Wikipedia

ORP Jaskółka (1945)

Zobacz też: inne jednostki pływające o tej nazwie.

ORP Jaskółka – polski trałowiec redowy z okresu zimnej wojny, wcześniej radziecki T-231, jeden z dziewięciu pozyskanych przez Polskę okrętów projektu 253Ł. Okręt został zbudowany w latach 1944–1945 w stoczni numer 189(inne języki) w Leningradzie, a do służby w Marynarce Wojennej ZSRR przyjęto go w sierpniu 1945 roku. Po zakończeniu II wojny światowej jednostka została przekazana Polsce przez ZSRR na poczet części niemieckich reparacji wojennych i weszła w skład Marynarki Wojennej 5 kwietnia 1946 roku. Okręt, oznaczony podczas służby znakami burtowymi „JK” i T-14, został skreślony z listy floty w styczniu 1959 roku i następnie ustawiony na lądzie w Gdyni jako poligon przeciwpożarowy.

ORP Jaskółka
Ilustracja
OORP „Jaskółka” i „Czapla” w Gdańsku
Klasa

trałowiec

Projekt

253Ł

Oznaczenie NATO

T-301

Historia
Stocznia

Nr 189(inne języki), Leningrad

Położenie stępki

koniec 1944

Wodowanie

wiosna 1945

 Marynarka Wojenna ZSRR
Nazwa

T-231

Wejście do służby

sierpień 1945

Wycofanie ze służby

1946

 Marynarka Wojenna (PRL)
Nazwa

ORP „Jaskółka”

Wejście do służby

5 kwietnia 1946

Wycofanie ze służby

25 stycznia 1959

Los okrętu

ustawiony na lądzie jako poligon pożarowy

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

standardowa: 128 ton
pełna: 143 t

Długość

38 metrów

Szerokość

5,7 m

Zanurzenie

1,5 m

Napęd
3 silniki wysokoprężne Superior o łącznej mocy 480 KM
3 śruby
Prędkość

12,5 węzła

Zasięg

3100 Mm przy prędkości 6 węzłów

Uzbrojenie
2 działka kal. 45 mm 21-KM (2 x I)
4 wkm Colt kal. 12,7 mm (2 x II)
ew. 12-18 min
Wyposażenie
trał kontaktowy OTSz-1
trał magnetyczny PEMT-2
2 trał akustyczny BAT-2p
sonar Tamir-10
Załoga

37

Multimedia w Wikimedia Commons

Projekt i budowa

edytuj
Osobny artykuł: Trałowce projektu 253Ł.

Prace nad nowym typem niewielkiego trałowca (ros. MT – малый тральщик) projektu 253 rozpoczęto w ZSRR w 1942 roku[1]. Projekt okrętów został zmodyfikowany w oblężonym Leningradzie: główne zmiany polegały na uproszczeniu konstrukcji jednostek, co nadało im „kanciasty” kształt[1][2].

T-231 zbudowany został w stoczni numer 189(inne języki) w Leningradzie[2][3]. Stępkę okrętu położono pod koniec 1944 roku, został zwodowany wiosną 1945 roku, a do służby w Marynarce Wojennej ZSRR wszedł w sierpniu 1945 roku[3].

Dane taktyczno-techniczne

edytuj
 
Podwójnie sprzężone wkm Colt-Browning M2 kal. 12,7 mm, Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni

Okręt był niewielkim, przybrzeżnym trałowcem redowym[2]. Długość całkowita wynosiła 38 metrów, szerokość 5,7 metra i zanurzenie 1,5 metra[2][4]. Wyporność standardowa wynosiła 128 ton, a pełna 143 tony[2][3][a]. Okręt napędzany był przez trzy 6-cylindrowe silniki wysokoprężne Superior o łącznej mocy 480 KM[2][3]. Trzy wały napędowe poruszały trzema śrubami[2][4]. Maksymalna prędkość okrętu wynosiła 12,5 węzła, a ekonomiczna – 8 węzłów[2][4]. Okręt zabierał 12 ton paliwa, co pozwalało osiągnąć zasięg wynoszący 3100 Mm przy prędkości 6 węzłów (lub 2500 Mm przy prędkości 8,6 węzła)[2][3].

Uzbrojenie artyleryjskie jednostki stanowiły dwa pojedyncze działka półautomatyczne kalibru 45 mm 21-KM L/68 oraz cztery chłodzone wodą wielkokalibrowe karabiny maszynowe Colt kal. 12,7 mm (2 x II)[2][4]. Jednostka mogła też zabrać na pokład 12-18 min, umieszczanych na dwóch torach minowych biegnących wzdłuż burt od śródokręcia do rufy[2][4][b]. Wyposażenie trałowe obejmowało: trał kontaktowy Szulca OTSz-1, trał magnetyczny PEMT-2 i trał akustyczny BAT-2p[4][7]. Wyposażenie radioelektroniczne stanowił sonar Tamir-10[3].

Załoga okrętu składała się z 37 oficerów, podoficerów i marynarzy[2][4].

Służba

edytuj
 
Przejęcie przez Polskę trałowców proj. 253Ł, kwiecień 1946 r.

T-231 służył początkowo we Flocie Bałtyckiej[8][9]. W 1946 roku jednostka wraz z 22 innymi okrętami została przekazana Polsce przez ZSRR na poczet części niemieckich reparacji wojennych[2]. 31 marca 1946 roku trałowiec przybył do Gdyni[10], a 5 kwietnia pod nazwą ORP „Jaskółka” został przyjęty w skład Marynarki Wojennej[2][11]. Pierwszym polskim dowódcą jednostki został por. mar. Jerzy Żytowiecki[2][12]. Przez początkowe trzy miesiące służby na okręcie w charakterze instruktorów przebywali marynarze radzieccy, którzy wyjechali do kraju 23 czerwca 1946 roku[13]. Okręt z oznaczeniem burtowym „JK” (zmienionym w czerwcu 1952 roku na T-14)[3][14] początkowo wchodził w skład 3. Dywizjonu Trałowców, włączonego następnie do Flotylli Trałowców[2][10]. Wraz z pozostałymi trałowcami jednostka była intensywnie eksploatowana, uczestnicząc w rozminowywaniu polskich wód terytorialnych[2][7]. W 1952 roku okręt poddano modernizacji: wymieniono część poszycia kadłuba, niektóre wręgi i pompy skrzydełkowe, wykonano nowe fundamenty i okucia pokładowe, a silniki Superior zostały zamienione na radzieckie 3D6[15]. Zmiany zaszły także w uzbrojeniu, gdyż zdemontowano amerykańskie karabiny maszynowe Colt, instalując w zamian radzieckie DSzK 2M-1 tego samego kalibru (2 x II)[16]. Koszt remontu wyniósł około 450 000 złotych (bez wartości silników)[16]. Okręt został skreślony z listy floty 25 stycznia 1959 roku[17] i ustawiony na lądzie jako „Poligon Pożarowy Kur” na terenie Ośrodka Szkolenia Nurków i Płetwonurków MW w Gdyni[2][18]. Istniał nadal w tym charakterze w 2023 roku[19].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ M. Soroka i J. Piwowoński podają, że wyporność wynosiła 145,8/180 ton[4][5], zaś według Jane’s Fighting Ships of World War II – 130 ton[6].
  2. ↑ Według Navypedii jednostka przenosiła także 12 bomb głębinowych[3].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Ivan Gogin: T-351 and T-390 minesweepers (project 253L types MT-1 and MT-2) (1943-1946). Navypedia. [dostęp 2017-05-09]. (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Witold Koszela: Okręty Floty Polskiej. T. I. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017, s. 182.
  3. ↑ a b c d e f g h Ivan Gogin: ALBATROS minesweepers (project 253LP) (1945/1946). Navypedia. [dostęp 2017-05-09]. (ang.).
  4. ↑ a b c d e f g h Marek Soroka: Polskie Okręty Wojenne 1945-1980. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1986, s. 59.
  5. ↑ Jan Piwowoński: Flota spod biało-czerwonej. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989, s. 338.
  6. ↑ Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989, s. 219.
  7. ↑ a b Jan Piwowoński: Flota spod biało-czerwonej. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989, s. 336.
  8. ↑ Marek Soroka: Polskie Okręty Wojenne 1945-1980. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1986, s. 58.
  9. ↑ Robert Gardiner, Stephen Chumbley: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1947-1995. Annapolis: 1996, s. 312.
  10. ↑ a b Czesław Ciesielski, Walter Pater, Jerzy Przybylski: Polska Marynarka Wojenna 1918-1980. Warszawa: Bellona, 1992, s. 161.
  11. ↑ Jarosław Ciślak: Polska Marynarka Wojenna 1995: okręty, samoloty i śmigłowce, uzbrojenie, organizacja. Warszawa: Lampart & Bellona, 1995, s. 275.
  12. ↑ Mieczysław Serafin: Polska Marynarka Wojenna 1945-2007. Kronika wydarzeń. Gdynia: Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej, 2008, s. 24.
  13. ↑ Marek Soroka: Polskie Okręty Wojenne 1945-1980. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1986, s. 45.
  14. ↑ Mieczysław Serafin: Polska Marynarka Wojenna 1945-2007. Kronika wydarzeń. Gdynia: Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej, 2008, s. 43.
  15. ↑ Czesław Ciesielski, Walter Pater, Jerzy Przybylski: Polska Marynarka Wojenna 1918-1980. Warszawa: Bellona, 1992, s. 219-220.
  16. ↑ a b Czesław Ciesielski, Walter Pater, Jerzy Przybylski: Polska Marynarka Wojenna 1918-1980. Warszawa: Bellona, 1992, s. 220.
  17. ↑ Mieczysław Serafin: Polska Marynarka Wojenna 1945-2007. Kronika wydarzeń. Gdynia: Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej, 2008, s. 62.
  18. ↑ Tomasz Grotnik. Ognisty Kur. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 8/2010 (104). s. II okładki. 
  19. ↑ Kamil Sarapuk. Szkolenie obsad grup OPA w MW. „Immunologia okrętu”. „Bandera”. Nr 9-10/2023 (171/172), s. 27, wrzesień – październik 2023. 

Bibliografia

edytuj
  • Czesław Ciesielski, Walter Pater, Jerzy Przybylski: Polska Marynarka Wojenna 1918-1980. Wyd. I. Warszawa: Bellona, 1992. ISBN 83-1108-202-2.
  • Jarosław Ciślak: Polska Marynarka Wojenna 1995: okręty, samoloty i śmigłowce, uzbrojenie, organizacja. Wyd. I. Warszawa: Lampart & Bellona, 1995, seria: Ilustrowana Encyklopedia Techniki Wojskowej, 6. ISBN 83-86776-08-0.
  • Robert Gardiner, Stephen Chumbley: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1947-1995. Annapolis: Naval Institute Press, 1996. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
  • Ivan Gogin: ALBATROS minesweepers (project 253LP) (1945/1946). Navypedia. [dostęp 2017-05-09]. (ang.).
  • Ivan Gogin: T-351 and T-390 minesweepers (project 253L types MT-1 and MT-2) (1943-1946). Navypedia. [dostęp 2017-05-09]. (ang.).
  • Tomasz Grotnik. Ognisty Kur. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 8/2010 (104). ISSN 1426-529X. 
  • Witold Koszela: Okręty Floty Polskiej. T. I. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-67-2.
  • Jan Piwowoński: Flota spod biało-czerwonej. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989. ISBN 83-10-08902-3.
  • Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-194-X. (ang.).
  • Mieczysław Serafin: Polska Marynarka Wojenna 1945-2007. Kronika wydarzeń. Gdynia: Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej, 2008. ISBN 978-83-88698-03-3.
  • Marek Soroka: Polskie Okręty Wojenne 1945-1980. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1986. ISBN 83-215-3249-7.
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=ORP_Jaskółka_(1945)&oldid=74921520”