Cyl
Cyl (1516 m)[1] lub Mała Babia Góra[2] (słow. Malá Babia hora) – jeden z wierzchołków w masywie Babiej Góry. Znajduje się w Paśmie Babiogórskim w Beskidzie Żywiecko-Orawskim[1] (w regionalizacji według Jerzego Kondrackiego w Beskidzie Żywieckim[3], w słowackiej Oravské Beskydy[4]).
 Widok na Małą Babią Górę z Kościółków | |
| Państwo | |
|---|---|
| Pasmo | |
| Wysokość |
1516 m n.p.m. |
| Wybitność |
109 m |
Położenie na mapie gminy Zawoja  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu suskiego  | |
 49°34′52,4″N 19°29′58,9″E/49,581222 19,499694
| |
Topografia
edytujCyl jest trzecim co do wysokości szczytem w całych polskich Beskidach (po Diablaku i Pilsku). Znajduje się w północno-zachodniej grani tego masywu, pomiędzy Przełęczą Jałowiecką Południową (993 m) a płytką przełęczą Wołowisko oddzielającą Cyla od niższego wierzchołka zwanego Niższym Cylem (ok. 1490 m). Wierzchołkami tymi i przełęczami biegnie granica polsko-słowacka i Wielki Europejski Dział Wodny[2]. W południowo-zachodnim kierunku (po słowackiej stronie) odchodzi od Cyla długi i całkowicie porośnięty lasem grzbiet, który poprzez wierzchołki Borsučie (1004 m), Zadna Vysoká (993 m), Vysoká (966 m) i Taľagovka (912 m) opada do doliny Polhoranki[5]. Północne (polskie) zbocza Cyla poderwane są olbrzymim osuwiskiem Zerwy Cylowej[2].
Cyl znajduje się w Babiogórskim Parku Narodowym, w granicach wsi Zawoja, w województwie małopolskim, w powiecie suskim, w gminie Zawoja[1].
Nazewnictwo
edytujIstnieją różne teorie co do pochodzenia nazwy Cyl. Aleksy Siemionow uważa, że jest to nazwa dzierżawcza pochodząca od nazwiska, według Władysława Midowicza nazwa jest ludowego pochodzenia; tak nazwali ten wierzchołek mieszkańcy Zawoi, gdyż zimą w południe szczyt ten celuje (w ludowej gwarze cyluje) wprost w słońce[6].
Opis szczytu
edytujWierzchołek Cyla jest trawiasty, dzięki temu roztacza się z niego szeroka panorama widokowa, podobna do tej z Diablaka. Obejmuje 3/4 horyzontu (jedynie w południowo-wschodnim kierunku widok przysłonięty jest przez szczyt Diablaka). Trawiasta jest również górna część słowackich stoków. Dawniej cały grzbiet Babiej Góry był wypasany, na północno-wschodnich stokach znajdowała się hala pasterska zwana Czarną Halą. Po utworzeniu Babiogórskiego Parku Narodowego wypas zniesiono, a trawiaste tereny stopniowo zarastają kosodrzewiną i lasem[2].
Szlaki turystyczne
edytuj
Przełęcz Jałowiecka Północna – Żywieckie Rozstaje – Cyl – przełęcz Brona – Diablak:
- z przełęczy Brona 0.25 h (↓ 0:15 h), z Diablaka 1.10 h (z powrotem 1:15 h)
- z Tabakowego Siodła 1:10 h (↓ 0.50 h)
czerwony (ze Słowacji) Orawska Półgóra – Cyl:
- ze schroniska Chata Slaná voda 3 h (↓ 2.45 h), z Orawskiej Półgóry 3:30 h (↓ 3:15 h)[5]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2024-11-07].
- ↑ a b c d Stanisław Figiel, Urszula Janicka-Krzywda, Wojciech W. Wiśniewski Piotr Krzywda, Beskid Żywiecki: przewodnik, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2012, s. 277–278, ISBN 978-83-62460-30-4.
- ↑ Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 318, 330–333, ISBN 83-01-12479-2.
- ↑ Daniel Kollár, Beskidy Orawskie, Bratysława: Peter Augustini i Daniel Kollár, s. 9–10, ISBN 80-89226-08-6.
- ↑ a b Beskid Śląski i Żywiecki. Mapa 1:50 000, Kraków: Compass, 2011, s. 1, ISBN 978-83-7605-084-3.
- ↑ Nazewnictwo geograficzno-topograficzne, [w:] Władysław Midowicz, Park narodowy na Babiej Górze. Przyroda i człowiek, Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 273–282, ISBN 83-01-04137-4.