Niamiha
Niamiha (biał. Няміга; ros. Немига, trb. Niemiga) – ciek wodny na Białorusi, płynący na obszarze Mińska. Niamiha jest wzmiankowana w datowanych na XII wiek: w latopisie Powieść minionych lat i w utworze Słowo o wyprawie Igora. Jest dopływem Świsłoczy. W XX wieku Niamiha została zamknięta w podziemnym, betonowym kolektorze.
 Widok na ujście kolektora Niamihy do Świsłoczy w 2011 roku | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Lokalizacja | |
| rzeka (dopływ) | |
| Długość | 4,5[1] km |
| Średni przepływ |
ok. 0,27[2] m³/s |
| Ujście | |
| Recypient | Świsłocz |
| Współrzędne | |
Położenie na mapie Mińska  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
Nazwa
edytujNazwa cieku prawdopodobnie pochodzi od bałtyckiego słowa Nemiga, oznaczającego „bezsenność”, „nie spanie”, „czuwanie”. W dawnych czasach mogło się to odnosić do ochrony lub posterunku straży[3].
Historia
edytujZ Niamihą (Niemiga) związana jest pierwsza wzmianka o Mińsku, obecna zarówno w latopisie Powieść minionych lat jak i w utworze Słowo o wyprawie Igora[3][1]. Zgodnie z wykopaliskami archeologicznymi, samo miasto i zarazem twierdza zostało założone w miejscu ujścia Niamihy do Świsłoczy, zastępując dotychczasową osadę leżącą nad rzeką Mienka (od niej prawdopodobnie pochodziła pierwotna nazwa miasta - Miensk)[1][3][2]. W 1067 roku na brzegach Niamihy miała miejsce bitwa między wojskami książąt połockich i kijowskich[3].
Pierwotnie Niamiha miała nieco ponad 4 m szerokości[2]. W pierwszej połowie XIX wieku zaczęła wysychać stając się płytkim strumieniem, którego dolną część płynącą rowem wzdłuż nowo wytyczonej ulicy Niamiha wykorzystywano do odprowadzania ścieków i różnych odpadów[3][4]. Strumień ten po ulewnych deszczach wiosną i jesienią regularnie zalewał ulicę oraz pobliski rynek, podtapiając budynki nawet do wysokości pierwszego piętra[3][2]. Wody powodziowe wywoływały również niszczenie przerzuconych nad rzeką mostów, których naprawa wymagała dużych nakładów finansowych. Aby rozwiązać ten problem władze Mińska pod koniec 1912 roku podjęły decyzję o zamknięciu rzeki w podziemnym betonowym kolektorze, na którego budowę dwa lata później zatwierdziły odpowiedni budżet[2]. Realizację inwestycji uniemożliwił jednak wybuch I wojny światowej[2].
Ostatecznie kolektor został wybudowany dopiero w 1926 roku, lecz tylko na dolnym odcinku Niamihy[2][4]. Przy okazji zmieniono także przebieg koryta tej części rzeki, tak aby był bardziej prosty, zaś jego ujście zlokalizowano niedaleko mostu drogowego nad Świsłoczą przy ulicy Bahdanowicza - w pobliżu miejsca, w którym pierwotnie rzeka uchodziła do Świsłoczy[1]. W późniejszych latach również przebieg koryta górnego odcinka rzeki został zmieniony, tak aby był bardziej zgodny z układem pobliskich ulic, a także, podobnie jak ten dolny został zamknięty w betonowym kolektorze, którego budowę ukończono w 1955 roku[1][3][2]. Podczas budowy drugiej linii metra przebieg kolektora Niamihy zmieniono, gdyż znajdował się na tej samej głębokości co nowo powstająca stacja o tej samej nazwie co rzeka. Rzekę skierowano wtedy do kolektora wód opadowych Cientr, zbierającego wodę deszczową z Kuncauszczyny, targowiska Żdanowicze i Prospektu Zwycięzców, a następnie odprowadzającego ją do Świsłoczy w pobliżu stadionu Dynama Mińsk[1]. Pierwotne ujście kolektora Niamihy do Świsłoczy zostało przekształcone w część systemu odwadniającego stacji Niamiha[3].
Obecnie woda Niamihy jest dość czysta, gdyż nie są do niej spuszczane ścieki z kanalizacji. Jedynie podczas spływów wody deszczowej z okolicznych ulic na krótki czas ulega zanieczyszczeniu[1]. Pomimo podziemnego biegu rzeka czasem powoduje na powierzchni podtopienia, czego przykładem jest powódź jaka w 2004 roku nawiedziła obszar ówczesnego Prospektu Maszierowa (obecnie Prospektu Zwycięzców), Prospektu Dzierżyńskiego i ulicy Niamiha[3].
Opis w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego
edytujNiemiha, mała rzeczka w pow. mińskim, wypływa w płd.-zach. str. Mińska, w okolicy Niedźwiedzina (Medwieżyna), płynie w kierunku płn.-wsch. a zbliżając się do Mińska zwraca się na wschód i przebiegłszy między wzgórzami, wpada do rz. Świsłoczy. Poprzednio N. płynęła przez miasto Mińsk i uchodziła do Świsłoczy około zamku, dzieląc się na dwa koryta i oblewając go do koła. Powodem zmiany kierunku była okoliczność, że właściciel ziemski z okolic Mińska Czarnocki, przez którego posiadłość przepływała N., przekopał niewielkie wzgórze i skierował koryto rzeki w inną stronę, w celu zapewnienia dostatecznej ilości wody do poruszania młyna, zbudowanego przy folwarku, i przeciął groblą, stare koryto. Niewielka ta rzeka ma historyczne znaczenie, w 1067 r. bowiem zaszła nad nią krwawa bitwa między kniaziem połockim Wsiesławem Briaczysławiczem, wnukiem Iziasława, syna Rogniedy, a książętami kijowskiemi Jarosławowiczami.
W starożytnym poemacie ruskim Słowo o pułku Igora dwukrotnie wspomnianą jest N.: „Skoczy włkom do Nemihi z Dudutok”, oraz „na Niemizie snopy stielut' hołowami.”. Również wspomina N. kronikarz Nestor, opisując bitwę Wsiesława z Jarosławiczami: „Jarosławiczy trije idosza na Wsesława i pridosza k Mieńsku, wziasza i pojdosza k Niemiezie, Wsesław nie bysza thda w hrade pojde protiwu”.
Dziś, jak wyżej wspomniano, koryto rzeki N. prawie zupełnie wyschło w Mińsku, w miejscu gdzie niegdyś płynęła i gdzie zaszła krwawa bitwa książąt ruskich, ciągnie się ulica, zwana Niemihą, pod którą, przeprowadzono kanał kryty, i tylko na wiosnę, gdy woda zbiera się z topniejących śniegów, przerywa się przez usypaną tamę i płynąc dawnym korytem, zalewa całą ulicę i rynek rybny, a okrążając górę, na której stał niegdyś zamek, przez tak zw. błoto tatarskie wpada do Świsłoczy. Na błocie tem, leżącem między zamkiem, dzielnicą tatarską rzeką Świsłoczą, i ulicą Zamkową stała dawniej, jak niesie podanie, bardzo starożytna cerkiew, dziś zaś znajdują, się na tem miejscu gruzy kamieni. Spotykają, się, choć bardzo rzadko, na tym miejscu, olbrzymie jaszczurki, podobne z powierzchowności do krokodylów. W kwietniu r. z. (1885) dzieci tatarskie dostrzegły podobną jaszczurkę, o czem dowiedziawszy się starsi zabili ją. Ciekawy ten okaz, długi około 1 1/2 stopy, został zachowany przez dyrektora szkoły realnej J. Samojłę[5].
Źródło i przebieg
edytujPierwotnie źródło Niamihy znajdowało się na bagnie niegdyś położonym niedaleko dzisiejszego skrzyżowania ulicy Hruszewskiej i Zaułka Razynskiego. Dziś w miejscu tego bagna jest tylko małe, porośnięte trawą zagłębienie[2]. Obecnie rzeka wypływa na dnie stanowiącej część systemu kanalizacyjnego studni, znajdującej się w pobliżu stacji kolejowej Mińsk-Towarnaja[2]. Dalej kolektor rzeki skręca na północny wschód i przebiega przez teren leżący między Prospektem Dzierżyńskiego a ulicą Miasnikowa, po czym biegnie wzdłuż ulicy Niamiha i uchodzi do Świsłoczy w pobliżu mostu przy ulicy Bahdanowicza[3][1].
Niedaleko od ujścia do Świsłoczy, w miejscu, w którym znajduje się Sobór Świętych Piotra i Pawła Niamiha dzieliła się kiedyś na dwie odnogi - lewa, obecnie nieistniejąca opływała niegdysiejszy zamek miński od północy, po czym płynęła wzdłuż linii budynków mieszkalnych Prospektu Zwycięzców i w okolicy dzisiejszego Pałacu Sportu wpadała do Świsłoczy. Prawa odnoga z kolei przebiegała po południowej stronie zamku mińskiego[3]. W ten sposób obie odnogi Niamihy stanowiły fosę zamku, chroniącą go przed wrogami[3]
Galeria
edytuj-
Pierwotny przebieg Niamihy na starym planie Mińska -
Ujście Niamihy do Świsłoczy w 1903 roku -
Niamiha w pobliżu ujścia do Świsłoczy w 1920 roku -
Budowa kolektora Niamihy w 1926 roku -
Budowa kolektora Niamihy w 1926 roku -
Teren w pobliżu Zaułka Razynskiego, na którym niegdyś znajdowało się koryto Niamihy (zdjęcie z 2011 roku)
.jpg)
.jpg)
_(2).jpg)
.jpg)
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h Василий Семашко: ТАЙНОЕ РУСЛО НЕМИГИ. expressnews.by, 2007-07-06. [dostęp 2019-05-31]. (ros.).
- ↑ a b c d e f g h i j Вдоль по Немиге; «Вечерний Минск», 10 октября 1985. minchanin.esmasoft.com. [dostęp 2019-05-31]. (ros.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l Река Немига. [w:] Реки, озера, болота [on-line]. minsk-old-new.com, 2015-11-17. [dostęp 2019-05-31]. (ros.).
- ↑ a b Черные воды Немиги. Фоторепортаж о таинственной подземной реке. [w:] Недвижимость [on-line]. realt.onliner.by, 2017-02-12. [dostęp 2019-06-01]. (ros.).
- ↑ Niamiha, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 89.