Lisówka pomarańczowa

Lisówka pomarańczowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	borowikowce
Rodzina	lisówkowate
Rodzaj	lisówka
Gatunek	lisówka pomarańczowa
	Nazwa systematyczna
	Hygrophoropsis aurantiaca (Wulfen) Maire; L'Empoisonnem. Champ.: 99 (1921)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lisówka pomarańczowa (Hygrophoropsis aurantiaca (Wulfen) Maire) – gatunek grzybów z rodziny lisówkowatych (Hygrophoropsidaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hygrophoropsis, Hygrophoropsidaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1781 r. Wulfen nadając mu nazwę Agaricus aurantiacus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1921 r. Maire, przenosząc go do rodzaju Hygrophoropsis ^[1]. Synonimy naukowe^[2]:

Agaricus aurantiacus Wulfen Agaricus subcantharellus Sowerby, Cantharellus aurantiacus (Wulfen) Fr. Cantharellus aurantiacus Krombh. Cantharellus aurantiacus var. pallidus Cooke Cantharellus aurantiacus ß lacteus Fr. Cantharellus brachypodus Chevall. Cantharellus ravenelii Berk. & M.A. Curtis Cantharellus rufescens Fr. Clitocybe aurantiaca (Wulfen) Stud.-Steinh., Hedwigia Clitocybe aurantiaca var. lactea (Fr.) Rea Clitocybe aurantiaca var. nigripes (Pers.) Rea Hygrophoropsis aurantiaca (Wulfen) Maire var. aurantiaca, Hygrophoropsis aurantiaca var. lactea (Fr.) Corner Hygrophoropsis aurantiaca var. nigripes (Pers.) Kühner & Romagn. Hygrophoropsis aurantiaca var. pallida (Cooke) Kühner & Romagn. Hygrophoropsis aurantiaca var. pallida (Cooke) Heykoop & Esteve-Rav. Hygrophoropsis aurantiaca var. rufa D.A. Reid Merulius aurantiacus (Wulfen) J.F. Gmel. Merulius brachypodis (Chevall.) Kuntze Merulius nigripes Pers. Merulius ravenelii (Berk. & M.A. Curtis) Kuntze Merulius rufescens (Fr.) Kuntze

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym ma też inne nazwy: kurka jadowita, pieprznik pomarańczowy, lejkówka pomarańczowa^[3]. Regionalnie znany pod nazwami: fałszywa kurka, fałszywa kurzajka, fałszywa liszka^[4].

Morfologia

Kapelusz

Średnica od 2 do 7 cm, u młodych okazów cienkomięsisty z podwiniętym brzegiem i płowego koloru, później na środku lejkowato zapadnięty, o pofałdowanych lub powyginanych brzegach. Kolor od żółtego przez pomarańczowożółty i pomarańczowy do czerwonopomarańczowego. Skórka gładka, nieco matowa, sucha, w niektórych miejscach pilśniowa^[5].

Blaszki

Cienkie, gęste, rozwidlające się, zbiegające na trzon., czasami pofałdowane. Kolor pomarańczowożółty lub pomarańczowy^[5].

Trzon

Wysokość 3–5 cm, grubość 3–10 mm, dołem walcowaty, wyżej stożkowato rozszerzający się i płynnie przechodzący w kapelusz. U młodych osobników pełny, u starszych pusty. Kolor taki jak blaszek, tylko u nasady czerniawy, skórka pilśniowa^[5].

Miąższ

Biały lub kremowy, soczysty i miękki. Smak i zapach łagodny, gorzko-kwaśny^[5].

Wysyp zarodników

Bladożółty lub kremowy. Zarodniki eliptyczne, o gładkiej powierzchni i rozmiarach 6–7 × 4 μm^[6].

Występowanie

Rośnie w lasach iglastych i mieszanych, pojedynczo lub w grupach, czasami licznie^[6]. Rośnie na próchnicy powstałej z igliwia, liści i różnych odpadów drewna, ale czasami także na ziemi. Owocniki pojawiają się od września i występują do listopada^[5]. Rośnie pod jodłami, bukami i sosnami^[3].

Znaczenie

Uważana jest za grzyb niejadalny^[6]^[5]. Zawiera arabitol i zjedzona w większych ilościach może u niektórych spowodować zaburzenia trawienne z objawami charakterystycznymi dla zatrucia gastrycznego. Niektórzy jednak uważają, że jest nieszkodliwa^[4].

Gatunki podobne

pieprznik jadalny (Cantharellus cibarius), od którego różni się gęstszymi blaszkami i ciemniejszymi, bardziej pomarańczowymi owocnikami^[6], zazwyczaj ma też cieńszy trzon^[4].
pieprznik pomarańczowy (Cantharellus friesii)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
↑ ^a ^b Władysław Wojewoda: Checklist of Polisch Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Scienceas, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ ^a ^b ^c Albert Pilát, Otto Ušák: Mały atlas grzybów. Warszawa: PWRiL, 1977.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
↑ ^a ^b ^c ^d Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).

[sf-2] Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda: Checklist of Polisch Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Scienceas, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[mag-4] Albert Pilát, Otto Ušák: Mały atlas grzybów. Warszawa: PWRiL, 1977.

[wag-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.

[Wojewoda-6] Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]