Andrzej Stopka
Andrzej Wiesław Stopka (ur. 23 września 1904 w Siedlcu koło Krzeszowic, zm. 11 sierpnia 1973 w Krakowie) – polski scenograf, malarz i grafik.
| Data i miejsce urodzenia |
23 września 1904 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
11 sierpnia 1973 |
| Narodowość |
polska |
| Język |
polski |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki | |
| Odznaczenia | |
    
| |
Życiorys
edytujUrodził się w rodzinie Andrzeja Stopki Nazimka i Marianny (Marii Teresy) z Pruczków. Studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych u profesorów Karola Frycza, Władysława Jarockiego i Józefa Mehoffera. Studia ukończył w roku 1931.
W czasie okupacji niemieckiej współpracował z dr Ludwikiem Żurowskim w niesieniu pomocy Żydom w krakowskim getcie. Ukrywał w swoim mieszkaniu rodzinę Juliana Aleksandrowicza.
Od 1945 roku zajmował się głównie scenografią. Uprawiał też karykaturę. Debiutował jako scenograf w krakowskim Teatrze Lalki i Aktora „Groteska” w roku 1945. Później tworzył scenografie dla innych teatrów krakowskich, a także dla Teatru Nowego w Łodzi oraz Teatru Narodowego w Warszawie. Projektował też scenografie do przedstawień baletowych. Najciekawsze scenografie Stopka stworzył do przedstawień reżyserowanych przez Kazimierza Dejmka. W 1950 roku został mianowany profesorem scenografii w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Do grona jego uczniów należeli m.in. Andrzej Kreütz-Majewski, Krzysztof Pankiewicz, Jan Polewka i Kazimierz Wiśniak.
Jego karykatury osób z kręgu kultury polskiej wyróżniały się skrajną lakonicznością, często były zredukowane do kilku kresek. Publikował je w tygodnikach kulturalnych oraz w „Przekroju”. Często sygnował swoje karykatury rysunkiem stopki. Autor ilustracji w książkach[1].
Zmarł w Krakowie, pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera VIII-3-17)[2].
Razem z drugą żoną, Wincentyną Wodzianowską (1909–1991), został wyróżniony (pośmiertnie) Medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, przyznanym w 1982 przez Instytut Jad Waszem w Izraelu[3][4].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1959)[5]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (22 lipca 1953)[6]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (28 stycznia 1955)[7]
- Medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata (pośmiertnie, 1982)[3]
Nagrody
edytuj- Nagroda Ziemi Krakowskiej (WRN) za całokształt osiągnięć artystycznych i działalność społeczną (1950)
- Nagroda Artystyczna miasta Krakowa za działalność plastyczną (1954)
- Wyróżnienie Podkomitetu Literatury i Sztuki Nagrody Państwowej (zespołowe) za scenografię do sztuki Bertolta Brechta Kaukaskie kredowe koło w inscenizacji Ireny Babel w Teatrze im. J. Słowackiego w Krakowie (1955)[8]
- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia z okazji wystawy „Polskie dzieło plastyczne w 15-leciu PRL” (1963)
- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za całokształt twórczości teatralnej i graficznej (1967)
- Nagroda Państwowa II stopnia za wybitne osiągnięcia w dziedzinie scenografii i nawiązywanie do polskich tradycji ludowych (1972)
- Nagroda Miasta Krakowa (1972)[9]
Przypisy
edytuj- ↑ Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2010-12-10].
- ↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Andrzej Stopka. rakowice.eu. [dostęp 2017-08-01].
- ↑ a b Lista Yad Vashem - Polscy Sprawiedliwi_S [online], sprawiedliwi.org.pl [dostęp 2020-09-11].
- ↑ Lista Yad Vashem - Polscy Sprawiedliwi_W [online], sprawiedliwi.org.pl [dostęp 2020-09-11].
- ↑ Zbigniew Skolicki przewodniczącym Prez. Rady Narodowej m. Krakowa. „Dziennik Polski”. Nr 265, s. 2, 7 listopada 1959.
- ↑ M.P. z 1953 r. nr 90, poz. 1142 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410 - Uchwały Rady Państwa z dnia 28 stycznia 1955 r. nr 0/245 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
- ↑ Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-07-09].
- ↑ Od nich zależy kształt krakowskiej kultury, „Dziennik Polski”, s. 1, nr 124, 26 maja 1972.
Bibliografia
edytuj- Andrzej Stopka, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-21].