Niszczyciele typu T53R

T53R – typ francuskich niszczycieli, zbudowanych po II wojnie światowej w liczbie 5 jednostek, rozwinięcie typu T47 (Surcouf).

Niszczyciele typu T53R

Tartu (D635)
Kraj budowy	Francja
Użytkownicy	Francja
Stocznia	Brest, Nantes, Lorient, F.C. Gironde
Wejście do służby	1955 rok
Planowane okręty	6
Zbudowane okręty	6
Okręty w służbie	0
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 2750 t pełna: 3750 t
Długość	128,6 m
Szerokość	12,7 m
Zanurzenie	5,4 m
Napęd	2 turbiny parowe Rateau o mocy łącznej 63 000 KM, 4 kotły wodnorurkowe, 2 śruby napędowe
Prędkość	34 węzły
Zasięg	5000 mil morskich/18 w
Załoga	347
Uzbrojenie	6 armat uniwersalnych kalibru 127 mm w dwudziałowych wieżach (3xII) 6 armat przeciwlotniczych 57 mm model 1951 w dwudziałowych wieżach (3xII) 2 pojedyncze działka plot 20 mm Oerlikon 6 wyrzutni torpedowych kalibru 550 mm (2xIII) sześciolufowy miotacz rakietowych bomb głębinowych Bofors kalibru 375 mm model 1972

Historia

Z II wojny światowej francuska marynarka wojenna (Marine nationale) wyszła z dużymi stratami, pozostając z niejednolitą zbieraniną ocalałych i otrzymanych od sojuszników okrętów. Mimo zniszczeń wojennych i kryzysu gospodarczego, rząd francuski w ramach budżetu na 1949 rok zdecydował o rozbudowie floty w oparciu o własne projekty i stocznie.

Pierwszym powojennym typem francuskich niszczycieli był typ T47, opracowany na przełomie lat 40. i 50. i zbudowany w dużej serii 12 jednostek. Już w trakcie ich budowy opracowano nieco ulepszony typ, o nieco większych możliwościach zwalczania okrętów podwodnych, oznaczony T53R. Zamówiono następnie budowę 5 jednostek tego typu, w ramach budżetu z 1953, których budowę rozpoczęto w 1954. Jako pierwszy wszedł do służby „Duperre” – 8 października 1957, pozostałe w 1958. Budowano je w 4 stoczniach: Stoczni Marynarki Wojennej w Lorient, pozostałe w Stoczni Marynarki Wojennej w Breście, Ateliers et Chantiers de Bretagne w Nantes i Forges et Chantiers de la Gironde. Okręty te początkowo klasyfikowane były jako eskortowce przeciwlotnicze, a po wejściu do służby jako eskortowce eskadrowe (Escorteur d'Escadre).

Nazwa (znak taktyczny)	Położenie stępki, stocznia	Wodowanie	Wejście do służby	Wycofanie ze służby
Duperré (D633)	listopad 1954, Lorient	23. 06. 1956	8. 10. 1957	1992
Le Bourdonnais (D634)	wrzesień 1954, Brest	15. 10. 1955	3. 03. 1958	1976
Forbin (D635)	sierpień 1954, Brest	15. 10. 1955	1. 02. 1958	1981
Tartu (D636)	listopad 1954, Nantes	2. 12. 1955	5. 02. 1958	1979
Jauréguiberry (D637)	wrzesień 1954, F.C. Gironde	5. 11. 1955	15. 07. 1958	1977

Opis

Okręty te były podobnie jak typ T47 przede wszystkim przeznaczone do osłony grup okrętów i konwojów przed atakami lotnictwa, okrętów nawodnych i okrętów podwodnych, dlatego miały silne uzbrojenie główne w postaci 6 amerykańskich armat uniwersalnych kalibru 127 mm w opracowanych we Francji dwudziałowych wieżach. Uzbrojenie artyleryjskie uzupełniało 6 armat przeciwlotniczych 57 mm na licencji szwedzkiego Boforsa. Główną różnicą w stosunku do typu T47 było zastąpienie 6 wyrzutni torped przeciw okrętom podwodnym przez wyrzutnię rakietowych bomb głębinowych Bofors, umieszczoną na ciągłej nadbudówce rufowej. Uzbrojenie torpedowe przeciw okrętom nawodnym stanowiło 6 wyrzutni torped (jedna potrójna na każdej z burt), podobnie jak w T47. Architektura okrętów była typowa dla niszczycieli przedwojennych i z pierwszych lat powojennych, z uskokiem pokładu dziobowego na ok. 1/3 długości i dwoma smukłymi kominami na śródokręciu, z charakterystycznymi dla francuskich okrętów kołpakami. W porównaniu z T47 zmieniono kształt nadbudówki dziobowej i zastosowano zakryte główne stanowisko dowodzenia, w celu polepszenia ochrony przed broniami masowego rażenia. Na dziobie znajdowała się jedna wieża artylerii głównej, za nią na nadbudówce wieża dział plot, pozostałe dwie wieże artylerii głównej znajdowały się w dwóch poziomach na rufie, a dwie wieże artylerii plot – na śródokręciu, w linii poprzecznej. Kadłub dzielił się na 15 przedziałów wodoszczelnych. Siłownia była w układzie eszelonowym – przedziały kotłów oddzielone przedziałem turbin i za nimi przedział drugiej turbiny, w celu zwiększenia przeżywalności okrętu. W stosunku do typu T47 ulepszeniu podlegało także wyposażenie elektroniczne.

Dalszym rozwinięciem niszczycieli typu T53R był pojedynczy niszczyciel typu T56 „La Galissonnière”.

Służba

W odróżnieniu od typu T47, okręty typu T53R nie przechodziły większych modernizacji.

Jedynie „Duperré” został w 1967 przeznaczony na okręt doświadczalny, do badania możliwości stworzenia okrętu dowodzenia siłami przeciwpodwodnymi. Ostatecznie w latach 1972-1973 okręt został przebudowany na niszczyciel rakietowy dowodzenia siłami ZOP. Z okrętu zdjęto całą artylerię, instalując nową pojedynczą armatę uniwersalną 100 mm w wieży na dziobie. Między kominami zainstalowano 4 wyrzutnie pocisków przeciwkrętowych MM38 Exocet. Za sródokręciem zamontowano nową powiększoną nadbudówkę, mieszczącą m.in. pojedyncze wyrzutnie torped przeciw. Na rufie umieszczono lądowisko dla śmigłowca Westland Lynx i sonar holowany.

W 1973 „Forbin przebudowano do roli okrętu szkolnego – towarzyszącego krążownikowi śmigłowcowemu „Jeanne d’Arc”. Zdjęto wówczas dziobową wieżę 57 mm i rufową 127 mm, instalując na rufie lądowisko dla śmigłowca. Pozostałe uzbrojenie pozostało bez zmian.

2 lutego 1959 „Tartu” przechwycił polski statek „Wisła” podejrzany o przerzut broni powstańcom z Frontu Wyzwolenia Algierii (FLN).

Okręty wycofano ze służby w latach 1976-1981, a „Duperré”, będący ostatnim aktywnym okrętem typu, 1 czerwca 1992.

Część niszczycieli wycofanych ze służby zostało zatopionych jako okręty-cele podczas ćwiczeń marynarki francuskiej: „La Bourdonnais” w maju 1982 pociskami rakietowymi SM39 Exocet okrętu podwodnego „Ouessant”, „Jauréguiberry” 30 maja 1986 pociskami MM40 Exocet, „Tartu” 9 grudnia 1998 pociskami Exocet, AS30 i bombami samolotów oraz korwet „LV Lavallée” i „Cdt L'Herminier”, a także „Duperré”.

Wyposażenie elektroniczne

• radar dozoru ogólnego DRBV 22A (na drugim maszcie)
• radar dozoru nawodnego i nawigacyjny DRBV 31
• radar wysokościomierz DRBI 10B (na pierwszym maszcie)
• 2 radary kierowania artylerii DRBC 30
• dziobowa stacja hydrolokacyjna podkilowa DUBV 1B (później DUBV 24)
• stacja hydrolokacyjna DUBA 1B

Bibliografia

• Robert Rochowicz: „Niszczyciele o zmiennym obliczu” w: nowa Technika Wojskowa nr 5/2005

Linki zewnętrzne

• Escorteur d'Escadre Duperré (fr.)

Zobacz też

okręty pokrewne: niszczyciele typu T47, „La Galissonnière” typu T56

porównywalne okręty: typ Forrest Sherman, typ Holland, typ Friesland, typ Hamburg, projekt 30bis (Smiełyj), projekt 56 ('Kotlin'),