Michał Hertz (kompozytor)

Michał Hertz
Data i miejsce urodzenia	28 września 1844 ; Warszawa
Pochodzenie	polskie
Data i miejsce śmierci	8 stycznia 1918 ; Warszawa
Instrumenty	fortepian
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	kompozytor, dyrygent, pianista
	Multimedia w Wikimedia Commons

Michał Hertz (ur. 28 września 1844 w Warszawie, zm. 8 stycznia 1918 tamże^[1]^[2]^[3]) – polski kompozytor, dyrygent i pianista.

Życiorys

Był synem urzędnika Teodora Hertza i Anny z domu Neumark^[2]. W dzieciństwie uczył się od matki gry na fortepianie^[2]. Początkowo przygotowywał się do zawodu kupca^[1]^[2], odbył praktykę bankową we Wrocławiu, następnie pracował w Banku Polskim w Warszawie^[1]. Studia muzyczne odbył w warszawskim Instytucie Muzycznym u Ferdinanda Quentina Dulckena i Adama Münchheimera^[1]^[2]^[3]. Następnie kształcił się we Wrocławiu u Karola Mächtiga, w Lipsku u Ignaza Moschelesa, Carla Reineckego, Ernsta Ferdinanda Wenzla i Louisa Plaidy’ego oraz w Monachium u Hansa Richtera i Hansa von Bülowa^[1]^[2]^[3].

Od 1870 do 1872 roku był dyrygentem Teatru Polskiego w Poznaniu^[1]^[2]^[3]. Prowadził też chór w szkole rolniczej w podpoznańskim Żabikowie^[1]^[3]. W 1872 roku wyjechał do Berlina, gdzie objął prowadzenie klasy fortepianu w konserwatorium Juliusa Sterna, jednocześnie kontynuując studia muzyczne pod kierunkiem Friedricha Kiela i Theodora Kullaka^[1]^[2]^[3]. Po powrocie do Warszawy w 1878 roku został wykładowcą w Instytucie Muzycznym oraz Aleksandryjsko-Maryjskim Instytucie Wychowania Panien^[1]^[2]^[3]. Od 1880 roku był wicedyrektorem Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego^[1]^[2]. W latach 1895–1899^[1]^[3] i 1899–1900 prowadził sekcję orkiestrową towarzystwa^[1]. Występował na koncertach jako dyrygent i pianista, jego gry nie ceniono jednak zbyt wysoko^[1]. W latach 1890–1901 był akompaniatorem i korepetytorem solistów Opery Warszawskiej^[1]^[2].

Pisywał recenzje muzyczne do „Kłosów” i „Kuriera Porannego”^[1].

Życie prywatne

Był dwukrotnie żonaty^[2].

Twórczość

Za życia kompozytora popularnością cieszyły się jego utwory symfoniczne i muzyka do sztuk teatralnych, opery nie spotkały się jednak z uznaniem widowni^[1]. Pieśni Michała Hertza są proste w budowie, przeznaczone do muzykowania domowego lub dla chórów amatorskich, cechują się budową zwrotkową i harmoniką opartą na podstawowych funkcjach^[1]. Dominuje w nich tematyka narodowa, a w warstwie melodycznej często występują cytaty z tańców polskich^[1].

Wybrane kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych^[1])

Utwory instrumentalne

Marsz uroczysty C-dur na orkiestrę (ok. 1879)
Gawot C-dur fortepian (wyd. Warszawa 1887)
Polacca D-dur na fortepian (wyd. Warszawa 1887)
Barkarola na fortepian (wyd. Warszawa 1887)
Scherzo c-moll na fortepian (wyd. Warszawa 1887)
I walc koncertowy na fortepian (wyd. Warszawa 1889)
II walc koncertowy As-dur na fortepian (wyd. Warszawa 1889)
Marsz A-dur na orkiestrę (przed 1900)
Wielki polonez jubileuszowy A-dur na orkiestrę (przed 1900)
Une marche villageoise na fortepian (wyd. Warszawa po 1910)
I sonatina C-dur na fortepian (wyd. Warszawa po 1910)
II sonatina D-dur na fortepian (wyd. Warszawa po 1910))
Romanzetta na fortepian (wyd. Warszawa po 1910)
Thème con variazioni et Finale na kwartet smyczkowy

Utwory wokalne i wokalno-instrumentalne

104 pieśni na głos solo z towarzyszeniem fortepianu (wyd. Lipsk po 1860)
Ave Maria (ok. 1861; 2. wersja 1895)
Przyjechał Jasio wyszukać żony, sł. Władysław Syrokomla (1881)
Pieśni nasze na chór męski (głos solo z towarzyszeniem fortepianu), sł. Aleksander Kraushar (ok. 1890)
Cześć Wandzie, hymn na 3 głosy z towarzyszeniem orkiestry
Gołąbka
Chłopca mego mi zabrałaś, sł. Adam Asnyk
Paweł i Gaweł, sł. Aleksander Fredro
Nieżonaty
Ballada o rycerzu Silentusie, sł. Deotyma
Dzwony, melodeklamacja, sł. Kornel Ujejski

Opery

Gwarkowie (wyst. Warszawa 1880)
Bogna, córka wygnańca (niewykonana; wyciąg fortepianowy wyd. Lipsk 1900)
Egmont (nieukończona, zaginęła)

Balety

Syrena
Kwiat paproci

Muzyka do sztuk teatralnych

Lekcja śpiewu Feliksa Szobera (wyst. Warszawa 1868)
Sulamita Bogumiła Aspisa (ok. 1874)
Szklana góra Zygmunta Sarneckiego (wyst. Kraków 1895)
Jak wam się podoba W. Szekspira (wyst. Warszawa 1895)
Turniej Stanisława Kozłowskiego (wyst. Warszawa 1897)
Taboryci Stanisława Kozłowskiego (ok. 1899)
Konrad Wallenrod Adama Mickiewicza (wyst. Warszawa 1906)
Car Samozwaniec Adolfa Nowaczyńskiego (po 1908)
Koniec Mesjasza Jerzego Żuławskiego
Sabinki Paula Heysego
Firduzi Juliana Łętowskiego

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 4. Część biograficzna hij. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1993, s. 199–200. ISBN 83-224-0453-0.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 228. ISBN 0-02-865529-X.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Stanisław Dybowski: Słownik pianistów polskich. Warszawa: Selene, 2003, s. 206–207. ISBN 83-910515-5-2.

[encmuz-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 4. Część biograficzna hij. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1993, s. 199–200. ISBN 83-224-0453-0.

[sbtp-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 228. ISBN 0-02-865529-X.

[spp-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Stanisław Dybowski: Słownik pianistów polskich. Warszawa: Selene, 2003, s. 206–207. ISBN 83-910515-5-2.

[1]

[2]

[3]