Półwysep Kolski
Półwysep Kolski, Kola[1] (ros. Кольский полуостров) – europejski półwysep w północno-zachodniej części Rosji, oblany wodami Morza Białego i Morza Barentsa, o powierzchni 100 tys. km². Jego południowa część przecina koło podbiegunowe północne.
 Zdjęcie satelitarne z czerwca 2001 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rodzaj obiektu |
półwysep |
Położenie na mapie Europy  | |
| 68°N 36°E/68,000000 36,000000 | |
 Półwysep Kolski | |
Półwysep Kola stanowi część prekambryjskiej tarczy bałtyckiej[1], która cały czas podlega ruchom tektonicznym. Przeprowadzone w latach 70. XX w. badania geofizyczne wykazały, że zachodnia część półwyspu wynurza się w tempie ok. 6-8 mm w skali roku, zaś wschodnia zapada w nieco mniejszym tempie[2]. Wybrzeża są słabo urozmaicone. Jest zbudowany z granitów, gnejsów i łupków krystalicznych, w jego zachodniej części znajduje się pasmo górskie Chibiny (Judyczwumczorr 1200 m n.p.m.), w części południowej nizina przykryta osadami polodowcowymi.
Przez półwysep przepływają liczne zasobne w energię rzeki: Ponoj, Warzuga, Umba i Jokanga. Znajdują się tam także jeziora: Imandra, Umboziero, Ławoziero.
W południowej i środkowej części bagna. Południe półwyspu porasta tajga sosnowo-świerkowa, środek i północ tundra.
Dużą część pasm górskich Chibiny i Łowoziorskije tundry obejmuje Park Narodowy „Chibiny”[3]. Na zachód od jeziora Imandra znajduje się Lapoński Rezerwat Biosfery, a dużą część wysp na Morzu Barentsa i zatoce Kandałaksza zajmuje Rezerwat Kandałakszański.
Bogate złoża surowców mineralnych: apatyty (Chibiny), fosforyty, nefelin, rudy wanadu, toru, molibdenu, w okolicy Murmańska magnetyt, rudy miedzi, niklu i kobaltu[4].
Półwysep Kolski zamieszkiwany jest głównie przez Lapończyków i Rosjan. Główne miasta to: Murmańsk, Kirowsk i Monczegorsk[1].
Na półwyspie koło miasta Zapolarnyj znajduje się trzeci najgłębszy na świecie odwiert (SG-3). Odwiert wykonywano w latach 1970–1989, jego głębokość wynosi 12 262 m.
Półwysep Kolski jako całość jest terenem zniszczonym lub zagrożonym ekologicznie, głównie z powodu zanieczyszczenia spowodowanego produkcją wojskową i intensywnym wydobyciem apatytów. Na Półwyspie jest w dalszym ciągu ok. 250 reaktorów jądrowych. Choć nie są już używane, pozostają źródłem promieniowania i przecieków radioaktywnych. W portach Półwyspu Kolskiego pozostaje też dużo przeznaczonych do złomowania okrętów podwodnych o napędzie atomowym. Obiecana została pomoc finansowa Finlandii na poprawę bezpieczeństwa i ochronę środowiska.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c Kolski Półwysep – WIEM, darmowa encyklopedia. portalwiedzy.onet.pl. [dostęp 2015-11-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-14)].
- ↑ pm: Półwysep przechyla się, w: "Poznaj Świat" R. XXII, nr 2 (255), luty 1974, s. 40
- ↑ Национальный парк "Хибины" [online], Экологический сайт г.Апатиты [dostęp 2021-07-25] (ang.).
- ↑ Kolski, Półwysep, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-04-23].
Linki zewnętrzne
edytuj- Przewodnik po regionie rosyjskiej północy. rosyjska-polnoc.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-18)].(pol.)