Procent średniej UE[d]
  Andora 18 marca 2015[150] 1990[151] 49 900[h] 127,3%
  Monako 18 marca 2015[150] Unia celna FR z MC[152] 115 700[i] 295,2%
  San Marino 18 marca 2015[150] 1991[153][154] 59 500 151,8%
  Watykan – ? ?

Andora

edytuj
 
Unia Europejska i mikropaństwa

Argumenty zwolenników: położenie na kontynencie europejskim, członkostwo w ONZ, Radzie Europy, OBWE, używanie waluty euro.

Argumenty przeciwników: problem z reprezentacją tak małego państwa w instytucjach wspólnotowych, brak członkostwa w WTO; obecne relacje dwustronne reguluje umowa z 15 października 2004 roku[155].

Monako

edytuj

Argumenty zwolenników: położenie na kontynencie europejskim, członkostwo w ONZ, Radzie Europy, OBWE, strefie euro, otwarte granice, wysoki poziom dobrobytu[50][51].

Argumenty przeciwników: problem z reprezentacją tak małego państwa w instytucjach wspólnotowych, brak członkostwa w WTO.

San Marino

edytuj

Argumenty zwolenników: położenie na kontynencie europejskim, członkostwo w ONZ, Radzie Europy, OBWE, strefie euro, otwarte granice.

Argumenty przeciwników: problem z reprezentacją tak małego państwa w instytucjach wspólnotowych, brak członkostwa w WTO.

Watykan

edytuj

Argumenty zwolenników: położenie na kontynencie europejskim, członkostwo w OBWE, strefie euro, otwarte granice.

Argumenty przeciwników: problem z reprezentacją tak małego państwa w instytucjach wspólnotowych, brak członkostwa w WTO, monarchia absolutna.

Pozostałe państwa geograficznie europejskie – tworzące Unię Eurazjatycką

edytuj
Państwa geograficznie europejskie, które nie wyraziły chęci przystąpienia do Unii Europejskiej.
Państwo Strefa wolnego handlu[6] PKB per capita 2017 według WFB w USD[121] Procent średniej UE[d]
  Białoruś – 19 751 50,4%
  Kazachstan – 26 033 66,4%
  Rosja W trakcie negocjacji 27 970 71,4%

Białoruś

edytuj
 
Unia Europejska i Białoruś
Osobny artykuł: Stosunki Białorusi z Unią Europejską.

Argumenty zwolenników: geograficzne położenie na terenie Europy, członkostwo w ONZ, członkostwo w OBWE, zapowiedź ocieplenia stosunków po wypuszczeniu więźniów politycznych[156] i poprawy dwustronnych relacji[157] – szczególnie w sferze gospodarczej[158].

Argumenty przeciwników: słaba gospodarka[50][51], prawdopodobnie nie wytrzymałaby konkurencji wolnego jednolitego rynku, niestabilność polityczna, brak demokracji i pluralizmu politycznego, brak wolnych mediów, ustrój zbliżony do autorytaryzmu, brak członkostwa w Radzie Europy, złe stosunki dwustronne UE-Białoruś, a nawet sankcje dyplomatyczne nałożone przez UE na dygnitarzy państwowych, Białoruś obecnie jest bardziej zainteresowana integracją w ramach Wspólnoty Niepodległych Państw w tym szczególnie w ramach Państwa Związkowego Rosji i Białorusi, brak członkostwa w WTO, 150 miejsce we wskaźniku wolności gospodarczej[159].

Państwo postulujące ocieplenie stosunków: Polska[160], Litwa[161], Niemcy[162]; polski pomysł pozytywnie przyjęty przez Białoruś[163] i Unię Europejską[164][165].

Kazachstan

edytuj
 
Unia Europejska i Kazachstan

Argumenty zwolenników: część terytorium geograficznie leży na terenie Europy, członkostwo w ONZ, członkostwo w OBWE, członkostwo w WTO.

Argumenty przeciwników: słabe powiązania kulturowe z Europą, niska tożsamość europejska, słaba gospodarka[50][51], prawdopodobnie nie wytrzymałaby konkurencji wolnego jednolitego rynku, brak członkostwa w Radzie Europy, Kazachstan obecnie jest bardziej zainteresowany integracją w ramach Wspólnoty Niepodległych Państw.

Rosja

edytuj
Ta sekcja od 2022-03 wymaga modyfikacji na podstawie najświeższych informacji.
Niektóre treści są na pewno lub najprawdopodobniej nieaktualne. Artykuł należy zweryfikować, wskazując w przypisach źródła informacji.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.
 
Unia Europejska i Rosja

Argumenty zwolenników: część terytorium geograficznie leży na terenie Europy, członkostwo w ONZ (ewentualne członkostwo umocniłoby pozycję Unii w Radzie Bezpieczeństwa), brak członkostwa w Radzie Europy, członkostwo w OBWE, duże poparcie społeczne integracji europejskiej[166], jako jedno z nielicznych państw świata posiada przywilej dwustronnych szczytów, w trakcie których omawiane są najważniejsze dwustronne kwestie, oraz zinstytucjonalizowanej formy współpracy: Stała Rada Partnerstwa Unia Europejska Rosja[167][168], Partnerstwo dla modernizacji[169], trzeci partner handlowy Unii.

Argumenty przeciwników: słabe powiązania kulturowe z Europą, niska tożsamość europejska, silne propagowanie eurazjatyzmu jako alternatywy dla jednoczącej się Europy i jako przeciwwaga dla państw europejskich skupionych w Unii, słaba gospodarka[50][51] – ukierunkowana na eksport surowców, prawdopodobnie nie wytrzymałaby konkurencji wolnego jednolitego rynku, silne zawirowania na giełdzie[170][171], 134 miejsce we wskaźniku wolności gospodarczej[172], oskarżana o próby łamania solidarności państw członkowskich (Gazociąg Północny, niechęć przyznania nowym państwom członkowskim – z 2004 i 2007 roku – przywilejów starej piętnastki), niestabilność demokracji, oskarżenia o łamanie praw człowieka i praw mniejszości narodowych (najjaskrawszy przykład rozwiązania tylko i wyłącznie siłowego – Czeczenia), konflikt wojskowy z Gruzją, konflikt wojskowy z Ukrainą (2022 r.) ze względu na ogromny obszar spodziewane są utrudnienia w uczestnictwie we wspólnej polityce rolnej i wspólnej polityce rybołówstwa, brak członkostwa w WTO, brak członkostwa w Radzie Europy[173], skupiona głównie na odbudowie swojej pozycji w dawnym ZSRR – czyli we Wspólnocie Niepodległych Państw. Komisja Europejska nie przewiduje poszerzenia o Rosję[174].

Państwa spoza Europy, które wyraziły chęć członkostwa

edytuj
Państwa stowarzyszone z Unią Europejską.
Państwo Rozpoczęcie negocjacji o stowarzyszeniu Podpisanie stowarzyszenia Wejście w życie stowarzyszenia Strefa wolnego handlu[6] PKB per capita według WFB w 2017 w USD[121] Procent średniej UE[d]
  Izrael grudzień 1993[107][j] 20 listopada 1995[176] 1 czerwca 2000[176] 2000[177][178] 36 200 92,4%
  Republika Zielonego Przylądka – – –
Porozumienia AKP 		– 6900 17,6%

Izrael

edytuj
 
Unia Europejska i Izrael

Argumenty zwolenników: kulturowe i społeczne powiązania z Europą (występowanie w europejskich rozgrywkach sportowych, Eurowizji), wysoki rozwój gospodarczy[50][51], członkostwo w ONZ, członkostwo w WTO, obserwator w Radzie Europy, kandydat do OECD, 46 miejsce we wskaźniku wolności gospodarczej[179].

Argumenty przeciwników: niespełnianie kryteriów kopenhaskich, problemy z przestrzeganiem prawa międzynarodowego oraz naruszenia praw człowieka na terytoriach okupowanych, nierozwiązany konflikt izraelsko-palestyński, konflikty z pozostałymi sąsiadami, niestabilna sytuacja geopolityczna, położenie na kontynencie azjatyckim, silne wpływy fundamentalistów religijnych, w związku z wyjątkowo trudnymi warunkami uprawy rolnictwa (niesprzyjający, suchy klimat, jałowe gleby – pustynie) przewidywane duże trudności we wspólnej polityce rolnej.

Zobacz też: Unia na rzecz Regionu Morza Śródziemnego i Europejska Polityka Sąsiedztwa.

Zwolennicy potencjalnego członkostwa: Beniamin Netanjahu, Szimon Peres, Awigdor Lieberman, Silwan Szalom, Silvio Berlusconi, Marco Pannella. Równie wielu przeciwników[kto?]. Badanie z lutego 2007: 75% Izraelczyków za wstąpieniem do UE[180]. Trwają prace nad zwiększeniem więzi UE-Izrael zawartych w umowie stowarzyszeniowej i Unii dla Śródziemnomorza[181] Główny zwolennik: Włochy. Państwo postulujące zaciśnięcie związków dwustronnych: Polska[182]. Komisja Europejska nie przewiduje poszerzenia o Izrael[174].

Republika Zielonego Przylądka

edytuj
 
Republika Zielonego Przylądka

Argumenty zwolenników: należy do Makaronezji, tak jak Wyspy Kanaryjskie i Azory, członkostwo w ONZ, WTO, przyjęcie Republiki Zielonego Przylądka do UE byłoby czynnikiem stabilizującym w Afryce.

Argumenty przeciwników: słaba gospodarka[50][51], prawdopodobnie nie wytrzymałaby konkurencji wolnego, jednolitego rynku, nieuczestniczenie w projekcie Europejskiej Polityki Sąsiedztwa, trudności w zbudowaniu jedności i spójności gospodarczej ze względu znaczne oddalenie od Europy (wprawdzie RZP powołuje się na to, iż leży na tym samym archipelagu co Wyspy Kanaryjskie i Madera, ale trzeba zauważyć, że już teraz występują problemy z aplikacją prawa wspólnotowego i terytoria te korzystają ze specjalnego wsparcia dla terytoriów odległych od Europy[k]). Należy do Wspólnoty Afryki Zachodniej i Unii Afrykańskiej.

Zobacz też: AKP.

Prezydent Mário Soares w marcu 2005 roku ogłosił stanowisko, aby rozpocząć negocjacje w sprawie przyszłego potencjalnego członkostwa w UE[183].

Główny zwolennik: Portugalia.

Zobacz też

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ a b c d e f Porozumienie o Stabilizacji i Stowarzyszeniu.
  2. ↑ Według dodatkowego, rozszerzonego źródła wniosek został zgłoszony 28 kwietnia[8].
  3. ↑ a b c Zamknięte tymczasowo.
  4. ↑ a b c d e f Średnia unijna (2017) = 39 200 USD.
  5. ↑ Według IEMed. negocjacje rozpoczęły się w grudniu 1993 roku[107].
  6. ↑ a b brak unii celnej, EOG zakłada SWH i UG z pominięciem UC.
  7. ↑ Dane z 2009 roku.
  8. ↑ Dane z 2015 roku.
  9. ↑ Dane z 2015 roku.
  10. ↑ Według książki Israel and Europe: A Complex Relationship negocjacje rozpoczęły się 21 lutego 1994[175].
  11. ↑ Art. 299 TWE: Postanowienia niniejszego Traktatu stosują się do francuskich departamentów zamorskich, Azorów, Madery i Wysp Kanaryjskich. Jednakże biorąc pod uwagę strukturalną sytuację gospodarczą i społeczną francuskich departamentów zamorskich, Azorów, Madery i Wysp Kanaryjskich, pogorszoną ich oddaleniem, charakterem wyspiarskim, niewielkimi rozmiarami, trudną topografią i klimatem, ich zależnością gospodarczą od niewielkiej liczby produktów, podczas gdy trwałość i łączne występowanie tych czynników poważnie szkodzą ich rozwojowi, Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną na wniosek Komisji i po konsultacji z Parlamentem Europejskim, przyjmuje specyficzne środki zmierzające w szczególności do określenia warunków stosowania niniejszego Traktatu do tych regionów, w tym wspólnych polityk. Rada, przyjmując środki określone w drugim akapicie, uwzględnia takie dziedziny, jak polityki celne i handlowe, polityka fiskalna, strefy wolnocłowe, polityki w dziedzinach rolnictwa i rybołówstwa, warunki zaopatrzenia w surowce i dobra konsumpcyjne pierwszej potrzeby, pomoc państwową i warunki dostępu do funduszy strukturalnych oraz programów horyzontalnych Wspólnoty. Rada przyjmuje środki określone w drugim akapicie, biorąc pod uwagę szczególne cechy charakterystyczne i ograniczenia regionów peryferyjnych, bez podważania integralności i spójności wspólnotowego porządku prawnego, w tym rynku wewnętrznego i wspólnych polityk.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Rozszerzenie Unii Europejskiej. msz.gov.pl. [dostęp 2014-09-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-03)]. (pol.).
  2. ↑ 2009 – rok Bałkanów Zachodnich. europa.eu, 2008-11-05. [dostęp 2014-04-24]. (pol. • ang. • niem. • duń. • hiszp. • niderl. • wł. • szw. • port.).
  3. ↑ Juncker: do 2019 r. żaden nowy kraj nie będzie przyjęty do UE. tvp.info, 2014-05-21. [dostęp 2014-08-29]. (pol.).
  4. ↑ a b c Unia zdecydowała. Ukraina ze statusem państwa kandydata [online], wiadomosci.onet.pl [dostęp 2022-05-07] (pol.).
  5. ↑ Candidate countries. ec.europa.eu. [dostęp 2014-04-26]. (ang.).
  6. ↑ a b c d e List of non-EU countries. ec.europa.eu. [dostęp 2014-04-26]. (ang.).
  7. ↑ a b c d Customs unions. ec.europa.eu. [dostęp 2014-04-24]. (ang.).
  8. ↑ a b Political & Economic relations. eeas.europa.eu. [dostęp 2016-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-24)]. (ang.).
  9. ↑ a b c d Albania. ec.europa.eu. [dostęp 2016-02-22]. (ang.).
  10. ↑ a b c d Bosnia and Herzegovina. ec.europa.eu. [dostęp 2016-02-22]. (ang.).
  11. ↑ Wspólny komunikat prasowy: pierwsze posiedzenie Rady Stabilizacji i Stowarzyszenia UE-Bośnia i Hercegowina. consilium.europa.eu, 2015-12-11. [dostęp 2016-02-23]. (pol.).
  12. ↑ Łukasz Osiński, Bośnia i Hercegowina oficjalnym kandydatem do członkostwa w Unii Europejskiej [online], pap.pl, 15 grudnia 2022.
  13. ↑ Montenegro – EU Montenegro relations. ec.europa.eu. [dostęp 2016-02-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-11-16)]. (ang.).
  14. ↑ a b c Montenegro. ec.europa.eu. [dostęp 2016-02-22]. (ang.).
  15. ↑ a b c d Rozszerzenie. ec.europa.eu. [dostęp 2016-02-22]. (pol.).
  16. ↑ a b https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/negotiations-status-montenegro.pdf
  17. ↑ Montenegro. ec.europa.eu. [dostęp 2017-10-15]. (ang.).
  18. ↑ Political & economic relations. eeas.europa.eu. [dostęp 2016-02-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-16)]. (ang.).
  19. ↑ EU forges closer ties with Ukraine, Georgia and Moldova. eeas.europa.eu. [dostęp 2014-06-27]. (ang.).
  20. ↑ EU-Georgia Association Agreement fully enters into force. europa.eu, 2016-07-01. [dostęp 2016-07-01]. (ang.).
  21. ↑ Gruzja złożyła oficjalny wniosek o członkostwo w Unii Europejskiej [online], www.gazetaprawna.pl, 3 marca 2022 [dostęp 2022-05-07] (pol.).
  22. ↑ Chronology of bilateral relations. eeas.europa.eu. [dostęp 2016-02-23]. (ang.).
  23. ↑ a b c The former Yugoslav Republic of Macedonia. ec.europa.eu. [dostęp 2016-02-23]. (ang.).
  24. ↑ EU – Moldova Association Agreement. eeas.europa.eu. [dostęp 2015-02-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-26)]. (ang.).
  25. ↑ EU Relations with Moldova. eeas.europa.eu. [dostęp 2016-02-25]. (ang.).
  26. ↑ Full entry into force of the Association Agreement between the European Union and the Republic of Moldova. europa.eu, 2016-07-01. [dostęp 2016-07-01]. (ang.).
  27. ↑ Prezydent Mołdawii podpisała wniosek o przyjęcie do UE [online], www.rmf24.pl [dostęp 2022-05-07] (pol.).
  28. ↑ a b Negocjacje akcesyjne z Ukrainą i Mołdawią. Jest decyzja Rady Europejskiej [online], TVN24, 14 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-14] (pol.).
  29. ↑ a b c d e Serbia. ec.europa.eu. [dostęp 2016-02-23]. (ang.).
  30. ↑ Serbia starts negotiations to join EU. b92.net, 2014-01-21. [dostęp 2016-02-23]. (ang.).
  31. ↑ SERBIA. ec.europa.eu. [dostęp 2018-03-22]. (ang.).
  32. ↑ Evaluation of the EU-TURKEY Customs Union – I- Introduction. ec.europa.eu. [dostęp 2016-02-22]. (ang.).
  33. ↑ a b c History. avrupa.info.tr. [dostęp 2016-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-12)]. (ang.).
  34. ↑ a b Turkey: Customs Unions and preferential arrangements. ec.europa.eu. [dostęp 2014-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-22)]. (ang.).
  35. ↑ Turkey. ec.europa.eu. [dostęp 2016-02-22]. (ang.).
  36. ↑ Turkey. ec.europa.eu. [dostęp 2018-03-22]. (ang.).
  37. ↑ EU-UKRAINE ASSOCIATION AGREEMENT: GUIDELINE FOR REFORMS – SECTION 1. FROM COMPLETIONS – OF NEGOTATIONS – TO ENACTMENT. kas.de. [dostęp 2016-02-25]. (ang.).
  38. ↑ a b c d Overview of political relations. eeas.europa.eu. [dostęp 2016-02-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-31)]. (ang.).
  39. ↑ [President...] [online], Twitter [dostęp 2022-02-28] (ang.).
  40. ↑ The Stabilisation and Association Process.
  41. ↑ Merkel popiera wejście Albanii do UE – Puls Biznesu – pb.pl [online], pb.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
  42. ↑ a b Magdalena Bryś, Chorwacja wspiera aspiracje państw Bałkanów Zachodnich w drodze do UE [online], www.euractiv.pl, 6 marca 2020 [dostęp 2020-03-07] (pol.).
  43. ↑ Emilia Brzdąkiewicz: UE/ Bośnia i Hercegowina potwierdza proeuropejskie dążenia. psz.pl, 2008-03-05. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  44. ↑ Emilia Brzdąkiewicz: Unia Europejska poważnie zaniepokojona sytuacją w Bośni. psz.pl, 2008-10-23. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  45. ↑ Łukasz Kobeszko: Bośnia i Hercegowina wciąż daleko od UE. psz.pl, 2008-10-15. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  46. ↑ Łukasz Kobeszko: Bośnia i Hercegowina/ Premier Republiki Serbskiej grozi secesją. psz.pl, 2008-03-02. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  47. ↑ Bośnia: nacjonaliści zdominowali wybory. euractiv.pl, 2008-10-07. [dostęp 2014-04-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-25)]. (pol.).
  48. ↑ 'Boys will be boys’. news.bbc.co.uk, 2002-06-14. [dostęp 2014-04-25]. (ang.).
  49. ↑ Bosnia and Herzegovina – Economic profile.
  50. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q [1]Międzynarodowy Fundusz Walutowy: 5. Report for Selected Countries and Subjects.
  51. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q [2]Bank Światowy Gross domestic product 2007.
  52. ↑ Conservative Policy Research and Analysis – The Heritage Foundation.
  53. ↑ Łukasz Kobeszko: UE przejmuje główną rolę w Bośni. psz.pl, 2008-11-21. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  54. ↑ Polska popiera euroatlantyckie aspiracje Bośni i Hercegowiny. premier.gov.pl, 2007-12-18. [dostęp 2014-04-26]. (pol.).
  55. ↑ European Council aims at opening EU accession talks with Montenegro in June 2012. gov.me, 2012-12-09. [dostęp 2014-04-24]. (ang.).
  56. ↑ Anna Głąb: Gruzja/ Większość poparła ideę integracji z NATO. psz.pl, 2008-01-11. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  57. ↑ Ranking IEF 2009.
  58. ↑ European Neighbourhood Policy – EUROPEAN UNION-GEORGIA ACTION Plan. delgeo.ec.europa.eu. [dostęp 2014-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-11-20)]. (ang.).
  59. ↑ Wizyta Minister Spraw Zagranicznych Macedonii, Pani Ilinki Mitrevej w Polsce. msz.gov.pl, 2006-04-06. [dostęp 2014-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-04-20)]. (pol.).
  60. ↑ POLSKA WSPIERA PRZYSTĄPIENIE MACEDONII DO UE I NATO. msz.gov.pl, 2007-05-09. [dostęp 2014-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-04)]. (pol.).
  61. ↑ redirect [online], ec.europa.eu [dostęp 2017-11-25].
  62. ↑ Mariusz Sulkowski: Premier Tusk wspiera akcesję Mołdawii. uniaeuropejska.org, 2011-01-30. [dostęp 2014-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-26)]. (pol.).
  63. ↑ Monika Paulina Żukowska: Polska pomoże Mołdowie w integracji z UE. psz.pl, 2008-07-12. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  64. ↑ Łukasz Kobeszko: Szefowie dyplomacji Serbii i Niemiec o eurointegracji i Kosowie. psz.pl, 2008-09-05. [dostęp 2014-04-24]. (pol.).
  65. ↑ Łukasz Kobeszko: Serbia ćwiczy i rozmawia z NATO. psz.pl, 2008-10-21. [dostęp 2014-04-24]. (pol.).
  66. ↑ Serbia – Economic profile.
  67. ↑ Łukasz Kobeszko: Serbia/ Możliwa dymisja rządu i przedterminowe wybory. psz.pl, 2008-03-08. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  68. ↑ Łukasz Kobeszko: Serbia/ Belgrad pyta Brukselę o granice. psz.pl, 2008-03-07. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  69. ↑ Ewelina Miklas: UE/ Unia przekonuje Serbię do wyboru europejskiej drogi. psz.pl, 2008-03-11. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  70. ↑ Łukasz Kobeszko: Grecja popiera przyśpieszenie w relacjach Serbii i UE. psz.pl, 2008-09-12. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  71. ↑ Łukasz Kobeszko: Serbia jak najszybciej kandydatem do UE. psz.pl, 2008-10-20. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  72. ↑ Łukasz Kobeszko: Prezydenci Polski i Serbii o UE i Kosowie. psz.pl, 2008-11-13. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  73. ↑ Łukasz Kobeszko: Węgry popierają euroaspiracje Serbii. psz.pl, 2008-10-21. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  74. ↑ Hiszpania popiera starania Serbii o wejście do UE. rp.pl, 2009-03-09. [dostęp 2009-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-26)]. (pol.).
  75. ↑ Anna Jórasz: Holandia blokuje rozmowy UE-Serbia. psz.pl, 2008-09-15. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  76. ↑ Sukces Belgradu. Droga do Unii dla Serbii jest otwarta. Cena – układ z Kosowem. wiadomosci.gazeta.pl, 2012-03-02. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  77. ↑ Milena Gołda: Milena Gołda: Turcja w Unii Europejskiej – za i przeciw. psz.pl, 2004-12-03. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  78. ↑ a b Joanna Irzabek: Ankara nie wierzy Europie. polityka.pl, 2008-10-20. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  79. ↑ a b Top Swedish official backs Turkey for EU – Europe – International Herald Tribune. nytimes.com, Ivar Ekman. [dostęp 2014-04-26]. (ang.).
  80. ↑ Franciszek Gołembski – Stosunki z Turcją, Sprawy międzynarodowe, Rocznik (1995).
  81. ↑ Turkey – Economic profile.
  82. ↑ Turkey and the Alliance. nato.int. [dostęp 2014-04-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2000-01-22)]. (ang.).
  83. ↑ Radek Alf: Turcja: mimo wzrostu roli regionalnej, UE wciąż odległa. stosunkimiedzynarodowe.info, 2008-12-18. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  84. ↑ Joanna Bocheńska: Sytuacja tureckich Kurdów a starania Turcji o członkostwo w Unii Europejskiej. stosunkimiedzynarodowe.info, 2008-12-17. [dostęp 2014-04-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-22)]. (pol.).
  85. ↑ W Walii o Cyprze. bbc.co.uk. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  86. ↑ Sylwia Wysocka: Sarkozy: Turcja nie leży w Europie. news.money.pl, 2007-12-21. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  87. ↑ Kataryna Götz: Kataryna Götz: Turcja w Unii Europejskiej a zderzenie cywilizacji. psz.pl, 2006-12-02. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  88. ↑ Adam Szymański: Debata na temat członkostwa Turcji w Unii Europejskiej. pism.pl, 2005-01-06. [dostęp 2014-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-27)]. (pol.).
  89. ↑ Fernand Braudel Center, Binghamton University, „Turcja w Europie?” Komentarz nr 139, 15 czerwca 2004. fbc.binghamton.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-18)]..
  90. ↑ Barroso: Turcja ma przed sobą długą drogę do UE. news.money.pl, 2008-04-10. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  91. ↑ Elwira Wielańczyk: L.Kaczyński: Polska za przystąpieniem Turcji do UE. money.pl, 2007-01-23. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  92. ↑ Adrian Prusik: Polska/ Wizyta prezydenta Kaczyńskiego w Turcji. psz.pl, 2007-01-07. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  93. ↑ Tomasz Betka: Premier Tusk: Polska Prezydencja wesprze akcesję Turcji. uniaeuropejska.org, 2010-12-15. [dostęp 2014-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-27)]. (pol.).
  94. ↑ Austria zapowiada referendum w sprawie unijnej akcesji Turcji. euractiv.pl, 2008-08-26. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  95. ↑ EurActiv.com - EU and Ukraine start co-operation talks | EU - European Information on Enlargement & Neighbours [online], euractiv.com [dostęp 2024-04-25] [zarchiwizowane z adresu 2008-01-10] (ang.).
  96. ↑ Aleksandra Kowalczuk: Ukraina-UE/ Kontynuacja współpracy na dotychczasowych warunkach. psz.pl, 2008-03-12. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  97. ↑ Ukraina nie chce do Unii. rmf24.pl, 2010-10-06. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  98. ↑ Ратифікація Угоди про асоціацію з ЄС у Верховній Раді. unn.com.ua, 2014-09-16. [dostęp 2015-06-12]. (ukr.).
  99. ↑ Порошенко і Турчинов підписали закон про ратифікацію УА з ЄС. unian.ua, 2014-09-16. [dostęp 2015-06-12]. (ukr.).
  100. ↑ Ukraine ratifies EU integration deal. theguardian.com, 2014-09-16. [dostęp 2015-06-12]. (ang.).
  101. ↑ [President...] [online], Twitter [dostęp 2022-06-21] (ang.).
  102. ↑ EU starts the Stabilisation and Association Agreement negotiations with Kosovo. europa.eu, 2013-10-28. [dostęp 2016-02-23]. (ang.).
  103. ↑ Stabilisation and Association Agreement between the European Union and Kosovo signed. europa.eu, 2015-10-27. [dostęp 2016-02-23]. (ang.).
  104. ↑ Kosovo. ec.europa.eu. [dostęp 2016-04-13]. (ang.).
  105. ↑ Kosovo formally applies for EU membership [online], 15 grudnia 2022 [dostęp 2023-01-04].
  106. ↑ Morocco’s 1995 association agreement with the European Union. W: John Damis: The Journal of North African Studies. Wyd. 4. T. 3. tandfonline.com, 1998, s. 91–112. DOI: 10.1080/13629389808718345. (ang.).
  107. ↑ a b The Euro-Mediterranean Association Agreements. iemed.org. [dostęp 2016-03-10]. (ang.).
  108. ↑ a b Agreement. consilium.europa.eu. [dostęp 2015-03-09]. (ang.).
  109. ↑ W. Europe Bloc Bars Morocco as a Member. pqasb.pqarchiver.com. [dostęp 2015-02-27]. (ang.).
  110. ↑ Jan Hagemejer, Marie Rau, Hakim Ben Hammouda, Selami Xhepa, Michael Ferrantino, Hitomi Lisaka, Nora Dihel, Sara Wong: EU-Morocco FTA. gtap.agecon.purdue.edu, 2004-08-13. [dostęp 2014-04-25]. (ang.).
  111. ↑ Kosovo – Economic profile.
  112. ↑ Niepodległość Kosowa wspierana przez regionalną mafię?. wiadomosci.wp.pl, 2008-02-24. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  113. ↑ Albańczycy wycinali organy serbskim więźniom?. wprost.pl, 2008-04-11. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  114. ↑ Knut Vollebaek: ADDRESS ON MINORITY RIGHTS IN KOSOVO. osce.org, 2008-09-11. [dostęp 2014-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-29)]. (ang.).
  115. ↑ DESTROYED AND DESECRATED CHRISTIAN ORTHODOX SHRINES IN KOSOVO AND METOHIJA. balkanpeace.org. [dostęp 2014-04-25]. (ang.).
  116. ↑ Łukasz Kobeszko: Kompromis Belgradu i Brukseli w sprawie misji EULEX. psz.pl, 2008-11-07. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  117. ↑ Kosovo under UNSCR 1244.
  118. ↑ Roman Gutkowski: Jedno oko na Maroko, a drugie na Unię. euractiv.pl, 2010-07-21. [dostęp 2014-04-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-26)]. (pol.).
  119. ↑ W. Europe Bloc Bars Morocco as a Member. pqasb.pqarchiver.com, 1987-07-21. [dostęp 2014-04-25]. (ang.).
  120. ↑ Morocco, EU to present document on closer ties. eubusiness.com, 2008-09-17. [dostęp 2014-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-18)]. (ang.).
  121. ↑ a b c d Country Comparison :: GDP – per capita (PPP). cia.gov. [dostęp 2018-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-24)]. (ang.).
  122. ↑ Christa Markwalder: Öffentliche Veranstaltung: Etats Généraux Européens am 10. Mai in Bern. europa.ch. [dostęp 2014-04-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-26)]. (niem.).
  123. ↑ Kinga Szyszka: PE ocenił postępy Islandii na drodze do członkostwa w UE. uniaeuropejska.org, 2011-03-24. [dostęp 2014-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-27)]. (pol.).
  124. ↑ Islandia: Koalicja zajmie się sprawą przyłączenia do UE. money.pl, 2007-05-23. [dostęp 2014-04-24]. (pol.).
  125. ↑ Iceland and the European Union – Prime Minister Ásgrímsson as good as alone in his predictions. eunews.blogspot.com, 2006-02-14. [dostęp 2014-04-24]. (ang.).
  126. ↑ Iceland Mulls EU Membership. dw.de, 2007-05-24. [dostęp 2014-04-24]. (ang.).
  127. ↑ Islandia rozpoczęła starania o akcesję do UE. tvn24.pl, 2009-05-25. [dostęp 2014-04-24]. (pol.).
  128. ↑ European Neighbourhood Policy and Enlargement Negotiations - Iceland. (ang.).
  129. ↑ Przemysław Osóbka: Lichtenstein, czyli wielki książę w małym państwie. paneuropa.l.pl. [dostęp 2014-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-05-18)]. (pol.).
  130. ↑ Współpraca w obszarze Schengen. amb-norwegia.pl. [dostęp 2014-04-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-10-30)]. (pol.).
  131. ↑ Przykładowa Umowa: UMOWA między Unią Europejską a Królestwem Norwegii w sprawie procedur bezpieczeństwa przy wymianie informacji niejawnych.
  132. ↑ Polityka europejska Norwegii.
  133. ↑ Conservative Policy Research and Analysis – The Heritage Foundation.
  134. ↑ Unia Europejska – Norwegia a UE. psz.pl. [dostęp 2014-04-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-26)]. (pol.).
  135. ↑ Jacek Pawlicki: Norwegia: w stronę Unii?. wyborcza.pl, 2003-01-14. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  136. ↑ Barbara Liwo: 72% Norwegów przeciwko członkostwu w UE. mojanorwegia.pl, 2011-10-31. [dostęp 2014-04-25]. [zarchiwizowane z [brak tego adresu] (2011-11-02)]. (pol.).
  137. ↑ Conservative Policy Research and Analysis – The Heritage Foundation.
  138. ↑ Szwajcaria, czyli jak być w Unii, nie będąc jej członkiem.
  139. ↑ SZWAJCARIA I EUROPA – STARE (DOBRE?) MAŁŻEŃSTWO. cafebabel.pl, 2007-07-31. [dostęp 2014-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-27)]. (pol.).
  140. ↑ a b EU launches negotiations on Association Agreements with Armenia, Azerbaijan and Georgia. europa.eu, 2010-07-15. [dostęp 2015-03-10].
  141. ↑ Artur Kacprzak: UE: Spotkanie Prezydenta Armenii z unijnymi urzędnikami. eastbook.eu, 2012-03-08. [dostęp 2014-04-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-19)]. (pol.).
  142. ↑ „elity Armenii dość jasno stawiają je jako swój strategiczny cel. I choć jest to cel bardzo odległy, wszelkie wprowadzone reformy oceniane i interpretowane są wedle tego właśnie kryterium”. abcnet.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-11-20)]..
  143. ↑ Conservative Policy Research and Analysis – The Heritage Foundation.
  144. ↑ Daria Suwała: Armenia może stracić prawo głosu w Zgromadzeniu Parlamentarnym RE. psz.pl, 2008-12-19. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  145. ↑ Ministry of Foreign Affairs of The Republic of Armenia Official Site. armeniaforeignministry.am. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-20)]..
  146. ↑ FindArticles.com | CBSi [online], findarticles.com [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2007-11-14].
  147. ↑ ARMINFO – independent armenian news agency. arminfo.am. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-07)]..
  148. ↑ Lin Li: Armenia not to join NATO, EU: president. news.xinhuanet.com, 2006-04-24. [dostęp 2014-04-25]. (ang.).
  149. ↑ Wspólna Konferencja Prasowa Prezydentów Azerbejdżanu i Polski 30 marca, 2007.
  150. ↑ a b c Official start of negotiations with the European Union. esteri.sm, 2015-03-18. [dostęp 2016-03-10]. (ang. • wł.).
  151. ↑ Andorra: Customs Unions and preferential arrangements. ec.europa.eu. [dostęp 2014-04-25]. (ang.).
  152. ↑ 1.3.Obszar Unii Celnej. mf.gov.pl. [dostęp 2014-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-08)]. (pol.).
  153. ↑ San Marino: Customs Unions and preferential arrangements. ec.europa.eu. [dostęp 2014-04-25]. (ang.).
  154. ↑ KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. europarl.europa.eu, 2004-04-15. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  155. ↑ UMOWA O WSPÓŁPRACY między Wspólnotą Europejską a Księstwem Andory.
  156. ↑ Łukasz Kobeszko: UE zniesie część sankcji wobec Białorusi?. psz.pl, 2008-09-06. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  157. ↑ Łukasz Kobeszko: Łukaszenko potwierdza chęć poprawy relacji z UE. psz.pl, 2008-12-11. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  158. ↑ Łukasz Kobeszko: Mińsk i Komisja Europejska podpisały ramowe porozumienie o współpracy. psz.pl, 2008-12-19. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  159. ↑ Conservative Policy Research and Analysis – The Heritage Foundation.
  160. ↑ Monika Paulina Żukowska: Polska uważa Białoruś za „europejskiego sąsiada”. psz.pl, 2008-09-12. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  161. ↑ Łukasz Kobeszko: Litwa chce pomóc Białorusi iść europejską drogą. psz.pl, 2008-09-18. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  162. ↑ Łukasz Kobeszko: Zachód nie zamyka drzwi przed Białorusią. psz.pl, 2008-10-01. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  163. ↑ Łukasz Kobeszko: Mińsk dostrzega zmianę tonu Brukseli. psz.pl, 2008-09-16. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  164. ↑ Łukasz Kobeszko: Unijna dyplomacja jest gotowa znieść sankcje wobec Białorusi. psz.pl, 2008-09-16. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  165. ↑ Łukasz Kobeszko: Białoruski minister zaproszony na szczyt unijnej dyplomacji. psz.pl, 2008-04-10. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  166. ↑ Olga Słowik: ...Rosjanie chcą do... Unii Europejskiej?. uniaeuropejska.org, 2011-01-25. [dostęp 2014-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-26)]. (pol.).
  167. ↑ EU-Russia Permanent Partnership Council (Foreign Affairs).
  168. ↑ Tamara Barriga: Stała Rada Współpracy UE-Rosja. uniaeuropejska.org, 2011-06-12. [dostęp 2011-10-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-29)]. (pol.).
  169. ↑ Justyna Skrzeczyńska: Zakończył się 27. szczyt UE-Rosja. uniaeuropejska.org, 2011-06-12. [dostęp 2011-06-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-29)]. (pol.).
  170. ↑ Anna Głąb: Na rosyjskich giełdach wstrzymano obrót. psz.pl, 2008-09-17. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  171. ↑ Anna Głąb: Rynek rosyjski poszybował w górę – notowania ponownie wstrzymano. psz.pl, 2008-09-19. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  172. ↑ Conservative Policy Research and Analysis – The Heritage Foundation.
  173. ↑ Rosja może opuścić Radę Europy. rp.pl, 2008-09-15. [dostęp 2014-04-25]. (pol.).
  174. ↑ a b UE nie przewiduje poszerzenia o Rosję i Izrael.
  175. ↑ Tovias. W: Klaus Boehnke: Israel and Europe: A Complex Relationship. Springer Science & Business Media, 2012-12-06, s. 43. ISBN 3-322-81262-6, ISBN 978-3-322-81262-9. [dostęp 2016-03-10]. (ang.).
  176. ↑ a b Agreements. eeas.europa.eu. [dostęp 2016-02-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (ang.).
  177. ↑ Israel-EU Trade Agreement-November 1995. mfa.gov.il, 1995-11-20. [dostęp 2014-04-25]. (ang.).
  178. ↑ FISZKA INFORMACYJNA – STOSUNKI ZEWNĘTRZNE – Polityka handlowa WE wobec krajów basenu Morza Śródziemnego. rcie.lodz.pl, 2004-02-26. [dostęp 2014-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-05-10)]. (pol.).
  179. ↑ Conservative Policy Research and Analysis – The Heritage Foundation.
  180. ↑ Ronny Sofer: Poll: 75 percent of Israelis want to be in EU. Jedi’ot Acharonot, 2007-02-22. [dostęp 2014-04-25]. (ang.).
  181. ↑ EU agrees to boost ties with Israel.
  182. ↑ Warszawa: Polska rzecznikiem Izraela w UE? Debata [online], Prawica.net, 13 maja 2008 [dostęp 2014-04-25] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-27] (pol.).
  183. ↑ Petition urging EU membership for Cape Verde launched in Portugal. eubusiness.com, 2005-03-17. [dostęp 2014-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-06-23)]. (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Państwa_kandydujące_do_Unii_Europejskiej&oldid=75029689”