Lepilemur nakrapiany

Lepilemur nakrapiany
	Lepilemur hollandorum
	Ramaromilanto, Lei Runhua, Engberg, S.E. Johnson, Sitzmann & Louis, 2009
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	lemurowe
Rodzina	lepilemurowate
Rodzaj	lepilemur
Gatunek	lepilemur nakrapiany
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; krytycznie zagrożony
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lepilemur nakrapiany^[3] (Lepilemur hollandorum) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny lepilemurowatych (Lepilemuridae).

Budowa

Głowa i tułów mierzą między 29,3 a 33,7 cm, ciało wieńczy ogon osiągający od 26,8 do 29,4 cm. Zwierzę waży około 1 kg. Czyni to lepilemura nakrapianego dużym przedstawicielem swego rodzaju^[4].

Lepilemur nakrapiany jest istotnie nakrapiany. Głowa wraz z proksymalną częścią grzbietu i ramionami zabarwiona jest czerwono-szaro. Głowę zdobi ponadto pośrodkowa słabo wyrażona ciemniejsza smuga, w kolorze od ciemnego brązu do czerni. Sięga ona grzbietu, a niekiedy przybiera kształt odwróconej litery Y. Twarz jest szara z jaśniejszym brązem okolic uszu, mięsistych i wystających, oraz bródki, podobnej barwy jest szyja. Dalsza część ciała jest jaśniejsza, w kolorach szarobrązowych, po czym następuje ciemniejszy, ciemnobrązowy do czarnego ogon. Ręce i stopy ubarwione są szarobrązowo^[4].

Systematyka

Nowy gatunek opisano w 2009. Kreowali go Ramaromilanto, Lei, Engberg, Johnson, Sitzmann i Louis^[2]. Jako miejsce typowe autorzy podali Madagaskar, prowincję Toamasina, rezerwat biosfery Tananara-Nord (po angielsku zwierzę nazywane jest Mananara-Nord Sportive Lemur). Badacze podali współrzędne miejsca typowego 16°18′S 49°47′E/-16,300000 49,783333^[4]. Holotyp to dorosła samica schwytana 8 sierpnia 2004 roku przez międzynarodowy zespół biologów^[1]. Całkowity genom (50ng/μl) samicy jest przechowywany w muzeum przy Texas Tech University, w Lubbock (sygnatura TTU-M 109031)^[1]. Dwie biopsje – 2,0 mm z małżowiny usznej i 0,007 cm³ pełnej krwi – przechowywane w Omaha’s Henry Doorly Zoo and Aquarium w Omaha^[5].

Nie wyróżnia się podgatunków^[4].

W 2017 Lei et al. opublikowali analizę filogenetyczną, w której zbadano mtDNA 26 gatunków lepilemurów, potwierdzając monofiletyzm 25 linii i wykrywając klad Lepilemur mittermeieri + Lepilemur dorsalis. W efekcie uzyskano następujące drzewo^[6] (uproszczono):

Loris tardrigradus, Nycticebus koukang

Perodictius potto, Galago senegalensis, Otolemur crassicaudatus

Daubentonia madagascariensis

Propithecus coquereli

Varecia variegata, Lemur katta, Eulemur

Lepilemur scottorum

	Lepilemur hollandorum

	Lepilemur seali

Lepilemur wrightae

Lepilemur fleuretae

	Lepilemur mustelinus

	Lepilemur betsileo, Lepilemur jamesorum

Lepilemur leucopus, Lepilemur putteri

	Lepilemur hubbardorum, Lepilemur ruficaudatus

	Lepilemur aeeclis, Lepilemur randrianasoloi

Lepilemur microdon

	Lepilemur otto

	Lepilemur edwardsi, Lepilemur grewcockorum

Lepilemur septentrionalis

Lepilemur ahmansonorum, Lepilemur sahalamazensis

Lepilemur dorsalis, Lepilemur mittermeieri

Lepilemur tymerlachsonorum

	Lepilemur ankaranensis, Lepilemur milanoii

Etymologia

Lepilemur: łac. lepidus ‘czarujący, elegancki’, od lepos, leporis ‘czar, urok’; rodzaj Lemur Linnaeus, 1758 (lemur)^[7].
hollandorum: Dick i Mary Holland, para filantropów, która wspiera sztukę, naukę, edukację i badania, w tym pomoc dla młodym naukowców z Madagaskaru^[5].

Tryb życia

Zwierzę prowadzi samotny, nocny tryb życia. Jego rozrodu nie poznano. Wedle Schwitzera et al. (2013) w ogóle nie był badany w naturze^[4]. IUCN szacuje pokolenie na 7 lat^[2].

Rozmieszczenie geograficzne

Lepilemur nakrapiany, jak wszyscy przedstawiciele jego rodziny^[8], jest endemitem Madagaskaru. Posiada ograniczony zasięg występowania. Obserwowano go jedynie na północnym wschodzie wyspy, w rezerwacie biosfery Mananara-Nord^[4]. IUCN podaje co prawda dwie lokalizacje, ale obie są parcelami lasu w obrębie rzeczonego rezerwatu^[2]. Nie wiadomo, jakie są dokładne północna i południowa granica zasięgu występowania, wstępnie uznano, że występuje na południe od rzeki Fahambahy i Manamara oraz na północ od Sandratsio, Simianoa i Maningory. Badacze zauważają jednak konieczność przeprowadzenia dalszych badań w tym zakresie^[4]. Zasięg obejmuje teren mniejszy niż 400 km². Tereny te leżą między 279 i 374 m nad poziomem morza^[2].

Ekologia

Siedliskiem lepilemura nakrapianego są nizinne lasy deszczowe. Schwitzer et al. nie dysponują szczegółowymi danymi na temat pożywienia konsumowanego przez gatunek, prawdopodobnie jest on liściożerny^[4], podobnie jak i inne lepilemury^[8].

Zagrożenia i ochrona

Całkowita liczebność gatunku nie jest znana, wiadomo jednak, że się obniża^[2].

IUCN w 2020 r. uznawała lepilemura nakrapianego za gatunek krytycznie zagrożony wyginięciem. Wcześniej, w 2014, uznała gatunek za zagrożony wyginięciem^[2], zgodnie z propozycją IUCN/SSC Lemur Red-Listing Workshop z 2012^[4]. Uzasadnia to małym zasięgiem występowania, ponadto pofragmentowanym i cały czas ulegającym dalszemu niszczeniu działalnością ludzką. Co więcej, lepilemury należą do zwierzyny łownej i jadalnej, tym bardziej że w dzień śpią w dziuplach czy buszu, stanowiąc łatwą zdobycz. Tymczasem zasiedlany przez gatunek obszar leży w sąsiedztwie licznych domostw ludzkich. IUCN szacuje populację człowieka na 223 tysiące osób w 30 tysiącach domostw, co przy 0,22 lepilemura nakrapianego zabitego na domostwo w 2013 oznacza 6756 osobników zabijanych rocznie. Ponadto jego siedlisko niszczone jest przez wylesianie i rozwój rolnictwa, zwłaszcza plantacji wanilii i palm. Skutkuje to gwałtownym spadkiem liczebności gatunku, ocenianym przez IUCN na 80%^[2].

Gatunek wymienia Załącznik I CITES. Występuje w jednym obszarze oficjalnie objętym ochroną, rezerwacie Mananara-Nord, co jednak nie chroni go przed destrukcją siedlisk ani polowaniami^[2].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Ramaromilanto i in. 2009 ↓, s. 11.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Louis, E.E., Bailey, C.A., Sefczek, T.M., Raharivololona, B., Schwitzer, C., Ratsimbazafy, J., Wilmet, L., Borgerson, C. & Golden, C. 2020, Lepilemur hollandorum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2023-02-09] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 31. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Mananara-Nord Sportive Lemur, s. 82 w: Ch.Ch. Schwitzer Ch.Ch., R.A.R.A. Mittermeier R.A.R.A., E.E. Louis Jr. & M.C.E.E.L.J.& M.C. Richardson E.E. Louis Jr. & M.C.E.E.L.J.& M.C., Family Lepilemuridae (Sportive Lemurs), [w:] R.A.R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E.A.B.R.& D.E. Wilson, Handbook of the Mammals of the World, t. 3. Primates, Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 66–88, ISBN 978-84-96553-89-7 (ang.).
↑ ^a ^b Ramaromilanto i in. 2009 ↓, s. 15.
↑ Lei i inni, Phylogenomic reconstruction of sportive lemurs (genus Lepilemur) recovered from mitogenomes with inferences for Madagascar biogeography, „Journal of Heredity”, 108 (2), 2017, s. 107–119 (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 370, 1904. (ang.).
↑ ^a ^b Ch.Ch. Schwitzer Ch.Ch., R.A.R.A. Mittermeier R.A.R.A., E.E. Louis Jr. & M.C.E.E.L.J.& M.C. Richardson E.E. Louis Jr. & M.C.E.E.L.J.& M.C., Family Lepilemuridae (Sportive Lemurs), [w:] R.A.R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E.A.B.R.& D.E. Wilson, Handbook of the Mammals of the World, t. 3. Primates, Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 66–88, ISBN 978-84-96553-89-7 (ang.).

Bibliografia

B. Ramaromilanto, R. Lei, S.E. Engberg, S.E. Johnson, B.D. Sitzmann & E.E. Louis, Jr.. Sportive lemur diversity at Mananara-Nord Biosphere Reserve, Madagascar. „Occasional Papers, Museum of Texas Tech University”. 286, s. 1–22, 2009. (ang.).

[CITEREFRamaromilantoLeiEngbergJohnson2009[https://www.biodiversitylibrary.org/page/57671043_11]-1] Ramaromilanto i in. 2009 ↓, s. 11.

[iucn-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Louis, E.E., Bailey, C.A., Sefczek, T.M., Raharivololona, B., Schwitzer, C., Ratsimbazafy, J., Wilmet, L., Borgerson, C. & Golden, C. 2020, Lepilemur hollandorum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2023-02-09] (ang.).

[Cichocki&inni-3] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 31. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[HMW-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Mananara-Nord Sportive Lemur, s. 82 w: Ch.Ch. Schwitzer Ch.Ch., R.A.R.A. Mittermeier R.A.R.A., E.E. Louis Jr. & M.C.E.E.L.J.& M.C. Richardson E.E. Louis Jr. & M.C.E.E.L.J.& M.C., Family Lepilemuridae (Sportive Lemurs), [w:] R.A.R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E.A.B.R.& D.E. Wilson, Handbook of the Mammals of the World, t. 3. Primates, Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 66–88, ISBN 978-84-96553-89-7 (ang.).

[CITEREFRamaromilantoLeiEngbergJohnson2009[https://www.biodiversitylibrary.org/page/57671039_15]-5] Ramaromilanto i in. 2009 ↓, s. 15.

[Lei&17-6] Lei i inni, Phylogenomic reconstruction of sportive lemurs (genus Lepilemur) recovered from mitogenomes with inferences for Madagascar biogeography, „Journal of Heredity”, 108 (2), 2017, s. 107–119 (ang.).

[pal-7] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 370, 1904. (ang.).

[HMWf-8] Ch.Ch. Schwitzer Ch.Ch., R.A.R.A. Mittermeier R.A.R.A., E.E. Louis Jr. & M.C.E.E.L.J.& M.C. Richardson E.E. Louis Jr. & M.C.E.E.L.J.& M.C., Family Lepilemuridae (Sportive Lemurs), [w:] R.A.R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E.A.B.R.& D.E. Wilson, Handbook of the Mammals of the World, t. 3. Primates, Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 66–88, ISBN 978-84-96553-89-7 (ang.).

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]