Poleńcowate

Poleńcowate
	; Peumus boldus
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	magnoliopodobne
Rząd	wawrzynowce
Rodzina	poleńcowate
	Nazwa systematyczna
	Monimiaceae Juss.; Ann. Mus. Natl. Hist. Nat. 14: 133. 1809
	Typ nomenklatoryczny
	Monimia Thouars (1804)
	Zasięg
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Poleńcowate (Monimiaceae) – rodzina niewielkich drzew, krzewów, rzadko lian z rzędu wawrzynowców (Laurales). Należy do niej w zależności od ujęcia systematycznego 22^[2] do 25^[4] rodzajów z ok. 275 gatunkami^[5]. Występują na wszystkich kontynentach w strefie tropikalnej i subtropikalnej^[6], do strefy umiarkowanej sięgając na półkuli południowej (w Chile, Australii i w Nowej Zelandii)^[5].

Liście Peumus boldus z Ameryki Południowej służą do wyrobu przyprawy^[7] i naparów, owoce tego gatunku są spożywane^[7], a z kory sporządzany jest barwnik^[5]. Z drewna wytwarza się węgiel drzewny^[7]. Drewno kilku gatunków jest użytkowane lokalnie^[6]. Cenionego drewna dostarcza Xymalos monospora i Hedycarya angustifolia^[5]. Poza tym w kosmetyce i medycynie wykorzystywane bywają olejki eteryczne z tych roślin^[6].

Morfologia

Pokrój: Niewielkie, aromatyczne drzewa, krzewy i liany^[5].
Liście: Naprzeciwległe, rzadko w okółkach, pojedyncze, zwykle całobrzegie, rzadko słabo piłkowane lub ząbkowane, bez przylistków. Za młodu liście są często owłosione, z wiekiem zwykle łysieją^[7]^[6].
Kwiaty: Zwykle zebrane w wierzchotkowate kwiatostany. Kwiaty są jednopłciowe (obupłciowe u rodzaju Hortonia), promieniste, drobne. Liczba listków okwiatu jest różna u poszczególnych przedstawicieli, wynosi od 3 do wielu, często w dwóch lub większej liczbie okółków. W kwiatach męskich liczba pręcików sięga do 1800 (rodzaj Tambourissa), czasem zrastają się one w rurkę (rodzaj Tetrasynandra). Nitki i łączniki są rozszerzone, często przerastają pylniki, tworząc szczytową, sterylną i ogruczoloną część pręcika, czasem upodabniając się do listków okwiatu. Pylniki otwierają się pękając szczelinowo lub klapami. Ziarna pyłku są pojedyncze (złączone w tetrady tylko u Hedycarya). Słupkowie tworzą liczne (tylko w rodzaju Xymalos pojedyncze), wolne słupki, zawierające po jednym zalążku^[7].
Owoce: Orzechy^[7] i pozorne pestkowce – z właściwym owocem otoczonym przez zmięśniałe dno kwiatowe^[5]. Nasiona zawierają dużo bielma i drobny zarodek^[7].

Systematyka

W dawniejszych systemach włączano tu rodzaje z rodzin oboczkowate Atherospermataceae i Siparunaceae obejmujące podobne morfologicznie rośliny, ale w efekcie rodzina była taksonem polifiletycznym^[5]. Niejasne pozostają relacje między poleńcowatymi a hernandiowatymi Hernandiaceae i wawrzynowatymi Lauraceae – analizy wskazują na siostrzany charakter poleńcowatych względem obu tych rodzin, ewentualnie tylko hernandiowatych (z wawrzynowatymi zajmującymi pozycję bazalną w grupie)^[2].

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)^[2]

wawrzynowce

kielichowcowate Calycanthaceae

Siparunaceae

	Gomortegaceae

	oboczkowate Atherospermataceae

poleńcowate Monimiaceae

	hernandiowate Hernandiaceae

	wawrzynowate Lauraceae

Podział na rodzaje^[4]

Austromatthaea L. S. Sm.
Decarydendron Danguy
Ephippiandra Decne.
Faika Philipson
Hedycarya J. R. Forst. & G. Forst.
Hennecartia J. Poiss.
Hortonia Wight
Kairoa Philipson
Kibara Endl.
Kibaropsis Vieill. ex Jérémie
Lauterbachia Perkins
Levieria Becc.
Macropeplus Perkins
Macrotorus Perkins
Matthaea Blume
Mollinedia Ruiz & Pav.
Monimia Thouars
Palmeria F. Muell.
Parakibara Philipson
Peumus Molina
Steganthera Perkins
Tambourissa Sonn.
Tetrasynandra Perkins
Wilkiea F. Muell.
Xymalos Baill.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
↑ ^a ^b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. University of Maryland, 2010. [dostęp 2010-12-29]. (ang.).
↑ ^a ^b Monimiaceae. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2016-08-06]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 111. ISBN 978-1842466346.
↑ ^a ^b ^c ^d Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 216-217. ISBN 1-55407-206-9.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza S.A., 1998, s. 41-43, seria: Wielka Encyklopedia Przyrody. ISBN 83-7079-779-2.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).

[rev-3] James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. University of Maryland, 2010. [dostęp 2010-12-29]. (ang.).

[grin-4] Monimiaceae. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2016-08-06]. (ang.).

[maarten-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 111. ISBN 978-1842466346.

[heywood-6] Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 216-217. ISBN 1-55407-206-9.

[encyk-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza S.A., 1998, s. 41-43, seria: Wielka Encyklopedia Przyrody. ISBN 83-7079-779-2.

[2]

[4]

[5]

[6]

[1]

[3]

[7]