Pałac Wodzickich w Kościelnikach

Pałac Wodzickich
	nr rej. A-676 z 3 czerwca 1985
	; Elewacja południowa pałacu (2008)
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Kraków (Kościelniki)
Adres	ul. Benedykta Dybowskiego 2
Typ budynku	pałac
Styl architektoniczny	klasycyzm
Architekt	Józef Piola, Józef Le Brun
Rozpoczęcie budowy	początek XVIII wieku
Kolejni właściciele	Stanisław Lubomirski, Stefan Morstin, Stefan Potocki, Eliasz Wodzicki, Stefan Wodzicki
Obecny właściciel	Iwo Nowina Konopka
	Położenie na mapie Polski Pałac Wodzickich
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Pałac Wodzickich
	Położenie na mapie Krakowa Pałac Wodzickich
	50°05′45,00″N 20°10′44,84″E/50,095833 20,179122
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Pałac Wodzickich – zabytkowy^[2] pałac w Krakowie, w dzielnicy XVIII, w dawnej wsi Kościelniki przy ul. Dybowskiego 2.

Historia

Pierwszym właścicielem posiadłości był wojewoda Stanisław Lubomirski. Następnie trafiła w ręce kapituły krakowskiej, a później rodziny Morstinów. Stefan Morstin zlecił w 1708 roku budowę piętrowego barokowego pałacu pośrodku dawnego założenia obronnego według projektu Józefa Pioli. Pod koniec XVIII wieku kolejny z właścicieli, Eliasz Wodzicki, przeprowadził przebudowę pałacu w duchu klasycyzmu. Od 1773 roku do zakończenia II wojny światowej zespół pałacowy należał do rodu Wodzickich^[3]^[4]. Na wakacje do pałacu przyjeżdżał Wojciech Bogusławski, w odwiedziny do swojej babki^[3]. Pałac odwiedził także król Stanisław August Poniatowski^[3], gdzie spotkał się ze swą siostrą^[5], Izabellą Poniatowską, a jego wizyta została upamiętniona pomnikiem-fontanną, ufundowanym przez Eliasza Wodzickiego^[5]. Ojciec Jana Matejki, Franciszek Ksawery Matejko nauczał muzyki w pałacu^[3].

Po upadku powstania warszawskiego Wodziccy urządzili w pałacu szpital dla uchodźców z Warszawy^[3]. Pod koniec stycznia 1945 roku Wodziccy opuścili swój majątek w Kościelnikach^[3], po nich przyszli żołnierze Armii Czerwonej, którzy podczas półrocznego stacjonowania w pałacu zniszczyli pozostałe wyposażenie oraz ścięli drzewa porastające pałacowy park^[3]. W 1998 roku majątek został zwrócony Wodzickim. Właścicielem zostali Zofia i Iwo Nowina Konopka^[3]. W kwietniu 2020 roku pałac wraz z działką został sprzedany osobie prywatnej^[6].

Architektura

Piętrowy pałac wybudowany na planie litery H, kryty dachem czterospadowym. Po bokach skrzydła wysunięte przed front (alkierze). W centralnej części portyk z czterema kolumnami jońskimi zwieńczony trójkątnym frontonem z herbami: Leliwa rodziny Wodzickich (po lewej) i Pilawa (po prawej). Pałac w czasach świetności był otoczony tarasowymi ogrodami z sadzawkami i kanałami wodnymi, w parku znajdowały się altany, oranżeria, kaplica oraz oficyny^[3]. W parku znajdował się pomnik-fontanna o wysokości 4 m w formie kamiennego wazonu z dwoma uchami z brązu, po bokach umieszczono dwie inskrypcje: jedna dotyczy spotkania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego z carycą Katarzyną w Kaniowie, a druga wspomina o spotkaniu króla z siostrą w Kościelnikach^[5]. Zachowały się detale fontanny, w tym owe fragmenty z inskrypcjami^[5]. Budynek pałacu po II wojnie światowej zaczął popadać stopniowo w ruinę^[3], zrujnowana jest także oficyna zachodnia^[1].