Merchawja (kibuc)
Merchawja (hebr. מרחביה; ang. Merhavya Qibbuz, lub także Merhavia; pol. Wywieść na wolność) – kibuc położony w Samorządzie Regionu Emek Jizre’el w Dystrykcie Północnym, w Izraelu. Członek Ruchu Kibuców (Ha-Tenu’a ha-Kibbucit).
 Widok na kibuc i okolicę z powietrza | |
| Państwo | |
|---|---|
| Dystrykt | |
| Poddystrykt | |
| Samorząd Regionu | |
| Wysokość |
70 m n.p.m. |
| Populacja (2013) • liczba ludności |
|
| Kod pocztowy |
19100 |
Położenie na mapie Izraela  | |
Położenie na mapie Dystryktu Północnego  | |
 32°36′21″N 35°18′26″E/32,605833 35,307222
| |
| Strona internetowa | |
Położenie
edytujKibuc Merchawja jest położony na wysokości od 55 do 80 metrów n.p.m. we wschodniej części intensywnie użytkowanej rolniczo Doliny Jezreel, w Dolnej Galilei na północy Izraela. Dolina ta przechodzi dalej w kierunku południowo-wschodnim w Dolinę Charod. Na północny wschód od osady teren wznosi się w masyw góry Giwat ha-More (515 m n.p.m.). Z jej zboczy spływają strumienie, z których największym jest Merchawja. Przepływa on na wschód od kibucu i łączy się na południowym wschodzie ze strumieniem Jezreel. W otoczeniu Merchawji znajduje się miasto Afula, kibuc Jizre’el, moszawy Merchawja, Awital, Addirim i Dewora.
Merchawja jest położona w Samorządzie Regionu Emek Jizre’el, w Poddystrykcie Jezreel, w Dystrykcie Północnym Izraela.
Historia
edytuj
W przeszłości miejsce to było nazywane El-Fuleh (Ziarna)[1], i jest utożsamiane z miejscem wspomnianym pod nazwą „alfa” w liście faraona Totmesa III (XV wiek p.n.e.)[2].
W 1099 roku cały ten rejon wszedł w skład Królestwa Jerozolimskiego. Krzyżowcy wznieśli tutaj zamek obronny znany jako la Feve lub Castrum Fabe[3]. Zamek został zdobyty i zniszczony w 1187 roku przez muzułmańskie wojska Saladyna. Według historyków, przy zamku istniała wówczas wioska al-Fula, która jest wspominana pod koniec XVI wieku[4]. W 1517 roku cała Palestyna przeszła pod panowanie osmańskie. W 1799 roku w rejonie tym francuskie wojska stoczyły z Turkami bitwę pod Górą Tabor. W 1838 roku protestancki podróżnik i biblista Edward Robinson opisał wioskę al-Fula jako „opuszczoną”[5]. W 1859 roku angielski konsul Rogers napisał, że wioska posiadała 64 mieszkańców[2]. W 1875 roku odwiedził ją francuski podróżnik Victor Guérin[6]. W 1882 roku stowarzyszenie Palestine Exploration Fund. opisało al-Fulę jako „małą wieś z kilkoma kamiennymi domami pośrodku. Stoi na wzniesieniu i jest otoczona polem kukurydzy, a na północy ma bagniste ziemie. Woda jest doprowadzona z odwiertów na zachód od wioski. Wokół miejsca są zachowane pozostałości starożytnego zamku krzyżowców”[2].
Na początku XX wieku rozpoczęło się osadnictwo żydowskie w Palestynie. Realizując plany Światowej Organizacji Syjonistycznej, różne żydowskie organizacje wykupywały od 1910 roku grunty w Dolinie Jezreel. To właśnie wtedy, Franz Oppenheimer nabył 300 hektarów ziemi w centralnej części doliny. W 1911 roku powstała tutaj spółdzielnia Merchawja. Było to eksperymentalne gospodarstwo rolne, w którym członkowie organizacji syjonistycznych uczyli się podstaw rolnictwa. W wyniku I wojny światowej w 1918 roku cała Palestyna przeszła pod panowanie Brytyjczyków, którzy w 1922 roku formalnie utworzyli na tym obszarze Mandat Palestyny. Umożliwiło to w kolejnych latach dalszy rozwój osadnictwa żydowskiego. Spółdzielnia Merchawja przechodziła jednak poważne trudności gospodarcze, a jej mieszkańcy cierpieli od chorób. Z tego powodu w 1921 roku rozwiązano spółdzielnię, a w gospodarstwie zamieszkała grupa osadników. W 1922 roku nastąpiło formalne utworzenie moszawu Merchawja. W 1929 roku do osady przyjechała grupa młodzieży z organizacji syjonistycznej Ha-Szomer Ha-Cair. Byli to nowi imigranci pochodzący z Galicji (z Polski). Przeszli oni wstępne szkolenie rolnicze w rejonie Hajfy, i w 1929 roku założyli nowy kibuc Merchawja. Pierwsze lata były niezwykle trudne, gdyż brakowało wody do upraw rolniczych. Wprowadzenie mechanizacji rolnictwa, nowych odmian roślin, wybudowanie obory i mleczarni, w znacznym stopniu poprawiło sytuację gospodarczą kibucu[7]. W latach 1939–1940 usunięto pozostałości ruin dawnego kościoła, który znajdował się około 200 metrów od zamku krzyżowców[4]. W poszukiwaniu skutecznego rozwiązania narastającego konfliktu izraelsko-arabskiego w dniu 29 listopada 1947 roku została przyjęta Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181. Zakładała ona między innymi, że kibuc Merchawja miał znaleźć się w granicach nowo utworzonego państwa żydowskiego[8]. Arabowie odrzucili tę Rezolucję i dzień później doprowadzili do wybuchu wojny domowej w Mandacie Palestyny. Na samym jej początku siły Arabskiej Armii Wyzwoleńczej zajęły pobliskie wioski i sparaliżowały żydowską komunikację w regionie. Dopiero działania izraelskiej armii podjęte na początku I wojny izraelsko-arabskiej zabezpieczyły Dolinę Jezreel, stwarzając warunki do dalszego rozwoju tutejszych osiedli. Po wojnie kibuc Merchawja przyjął grupę młodzieży ocalałej z Holocaustu w Europie. W 1960 roku w kibucu powstała fabryka Plassim, która produkowała rury z tworzyw sztucznych. Była to pierwsza taka fabryka w kraju. Rozwijano tutaj technologie nawadniania sadów i pól uprawnych, oraz doskonalono rozwiązania sieci kanalizacyjnych. Fabryka była głównym miejscem zatrudnienia i utrzymania mieszkańców osady. W latach 90. XX wieku kibuc znalazł się w kryzysie ekonomicznym, co wymusiło na jego mieszkańcach przeprowadzenie w częściowej prywatyzacji. Na początku XXI wieku wybudowano nowe osiedle mieszkaniowe, które jest położone w północno-zachodniej części osady.
Nazwa
edytujNazwa kibucu wywodzi się z Biblii[a] i w sensie metaforycznym odnosi się do doświadczeń Żydów przybywających do Ziemi Izraela. Pragnęli oni uwolnienia od prześladowań i cierpień, a szukali miejsca bezpiecznego zamieszkania.
Demografia
edytujWiększość mieszkańców kibucu jest Żydami, jednak nie wszyscy identyfikują się z judaizmem. Tutejsza populacja jest świecka[9][10]:
Gospodarka i infrastruktura
edytujGospodarka kibucu opiera się na intensywnym rolnictwie, sadownictwie i hodowli drobiu oraz bydła mlecznego. Najważniejszym przedsiębiorstwem jest fabryka rur z tworzyw sztucznych Plassim[11]. W kibucu jest przychodnia zdrowia z gabinetem stomatologicznym, sklep wielobranżowy i warsztat mechaniczny.
Transport
edytujZ kibucu wyjeżdża się na północ na drogę nr 7155, którą jadąc na wschód dojeżdża się do moszawu Merchawja, lub jadąc na zachód dojeżdża się do drogi nr 71 i dalej do miasta Afula.
Edukacja i kultura
edytujKibuc utrzymuje przedszkole. Starsze dzieci są dowożone do szkoły podstawowej i średniej w kibucu Mizra. W kibucu jest ośrodek kultury z biblioteką, basen kąpielowy, sala sportowa oraz boisko.
Turystyka
edytujW północnej części kibucu zachowano historyczne miejsce dawnej spółdzielni Merchawja, z dużym dziedzińcem i odrestaurowanymi budynkami. Tutejsza wieża ciśnieniowa była pierwszą betonową wieżą w kraju. Ze szczytu wieży widokowej roztacza się panorama na całą okolicę. Zachowane są także pozostałości zamku krzyżowców i jego fosy.
Osoby związane z kibucem
edytuj- Ja’akow Szabbetaj – izraelski prozaik, dramatopisarz i tłumacz.
- Golda Meir – izraelska polityk, premier Izraela.
Uwagi
edytuj- ↑ Zobacz: Księga Psalmów 118,5: „Zawołałem z ucisku do Pana, Pan mnie wysłuchał i wywiódł na wolność”. Tłumaczenie według Biblii Tysiąclecia.
Przypisy
edytuj- ↑ Palmer 1881 ↓, s. 161.
- ↑ a b c Conder 1882 ↓, s. 82.
- ↑ Pringle 1997 ↓, s. 49.
- ↑ a b Pringle 1993 ↓, s. 207.
- ↑ Robinson 1841 ↓, s. 163,181.
- ↑ Guérin 1880 ↓, s. 110-111.
- ↑ Merchawja. [w:] Rom Galil [on-line]. [dostęp 2012-07-22]. (hebr.).
- ↑ Oficjalna mapa podziału Palestyny opracowana przez UNSCOP. [w:] United Nations [on-line]. 1948. [dostęp 2015-02-11]. (ang.).
- ↑ Dane statystyczne z lat 1948-1995. [w:] Israel Central Bureau of Statistics [on-line]. [dostęp 2012-07-22]. (hebr.).
- ↑ Dane statystyczne z lat 2001-2009. [w:] Israel Central Bureau of Statistics [on-line]. [dostęp 2012-07-22]. (hebr.).
- ↑ Plassim. [w:] Plassim [on-line]. [dostęp 2012-07-22]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Claude Reignier Conder, H.H. Kitchener: The Survey of Western Palestine: Memoirs of the Topography, Orography, Hydrography, and Archaeology. London: Committee of the Palestine Exploration Fund., 1882.
- Victor Guérin: Description Géographique Historique et Archéologique de la Palestine. Paris: L'Imprimerie Nationale, 1880. [dostęp 2015-02-12]. (fr.).
- E.H. Palmer: The Survey of Western Palestine: Arabic and English Name Lists Collected During the Survey by Lieutenants Conder and Kitchener. London: Committee of the Palestine Exploration Fund., 1881. [dostęp 2015-02-12]. (ang.).
- Denys Pringle: The Churches of the Crusader Kingdom of Jerusalem: A-K (excluding Acre and Jerusalem). Cambridge: Cambridge University Press, 1993. ISBN 0-521-39036-2. [dostęp 2015-02-12]. (ang.).
- Denys Pringle: Secular Buildings in the Crusader Kingdom of Jerusalem: An Archaeological Gazetteer. Cambridge: Cambridge University Press, 1997. ISBN 0-521-46010-7. [dostęp 2015-02-12]. (ang.).
- Edward Robinson, Eli Smith: Biblical Researches in Palestine, Mount Sinai and Arabia Petraea: A Journal of Travels in the year 1838. Boston: Crocker & Brewster, 1841. [dostęp 2015-02-12]. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Zdjęcie satelitarne Merchawji. [w:] Google Maps [on-line]. [dostęp 2012-12-11]. (ang.).
- Mapa Merchawji. [w:] Amudanan [on-line]. [dostęp 2012-12-11]. (hebr.).