Ludwik Żurowski
Ludwik Żurowski (ur. 9 sierpnia 1901 w Łazach, zm. 1998 w Krakowie) – polski lekarz i społecznik, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku |
cmentarz Rakowicki w Krakowie |
| Zawód, zajęcie |
lekarz, społecznik |
| Narodowość |
polska |
| Tytuł naukowy |
doktor medycyny |
| Alma Mater | |
| Rodzice |
Jan (1863–1953) i Barbara z domu Gzyl |
| Małżeństwo |
Maria z Rogalskich |
| Dzieci |
Jacek, Alina, Marek, Ludwik |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujHistoria rodziny
edytujPochodził z rodziny szlacheckiej osiadłej w Łazach w obecnym powiecie krakowskim na podstawie aktu nadania sołtysowstwa jerzmanowskiego na rzecz przodka, Jana Michała Żurowskiego, towarzysza chorągwi pancernej i jego spadkobierców, przez króla Augusta II w dniu 12 kwietnia 1724 roku. Początkowo ród Żurowskich był osiadły w Jerzmanowicach, posiadłości królewskiej i do pobliskich Łaz przeniósł się dopiero w końcu XIX wieku. Ludwik był jednym z czterech synów Jana Żurowskiego (1863–1953) i Barbary z domu Gzyl. Majątek w Łazach przejął Jan Michał (1897–1989), najstarszy brat Ludwika[1].
Maturę uzyskał w Olkuszu, a następnie studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie w roku 1930 otrzymał dyplom doktora medycyny. Zawarł związek małżeński z Marią z domu Rogalską. Ich dziećmi byli Jacek, Alina, Marek i Ludwik[1].
Czas wojny
edytuj
W czasie okupacji niemieckiej mieszkał w Krakowie, który w tym czasie był stolicą niemieckiego Generalnego Gubernatorstwa. Pełnił funkcję lekarza odpowiedzialnego za walkę z chorobami zakaźnymi wśród pracowników polskich i żydowskich fabryk w Krakowie. Dzięki temu mógł swobodnie poruszać się po całym mieście i nieść pomoc Żydom zamkniętym w krakowskim getcie[2]. Pomoc tę kontynuował z narażeniem życia mimo incydentu aresztowania i pobicia go przez niemieckie gestapo. Przy pomocy farmaceuty Tadeusza Pankiewicza przemycał do getta m.in. farbę do włosów, która była potrzebna siwiejącym mężczyznom, selekcjonowanym w getcie do pracy lub do wywiezienia do niemieckiego obozu koncentracyjnego[3][4]. Żona Żurowskiego, Maria, przygotowywała w aptecznych butelkach mikstury tłuszczu i cukru, które jej mąż zabierał do getta w celu dożywiania pacjentów[5].
Był także lekarzem w jednej z fabryk amunicji w Krakowie, gdzie przekonał niemieckiego dyrektora, że rzadkie choroby potrafią leczyć jedynie lekarze żydowscy. W ten sposób uratował przed wywiezieniem swojego przedwojennego szefa, dr. Aleksandra Bibersteina[6]. W szczególności uratował z getta całą rodzinę lekarza Juliana Aleksandrowicza[7][8], którą umieścił w mieszkaniu profesora Andrzeja Stopki. Julian Aleksandrowicz, dzięki fałszywym dokumentom, od roku 1943 sam walczył jako partyzant Armii Krajowej, za co został odznaczony orderem Virtuti Militari[5].
W rodzinnych Łazach 16 lipca 1943 roku niemieckie wojsko przeprowadziło pacyfikację wsi[9][10], w czasie której zamordowało 4 osoby podczas nieskutecznych tortur mających na celu wydobycie informacji o lokalnych siłach Armii Krajowej. W obozie niemieckim w Płaszowie zginęły dalsze trzy osoby[11]. Jednym z torturowanych przez Niemców w Łazach był starszy brat Ludwika, Jan Michał[12].
Czas po wojnie
edytujLudwik Żurowski po wojnie kontynuował pracę lekarza w Krakowie, także w III Klinice Chorób Wewnętrznych ówczesnej Akademii Medycznej. W roku 1982 został odznaczony najwyższym odznaczeniem cywilnym nadawanym nie-Żydom przez państwo Izrael – medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata[13] i uhonorowany drzewem zasadzonym w Ogrodzie Sprawiedliwych w Jad Waszem w Jerozolimie[14].
Uratowany przez niego profesor Julian Aleksandrowicz, z którym utrzymywał kontakt, w roku 1962 wydał swoje wspomnienia okupacyjne z posłowiem Władysława Bartoszewskiego[15].
Pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (pas 25, wsch.)
Przypisy
edytuj- ↑ a b Zygmunt Krzystanek, Z dziejów parafii. Wspomnienie o ks kanoniku Józefie Żurowskim z Łaz z najnowszą historią w tle [online], zawiera fotografie rodziny Żurowskich, portal Jurajski Ostaniec – Jurajski kącik historyczny [dostęp 2017-05-02].
- ↑ My grandfather helped ghetto Jews [online], BBC News World Edition, zawiera fotografie Ludwika i Marii Żurowskich, 24 stycznia 2003 [dostęp 2017-04-27].
- ↑ Tadeusz Pankiewicz, Apteka w getcie krakowskim, (dr Żurowski → str. 60), Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2003, s. 276, ISBN 978-83-08-04071-3.
- ↑ Tadeusz Pankiewicz, The Kraków Ghetto Pharmacy, (dr Żurowski → str. 84), Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2013, s. 322, ISBN 978-83-08-05114-6 (ang.).
- ↑ a b Historia pomocy – Żurowski Ludwik [online], portal Polscy Sprawiedliwi (sprawiedliwi.org.pl), 2017 [dostęp 2017-04-27], Cytat: Żona dr Żurowskiego przygotowywała w aptecznych butelkach mikstury tłuszczu i cukru, które ten zabierał do getta w celu dożywiania chorych.
- ↑ Monika Bednarek i inni, Oczami lekarza – krakowskie getto we wspomnieniach Aleksandra Bibersteina, Alicja Sułkowska-Kądziołka, Tomasz Owoc (red.), Interaktywny spacer edukacyjny po Krakowie, Kraków: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, 2011, ISBN 978-83-7577-006-3 [dostęp 2018-02-15].
- ↑ Jerzy Aleksandrowicz, wspomnienie, [w:] Wiktoria Śliwowska (red.), The Last Eyewitnesses, Children of the Holocaust speak, (oryginał w języku polskim: Dzieci Holocaustu mówią, tom 1, Warszawa: Stowarzyszenie Dzieci Holocaustu w Polsce, 1993[1]), Evanston, Illinois: Northwestern University Press, 1998, s. 5-11, ISBN 0-8101-1511-5 [dostęp 2018-02-14] (ang.).
- ↑ Polacy ratujący Żydów w latach II wojny światowej - Materiały dla ucznia, relacja Juliana Aleksandrowicza, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2008, s. 54 i 55 [dostęp 2018-02-14].
- ↑ 71. rocznica pacyfikacji wsi Łazów [online], zawiera galerię fotografii corocznych uroczystości, www.jerzmanowice-przeginia.pl – portal Urzędu Gminy, 13 lipca 2014 [dostęp 2017-05-03].
- ↑ Łazy. Nigdy nie zapomną o pacyfikacji wioski, „Dziennik Polski”, 16 lipca 2015 [dostęp 2017-05-03].
- ↑ Paweł Łuczyński (red.), Łazy '43, Jerzmanowice: Gminny Ośrodek Kultury, 2008, ISBN 978-83-927551-0-4.
- ↑ Pomnik upamiętniający pacyfikację wsi Łazy, jerzmanowice-przeginia.pl – portal Urzędu Gminy, [b.r.] [dostęp 2017-05-02], Cytat: Tylko w lipcu 1943 [Niemcy] spacyfikowali następujące miejscowości: Kaszów, 1 lipca, zamordowano 30 osób; Liszki, 4 lipca, zamordowano 32 osoby; Łazy, 16 lipca, zamordowano 4 osoby; Radwanowice, 16 lipca, zamordowano 30 osób; Sułkowice i Harbutowice, 24 lipca, zamordowano 26 osób. (...) Mieszkańcy Łaz zostali zaskoczeni [przez Niemców] we śnie, bez możliwości ucieczki (...) Wszyscy zostali spędzeni na łąkę obok dworskich zabudowań, gdzie rozkazano im [przez cały dzień] leżeć twarzą do ziemi. (...) W miejscu pacyfikacji mieszkańcy Łaz po zakończeniu wojny ufundowali pomnik z czarnego marmuru upamiętniający bohaterskie ofiary tej pacyfikacji, dedykując napis: „Przyszłym pokoleniom”.
- ↑ Righteous among the nations honored by Yad Vashem by 1 January 2017 – Poland [online], (Żurowski, Ludwik, poz. 2104, 1982), 2017 [dostęp 2017-05-02].
- ↑ Maria Ciesielska, Sprawiedliwych wśród narodów świata lekarzy cz. 1 [online], 2014 [dostęp 2017-04-27].
- ↑ Julian Aleksandrowicz, Kartki z dziennika doktora Twardego, wyd. 5, dostępne także w formatach e-book, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2014, ISBN 978-83-08-05621-9 [dostęp 2017-05-02].