Leonard Furs-Żyrkiewicz
Leonard Furs-Żyrkiewicz (ur. 7 kwietnia 1900 w Warszawie, zm. 9 lutego 1965 w Edynburgu) – podpułkownik dyplomowany broni pancernej Polskich Sił Zbrojnych[1], autor prac z dziedziny broni pancernej i książek podróżniczych[2].
 podpułkownik dyplomowany broni pancernej
| |
| Data i miejsce urodzenia |
7 kwietnia 1900 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
9 lutego 1965 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1919 – ok. 1945 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
5 Pułk Ułanów Zasławskich |
| Stanowiska |
dowódca kompanii czołgów |
| Główne wojny i bitwy |
wojna polsko-bolszewicka |
| Odznaczenia | |
       
| |
Życiorys
edytujLeonard Furs-Żyrkiewicz urodził się 7 kwietnia 1900 roku w Warszawie, w rodzinie Walerego Furs-Żyrkiewicza (zm. 1906), generała majora armii rosyjskiej i Janiny z Bobińskich, pisarki, córki Sylwana Bobińskiego, uczestnika spisku powstańca Szymona Konarskiego, który swoje zaangażowanie patriotyczne przepłacił więzieniem i utratą majątku[2]. Leonard był jednym z czwórki rodzeństwa[3], młodszym bratem Eweliny (1887–1969, jako Elina Pepłowska była posłanką na Sejm RP III kadencji w latach 1930–1935, w latach 1933–1936 przewodnicząca Centralnego Biura Porozumienia Organizacji Współdziałających w Zwalczaniu Komunizmu[2][4]) i Jerzego (1890–1961).
Leonard w czasie I wojny światowej był członkiem POW na Ukrainie. Wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego 25 lipca 1919 roku. Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej w szeregach 5 pułku Ułanów Zasławskich[5]. W dwudziestoleciu międzywojennym był zawodowym wojskowym, w latach 1925–1930 był młodszym oficerem 2 szwadronu samochodów pancernych, był dowódcą kompanii czołgów 1 batalionu czołgów i samochodów pancernych w Poznaniu, dowódcą wydzielonego dywizjonu pancernego w Wilnie, służył w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych. W 1939 roku pełnił służbę w Dowództwie Broni Pancernych w Warszawie na stanowisku kierownika referatu regulaminów. Na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów broni pancernych[6]. W tym okresie opublikował sześć książek oraz liczne artykuły, m.in. w „Przeglądzie Kawaleryjskim”.
W czasie kampanii wrześniowej we wrześniu 1939 roku dowodził batalionem czołgów R-35, który, na polecenie dowództwa, przeprowadził przez granicę polsko-rumuńską. Po dostaniu się do Francji dalej służył w wojskach pancernych. W połowie listopada 1939 roku objął dowództwo Grupy Pancerno-Motorowej tzw. pułku specjalnego w Camp de Coëtquidan[7]. Od 2 grudnia 1939 roku do 27 maja 1940 roku dowodził 1 batalionem czołgów w polskiej 1 Lekkiej Dywizji Zmotoryzowanej[8], służył w 10 Brygadzie Kawalerii Pancernej. Po ewakuacji do Wielkiej Brytanii w czerwcu 1940 roku służył w dowództwie I Korpusu Polskiego, jako komendant Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych i Motorowych (w Szkocji), a następnie Centrum Wyszkolenia Pancernego i Technicznego. Po zakończeniu II wojny światowej pozostał na emigracji.
Leonard ożenił się w 1934 roku z Zofią Rybińską (1902–1987), córką generała brygady Czesława Rybińskiego[9]. Nie mieli dzieci. Oboje zostali pochowani na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 31-wprost, rząd 4, miejsce 10)[1].
Twórczość
edytujBył encyklopedystą. Został wymieniony w gronie edytorów ośmiotomowej Encyklopedii wojskowej wydanej w latach 1931–1939, gdzie zredagował hasła związane z bronią pancerną. Wchodził w skład komitetu redakcyjnego tej encyklopedii[10].
- Samochody pancerne. Historia, organizacja, opis, taktyka, wykorzystanie i zwalczanie (1928) – książka ta była już w 1928 roku przetłumaczona na j. angielski, była kilkakrotnie wznawiana w Polsce i za granicą, została wydana w postaci reprintu również w 2013 roku[11]
- Co każdy żołnierz o samochodach pancernych wiedzieć powinien (1930)
- Zwalczanie samochodów pancernych (1932)
- Bierna obrona przeciwpancerna a czołgi ziemnowodne (1933)
- Czołgi wczoraj, dziś i jutro (1937)
- Od słoni bojowych do latających czołgów (1939)
- Na tropach słonia afrykańskiego (Warszawa, 1968, wyd. „Polonia”)
Awanse
edytuj- porucznik – ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 roku
- rotmistrz – między 1930 a 1933 rokiem
- major – 19 marca 1939 roku
- podpułkownik – po 1940 roku.
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Niepodległości (20 lipca 1932)[12][13]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie)[13]
- Srebrny Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[14][13]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości (1928)
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 (1928)
- Medal 3 Maja
- Krzyż Oficerski Orderu Korony Rumunii (Rumunia)
- Łotewska Odznaka Pułku Pancernego (przed 1937)[15]
Przypisy
edytuj- ↑ a b Cmentarz Stare Powązki: LEONARD FURS-ŻYRKIEWICZ, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2014-05-19].
- ↑ a b c Sierotwiński 1970 ↓, s. 515.
- ↑ Drętwica karku w Warszawie. „Nowości Illustrowane”. Nr 24, s. 15–16, 16 czerwca 1906.
- ↑ Ewelina Pepłowska. bs.sejm.gov.pl. [dostęp 2019-01-14].
- ↑ Jerzy Garbaczewski. 5 Pułk Ułanów Zasławskich: szkic historyczny do 1921 r.. „Rocznik Mińsko-Mazowiecki”. 2, s. 39–45, 1994. [dostęp 2014-05-10].
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 233, 436.
- ↑ Mariusz Skotnicki: Gorzka kampania – Z walk 10. Brygady Kawalerii Pancernej we Francji w czerwcu 1940 roku. [dostęp 2014-05-10].
- ↑ Polscy pancerniacy we Francji – 1. Lekka Dywizja Zmechanizowana i 10. Brygada Kawalerii Pancernej. [dostęp 2014-05-10].
- ↑ Cieplewicz 1992 ↓, s. 322.
- ↑ Laskowski 1931 ↓.
- ↑ Krzysztof Fudalej: Leonard Furs-Żyrkiewicz – „Samochody pancerne”. 2014-01-07. [dostęp 2014-05-10].
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 167, poz. 198 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ a b c Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 233.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
- ↑ Zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych. Zezwolenie na przyjęcie i noszenie orderów. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 2, s. 55, 11 listopada 1937.
Bibliografia
edytuj- Otton Laskowski: Encyklopedia wojskowa. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, 1931.
- Czy wiesz kto to jest?. Stanisław Łoza (red.). Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 858.
- Stanisław Sierotwiński: Krzemieniecka Hanna. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 15. Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1970, s. 515–516.
- Mieczysław Cieplewicz: Rybiński Czesław Ludwik. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 33. Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1992, s. 321–322. ISBN 83-04-03902-8.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.