Kępkowiec białawy
Kępkowiec białawy (Lyophyllum connatum (Schumach.) Singer) – gatunek grzybów należący do rodziny kępkowcowatych (Lyophyllaceae)[1].
.JPG)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
kępkowiec białawy |
| Nazwa systematyczna | |
| Lyophyllum connatum (Schumach.) Singer Schweiz. Z. Pilzk. 17: 55 (1939) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lyophyllum, Lyophyllaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1803 r. Heinrich Christian Friedrich Schumacher nadając mu nazwę Agaricus connatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1939 r. Rolf Singer, przenosząc go do rodzaju Lyophyllum[1]. Synonimy naukowe:[2]:
- Agaricus connatus Schumach. 1803
- Agaricus hebepodius Fr. 1821
- Clitocybe connata (Schumach.) Gillet 1874
- Clitocybe connata var. congolensis Beeli 1927
- Gyrophila connata (Schumach.) Quél. 1886
- Clitocybe connata var. hebepodia (Fr.) Sacc. 1887
- Clitocybe connata var. micheliana Bres.
- Gyrophila connata (Schumach.) Quél. 1886
- Lyophyllum connatum (Schumach.) Singer 1939 var. connatum
- Tricholoma connatum (Schumach.) Ricken 1915
Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako podblaszek zrosły[3].
Morfologia
edytujZazwyczaj owocniki wyrastają kępkami, a ich trzony zrośnięte są u nasady. Czasami zrastają się także kapelusze[4].
Średnica 3–10 cm, za młodu półkulisty, potem wypukły z podwiniętym brzegiem. Na starość staje się rozpostarty z ostrym i często nieregularnie pofałdowanym brzegiem. Powierzchnia gładka, matowa, zamszowo błyszcząca w kolorze od białego do jasnoszarego[5].
Bardzo gęste, wykrojone, lub krótko zbiegające na trzon. Ostrza równe. Za młodu białe, potem kremowe[4].
Wysokość 4–12 cm, grubość do 2 cm, cylindryczny ze zwężoną podstawą, za młodu pełny, potem pusty. Kolor biały, dopiero u starszych okazów żółknie, powierzchnia matowa i łuskowata[5].
Biały, nie zmieniający zabarwienia po przekrojeniu, jędrny, elastyczny. Smak nieznaczny, zapach niewyraźny[6].
Biały. Zarodniki gładkie, elipsoidalne, o rozmiarach 6–7 × 3,5–4 μm[7].
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje w Ameryce Północnej, Europie, Korei i Nowej Zelandii[8]. W Polsce jest pospolity[4].
Rozwija się w lasach liściastych, mieszanych i iglastych oraz w parkach, na brzegach strumieni i w miejscach wilgotnych. Owocniki wytwarza od sierpnia do października, gromadnie[3].
Znaczenie
edytujSaprotrof[3]. W zależności od źródła traktowany jako grzyb jadalny lub trujący. Za jadalny uważany jest np. w atlasach Wojewody[7] i Dermeka, który podaje, że jadalne są tylko kapelusze i nadają się do zup i marynowania[6]. Za jadalny uważany jest w Rosji[9]. Atlas Pavola Škubli uznaje go za grzyb trujący[5], a w atlasie Gmindera jest notka, że prawdopodobnie zawarta w tym grzybie liofilina jest substancją mutagenną[10]. W związku z tak niejednoznacznymi opiniami na przydatność spożywczą tego grzyba należy go uważać za grzyb niejadalny, tym bardziej, że może być pomylony z trującymi lejkówkami.
Gatunki podobne
edytuj- lejkówka liściowa (Clitocybe phyllophila) – jest mniejsza, ma pilśń przy podstawie trzonu i anyżowy zapach[5].
- lejkówka jadowita (Clitocybe rivulosa) – jest mniejsza, po dojrzeniu lejkowata, a po uszkdzeniu zmienia kolor na różowoczerwony[5].
- bruzdniczek największy (Clitopilus prunulus) – ma różowawe blaszki[5].
Podblaszek zrosły często mylony jest z białymi lejkówkami. W pewny sposób można go od nich odróżnić reakcją z siarczanem żelazowym: podczas niej lejkówki barwią się na fioletowo, podblaszek nie wchodzi tę w reakcję[10].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Marek Snowarski: Grzyby. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-776-4.
- ↑ a b c d e f Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b Aurel Dermek: Grzyby. 1981. ISBN 83-217-2357-8.
- ↑ a b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-12-16].
- ↑ Eric Boa: Wild edible fungi : A global overview of their use and importance to people. FAO, 2004, seria: Non-wood Forest Products 17. ISBN 92-5-105157-7.
- ↑ a b Andreas Gminder: Atlas grzybów jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.