Historia rozszerzeń wspólnot europejskich i Unii Europejskiej

Rozszerzanie najpierw wspólnot europejskich, a od 1992 roku Unii Europejskiej, jest zjawiskiem dynamicznym, nieustannie trwającym. Do powołanej 1 stycznia 1958 roku, na podstawie traktatów rzymskich, Wspólnoty Europejskiej dołączały kolejne państwa Europy. Pierwszy etap rozszerzania miał miejsce w 1973 i objął Danię, Irlandię oraz Wielką Brytanię. Podczas drugiego rozszerzenia, w 1981, do Wspólnoty Europejskiej dołączyła Grecja, podczas trzeciego, w 1986, Hiszpania i Portugalia. Z chwilą podpisania przez dotychczasowe kraje członkowskie Traktatu o Unii Europejskiej kolejne państwa wstępowały już do Unii Europejskiej. W 1995 dołączyły Austria, Finlandia i Szwecja.

Unia Europejska (stan na 1 lutego 2020 roku)

Aby dołączyć do Unii Europejskiej, państwo musi spełnić określone warunki gospodarcze i polityczne, tak zwane kryteria kopenhaskie. Jak zapisano w traktacie z Maastricht, wszystkie kraje członkowskie oraz Parlament Europejski muszą zgodzić się na każde rozszerzenie wspólnoty.

Podstawą prawną polityki rozszerzenia Unii Europejskiej jest artykuł 49 Traktatu o Unii Europejskiej, który stanowi, że każde państwo europejskie, które szanuje wartości UE, o których mowa w artykule 2 Traktatu oraz zobowiązuje się do wspierania ich, może się ubiegać o członkostwo w Unii.

W historii UE mówi się o sześciu rozszerzeniach, z których największe miało miejsce 1 maja 2004, gdy do wspólnoty dołączyło dziesięć państw: Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia i Węgry. Norwegowie dwukrotnie, w latach 1972 i 1994, sprzeciwili się akcesji i do tej pory do niej nie doszło.

Po kolejnym rozszerzeniu, w roku 2007, liczba członków Unii Europejskiej wzrosła do 27 – do wspólnoty dołączyły Rumunia i Bułgaria. W roku 2013 do Unii Europejskiej dołączyła Chorwacja. Trwają także negocjacje z innymi krajami. Proces rozszerzeń jest często nazywany integracją europejską, jednak terminu tego używa się również w odniesieniu do zacieśniania współpracy między państwami należącymi do UE.

O północy z 31 stycznia na 1 lutego 2020 r. Wielka Brytania, jako pierwsze państwo członkowskie, opuściła Unię Europejską.

Historia rozszerzeń

Rok	Dzień/Miesiąc	Wydarzenie
1950	9 maja	Francuski minister spraw zagranicznych Robert Schuman zaprezentował swoją propozycję zjednoczenia Europy – plan Schumana – wydarzenie to jest początkiem integracji europejskiej, który ostatecznie doprowadził do utworzenia Unii Europejskiej.
1952	23 lipca	Na mocy traktatu paryskiego powołana została Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS). Krajami założycielskimi były: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Republika Federalna Niemiec oraz Włochy.
1958	1 stycznia	Na mocy traktatów rzymskich kraje EWWiS założyły Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG), przekształconą później we Wspólnotę Europejską (WE), oraz Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom).
1973	1 stycznia	Pierwsze rozszerzenie – Wielka Brytania, Dania i Irlandia dołączyły do WE.
1981	1 stycznia	Drugie rozszerzenie – Grecja dołączyła do WE.
1985	1 lutego	Samorządna od 1979 roku Grenlandia opuściła WE.
1986	1 stycznia	Trzecie rozszerzenie – Hiszpania i Portugalia dołączyły do WE.
1990	3 października	Zjednoczenie Niemiec – ziemie byłej NRD zostały włączone do RFN.
1993	1 listopada	Formalne powstanie Unii Europejskiej
1995	1 stycznia	Czwarte rozszerzenie – Austria, Finlandia oraz Szwecja dołączyły do Unii Europejskiej. W Norwegii i Szwajcarii obywatele opowiedzieli się przeciw członkostwu w Unii Europejskiej.
2004	1 maja	Piąte rozszerzenie – Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia oraz Węgry dołączyły do Unii Europejskiej. Jest to największe rozszerzenie w jej historii.
2007	1 stycznia	Piąte rozszerzenie część druga – Bułgaria i Rumunia dołączyły do Unii Europejskiej.
2007	22 lutego	W wyniku podziału Gwadelupy powstały dwa osobne terytoria zależne Francji: Saint-Martin i Saint-Barthélemy, które przestały być częściami Unii Europejskiej.
2009	1 grudnia	W dniu wejścia w życie traktatu lizbońskiego, Saint-Martin i Saint-Barthélemy ponownie stały się częściami Unii Europejskiej.
2012	1 stycznia	Saint-Barthélemy przestało być częścią Unii Europejskiej.
2013	1 lipca	Szóste rozszerzenie – Chorwacja wstąpiła do Unii Europejskiej.
2014	1 stycznia	Majotta stała się regionem najbardziej oddalonym i jednocześnie weszła w skład Unii Europejskiej.

1952–1958 – państwa założycielskie: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN, Włochy

Etapy rozszerzania Unii Europejskiej

1973 – pierwsze rozszerzenie: Dania, Irlandia, Wielka Brytania

1981 – drugie rozszerzenie: Grecja

1986 – trzecie rozszerzenie: Hiszpania i Portugalia, Grenlandia odchodzi w 1975

1995 – czwarte rozszerzenie: Austria, Finlandia, Szwecja

2004 – piąte rozszerzenie: Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry

2007 – szóste rozszerzenie: Bułgaria, Rumunia

2013 – siódme rozszerzenie: Chorwacja

2020 – Wielka Brytania odchodzi

Daty złożenia wniosków akcesyjnych i przystąpienia do Wspólnoty.

Kraj	Data złożenia wniosku	Data wstąpienia
Albania	2009	–
Austria	1989	1995
Bośnia i Hercegowina	2016	–
Bułgaria	1995	2007
Czarnogóra	2008	?
Chorwacja	2003	2013
Cypr	1990	2004
Czechy	1995	2004
Dania	1961, 1967	1973
Estonia	1995	2004
Finlandia	1992	1995
Grecja	1975	1981
Hiszpania	1977	1986
Irlandia	1961, 1967	1973
Islandia	2009	?
Litwa	1995	2004
Łotwa	1995	2004
Macedonia Północna	2004	–
Malta	19901995	2004
Maroko	1987	–
Norwegia	1961, 1967	–
NRD	–	1990
Polska	1994	2004
Portugalia	1977	1986
Rumunia	1995	2007
Serbia	2009	?
Słowacja	1995	2004
Słowenia	1996	2004
Szwajcaria	1992	–
Szwecja	1991	1995
Turcja	1987	?
Węgry	1994	2004
Wielka Brytania (opuściła wspólnotę 1 lutego 2020 r.)	1961, 1967	1973

Zobacz też

• Europejska Wspólnota Węgla i Stali
• Europejska Wspólnota Gospodarcza
• Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom)

Linki zewnętrzne

• Przewodnik po Unii Europejskiej (niem. • ang. • hiszp. • fr.)