Orkan (szybowiec)
Orkan – polski szybowiec amatorski zbudowany w dwudziestoleciu międzywojennym. Wziął udział w II Wszechpolskim Konkursie Szybowcowym.
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Konstruktor |
Tadeusz Grzmilas |
| Typ | |
| Konstrukcja |
drewniana |
| Załoga |
1 |
| Historia | |
| Data oblotu |
1925 |
| Dane techniczne | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
13,0 m |
| Wydłużenie |
9,9 |
| Długość |
5,6 m |
| Wysokość |
1,7 m |
| Powierzchnia nośna |
17 m² |
| Masa | |
| Własna |
120 kg |
| Użyteczna |
70 kg |
| Startowa |
190 kg |
| Dane operacyjne | |
| Liczba miejsc | |
| 1 | |
| Użytkownicy | |
| Polska | |
Historia
edytuj
Porucznik Tadeusz Grzmilas, pilot 3. pułku lotniczego, w 1925 roku zbudował w pułkowych warsztatach szybowiec. Otrzymał on nazwę „Orkan” i został zgłoszony do udziału w II Wszechpolskim Konkursie Szybowcowym zorganizowanym na Oksywiu koło Gdyni w maju-czerwcu 1925 roku[1].
W połowie maja szybowiec został przetransportowany na miejsce konkursu, otrzymał numer konkursowy 10. Podczas lotów konkursowych pilotował go konstruktor. Na szybowcu wykonano łącznie 9 lotów w czasie 4 minuty i 8 sekund. Tadeusz Grzmilas (jako konstruktor i pilot szybowca) otrzymał nagrodę w postaci pucharu ufundowanego przez Zarząd Główny Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej za najlepiej skonstruowany szybowiec[2][3]. Ponadto szybowiec zajął czwarte miejsce w kategorii najdłuższego czasu lotu, za co Grzmilas otrzymał nagrodę w wysokości 250 zł[4].
W listopadzie 1925 roku szybowiec został zabrany na wyprawę szybowcową do Dukli zorganizowaną przez Adama Karpińskiego przy pomocy finansowej LOPP, lecz lotów na nim nie wykonano[1]. W grudniu 1925 roku szybowiec został poważnie uszkodzony na skutek zniszczenia hangaru, w którym był przechowywany. Konstruktor naprawił szybowiec, wprowadzając kilka zmian konstrukcyjnych, i wykonał na nim kilka lotów. Szybowiec był następnie przechowywany w Poznaniu, jego dalsze losy nie są znane[5].
Konstrukcja
edytujJednomiejscowy szybowiec konstrukcji drewnianej, w układzie górnopłatu typu parasol. Kadłub o przekroju prostokątnym, półskorupowy, czteropodłużnicowy, kryty sklejką. Kabina pilota otwarta, bez wiatrochronu. Podwozie trójpunktowe z amortyzowaną płozą ogonową. Podwozie główne z dwoma kołami na wspólnej osi, amortyzowane sznurem gumowym do goleni wykonanych z rur stalowych[6]. Płat o obrysie prostokątnym, dwudźwigarowy, kryty płótnem. Środkowa część płata w postaci baldachimu była mocowana do kadłuba zastrzałami, które nad baldachimem zbiegały się w tzw. kozioł przeciwkapotażowy, który jednocześnie spełniał rolę wysięgnika dla linek usztywniających płat. Dodatkowo skrzydło było usztywnione dwoma parami zastrzałów z rur stalowych. Usterzenie klasyczne, kryte płótnem, usztywnione naciągami z drutu. Lotki i stery napędzane linkami[1].
Malowanie
edytujNa przodzie kadłuba namalowano stylizowaną twarz wiatru, a po bokach przodu kadłuba napis „Orkan”[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Glass 1976 ↓, s. 356.
- ↑ Abżółtowski 1928 ↓, s. 69.
- ↑ Młody Lotnik i 10-11'1925 ↓, s. 13.
- ↑ Kulczyński 2018 ↓, s. 51.
- ↑ Cynk 1971 ↓, s. 678.
- ↑ Skrzydlata Polska i 35'1955 ↓, s. 16.
Bibliografia
edytuj- Sergiusz Abżółtowski (red.): Księga pamiątkowa 3-go Pułku Lotniczego 1918-1928. Poznań: Nakładem 3-go Pułku Lotniczego w Poznaniu-Ławicy, 1928.
- Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893-1939. London: Putman & Company, 1971. ISBN 0-370-00085-4. OCLC 831346721.
- Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.
- Robert Kulczyński: II Wszechpolski Konkurs Szybowcowy Oksywie koło Gdyni (17 maja–14 czerwca 1925 roku). W: Bohaterowie drugiego planu: materiały zebrane i przygotowane z okazji konferencji popularnonaukowej poświęconej przeszłości lotnictwa z cyklu „Historia Skrzydłami Malowana” pod patronatem Prezydenta Koszalina, Koszalin, 8-9 czerwca 2018 r. Warszawa: Fundacja Historyczna Lotnictwa Polskiego, 2018. ISBN 978-83-64424-48-9. OCLC 1101917462.
- Echa konkursu szybowców w Gdyni. „Młody Lotnik”. Nr 10-11/1925, 1925. Wydawnictwo Komitetu Stołecznego Ligi Obrony Powietrznej Państwa. OCLC 749292984.
- Zdzisław Gryglicki. Szybowiec "Orkan". „Skrzydlata Polska”. 35/1955, 28 sierpnia 1955. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.