Kwintus Cecyliusz Metellus Macedoński

Kwintus Cecyliusz Metellus Macedoński (łac. Quintus Caecilus Metellus Macedonicus) (ur. ok. 188 p.n.e., zm. 115 p.n.e.) – członek wpływowego plebejskiego rodu rzymskiego Cecyliuszy, syn Kwintusa Cecyliusza Metellusa, konsula w 206 p.n.e.. W 168 p.n.e. służył pod komendą Lucjusza Emiliusza Paulusa w wojnie w Macedonii. Paulus wysłał swojego syna Kwintusa Fabiusza oraz Lucjusza Lentulusa i Kwintusa Cecyliusza Metellusa jako posłańców do Rzymu z wieścią o zwycięstwie pod Pydną nad królem Perseuszem.

Walki w Macedonii i Grecji

W Macedonii w latach 149-148 p.n.e. wybuchło powstanie antyrzymskie na czele którego stanął Andriskos który podawał się za Filipa, syna króla Macedonii - Perseusza. Rzymianie początkowo wzgardzili Andriskusem, ale w obliczu rozszerzania się powstania, wysłali armię z pretorem Publiuszem Juventiusem Thalną. Juventius dotarł w pobliże Macedonii gdzie Andriskos wydał mu zwycięską bitwę i zabił pretora. Następnie Andriskos najechał Tesalię, zajmując większą jej część. W związku z tym Rzym jeszcze raz wysłał pretora, tym razem Kwintusa Cecyliusza Metellusa z silnym korpusem wojsk. Metellus udał się do Macedonii i otrzymał pomoc floty Attalosa II. Andriskos niepokojąc się o dzielnice na wybrzeżu, wycofał się w pobliże Pydny i podzielił swoją armię na dwie części, z których jedną pozostawił na straży, a drugą posłał na plądrowanie Tesalii. Metellus zdołał przekonać Telestesa, jednego z generałów Andriskosa do zdrady i przejścia ze swoją kawalerią na stronę Rzymian. Metellus pokonał po kolei obie armie, Andriskos uciekł do Tracji i po zebraniu sił wydał bitwę Metellusowi, który za nim następował. Wojska Andriskosa zostały rozproszone, a sam Andriskos został zdradzony przez Byzesa, trackiego księcia i pojmany. Metellus odniósł więc całkowite zwycięstwo na tzw. Pseudo_Filipem. Pewien Alexander również oświadczył się być synem Perseusza i zbierając bandę wojowników, zajął całą okolicę wzdłuż rzeki, która nazywa się Nestus, ale i jego pokonał Metellus i ścigał aż do Dardanii. Tym samym bunty zostały uśmierzone i Macedonia mogła zostać zamieniona w rzymską prowincję. Związek Achajski, w którym kierowany przez Diajosa i Krytolaosa obóz antyrzymski zdobył przewagę, usiłował zachować niezależność. W zaostrzającej się sytuacji Kwintus Metellus wysłał posłów do Koryntu, gdzie odbywało się ogólne zgromadzenie Achajów. Ich misja zakończyła się niepowodzeniem i Achajowie szykowali się do wojny. Pokonał też Achajów, którzy wtedy wszczęli bunt. Z Achajami, którym z pomocą przyszli Beoci i mieszkańcy Chalkidy, Kwintus Cecyliusz Metellus stoczył bitwę koło Termopil. Po ich klęsce strateg achajski Krytolaos popełnił samobójstwo. W jego miejsce strategiem wybrany został przez Achajów Diajos. Metellus odniósł dalsze zwycięstwa zdobywając Teby i Megarę i podbił całą Grecję Środkową. Dalsze prowadzenie wojny przejął konsul Lucjusz Mummiusz, który dokończył dzieło przekształcenia Grecji w prowincję rzymską nazwaną Achają. Ale to Metellus był tym, który wykonał większą część walki.

Rezultaty kampanii macedońskiej

Po powrocie do Rzymu Kwintus Cecyliusz Metellus odbył triumf za zwycięstwa w Macedonii (w pochodzie triumfalnym prowadzono wziętego do niewoli Androniskosa) i zyskał przydomek (agnomen): Macedoński (Macedonicus). Ze zdobytej Macedonii przewiózł do Rzymu cały szereg posągów konnych, według tradycji wyrzeźbionych przez Lizypa na prośbę Aleksandra Wielkiego i przedstawiających członków gwardii królewskiej poległych w bitwie nad Granikiem. Przy drodze na Pole Marsowe zbudował marmurową świątynię, w której później stanął posąg z kości słoniowej autorstwa Pazytelesa. Przeprowadził rekonstrukcję świątyń Junony i Jowisza Statora. Zbudował publiczne portyki wokól dwóch świątyń.

Walki w Hiszpanii

Nielubiany przez plebs z powodu nadmiernej surowości i przez to dwukrotnie poniósł klęskę wyborczą starając się o konsulat. Z trudem wybrany konsulem w 143 p.n.e. udał się do Hiszpanii gdzie w latach 143 p.n.e. - 142 p.n.e. jako prokonsul prowadził wojnę z Celtyberami. Kwintus Cecyliusz Metellus pobił Celtyberów i Arewaków ale nie zdobył Numancji. W czasie kampanii wykazał się roztropnością i sprytem: skierował rzekę z wyżej położonego terenu na obóz wrogów usytuowany niżej i wykorzystał popłoch w obozie nieprzyjaciela z powodu tej nagłej powodzi do ich pokonania; surowością w utrzymywaniu dyscypliny w wojsku: w czasie szturmu na Kontrebię odesłał kohorty, które ustąpiły pola wrogom, by odzyskały utracone pozycje rozkazując im sporządzenie testamentów w celu zastraszenia żołnierzy, którzy mieli pożegnać się z życiem. Kwintus Metellus i Kwintus Pompejusz, obaj już po konsulacie, byli zajadłymi wrogami Lucjusza Puriusza Filusa, konsula w 136 p.n.e. i w senacie ciągle zgłaszali obiekcje przeciw wyjazdowi konsula do Hiszpanii, prowincji do której został przydzielony. Filus wykazał się determinacją, mimo że byli jego wrogami odważył się mieć ich stale przy sobie i zmusił ich, by poszli z nim jak jego legaci.

Dalsza kariera polityczna

Wchodził w skład kolegium augurów od około 140 p.n.e. W 134 lub 133 p.n.e. wraz z Gneuszem Serwiliuszem Cepionem tłumił powstanie niewolników w Minturno i Sinuessie. W 131 p.n.e. został cenzorem wraz z Kwintusem Pompejuszem, po raz pierwszy w historii Rzymu obaj pochodzili z plebejuszy. Oszacowali 318 000 obywateli. Kwintus Metellus jako cenzor postulował zmuszanie obywateli do ożenku dla zwiększenia liczebności dzieci. Na jego odnośną mowę powoływał się jeszcze cesarz August, kiedy mówił o potrzebie zawierania małżeństw wśród wyższych stanów. Był politycznym rywalem Scypiona Afrykańskiego Młodszego. Ich spór rozpoczął się od rywalizacji w osiągnięciach, ale przerodził się w poważną wrogość. Po śmierci Scypiona okazał jednak publicznie żal, stwierdził, że Republika straciła wielkiego przywódcę i obrońcę. Metellus Macedonicus powiedział także swoim synom, aby poszli świętować obrzędy pogrzebowe Scypiona, gdyż nigdy nie będą świadkami pogrzebu większego obywatela niż on. Metellus był jednym z czołowych mówców. Przemawiał m.in. w obronie Lucjusza Aureliusza Kotty, oskarżanego przez Scypiona Afrykańskiego o zdzierstwa. Przemawiał także przeciw reformom trybuna ludowego Tyberiusza Grakcha. Zarzucał Grakchowi, że jego zwolennicy naruszają swoim zachowaniem spokój w Rzymie. Uczestniczył w tłumieniu ruchu Gajusza Grakcha, był wśród optymatów, którzy z konsulem Lucjuszem Opimiuszem z bronią ścigali Grakcha na Awentyn, gdzie trybun został zabity.

Wzór Rzymianina

Gdy wyborcy odmówili mu konsulatu, choć zdobył dla nich Macedonię i Achaję, dwie wspaniałe prowincje, stał się jeszcze lepszym obywatelem: uświadomił sobie jak pilnie będzie musiał pracować podczas konsulatu, skoro zobaczył jak dużo pracy wymaga jego uzyskanie. Uważany jest za paradygmat szczęśliwego Rzymianina, który uzyskał wszystkie cywilne i wojskowe zaszczyty i pozostawił wielką i wpływową rodzinę, w tym czterech synów, którzy też uzyskali konsulat. Waleriusz przedstawia jego życie jako przykład pomyślnej fortuny sprzyjającej mu od dnia narodzin aż do czasu śmierci. Pisze, że: urodził się w mieście rządzącym światem; miał najszlachetniejszych rodziców; obdarzony był wyjątkowymi przymiotami intelektualnymi i siłą fizyczną do znoszenia trudności; znalazł sobie żonę nadzwyczajnie skromną i płodną; zyskał honor konsula, moc generała i chwałę wspaniałego triumfu; widział swoich synów osiągających najwyższe urzędy; wydał za mąż swoje córki; trzymał w ramionach swoje wnuki; dożył dojrzałego wieku i zakończył życie łagodną śmiercią otoczony najbliższymi.Jednakże w kwiecie godności, wracającego z Pól Marsowych w południe, gdy opustoszałe były Forum i Kapitol, pochwycił go trybun ludu, Gajusz Atiniusz Labeon Macerion, którego w czasie swojej cenzury usunął z senatu, i zaciągnął na Skałę Tarpejską, by go zrzucić z niej. Liczne grupy zwolenników nie mogąc zgodnie z prawem opierać się siłą postępowaniu nietykalnego trybuna ludu zgromadziły się jakby na ceremonię pogrzebową. W ostatnim momencie uniknął śmierci ocalony interwencją innego trybuna. Zmarł w 116 /115 p.n.e., a jego wspaniały pogrzeb, w którym został odprowadzony do stosu przez synów, którzy już odbyli triumfy, był jakby jego triumfem.

Dzieci i wnuki

Kwintus Cecyliusz Metellus Macedoński konsul 143 p.n.e.; cenzor 131 p.n.e.

Kwintus Cecyliusz Metellus Balearyjski konsul 123 p.n.e.; cenzor 120 p.n.e.

Lucjusz Cecyliusz Metellus Diadematus konsul 117 p.n.e.; cenzor 115 p.n.e.

Marek Cecyliusz Metellus konsul 115 p.n.e.

Gajusz Cecyliusz Metellus Kaprariusz konsul 113 p.n.e; cenzor 102 p.n.e.

Cecylia Metella + Gajusz Serwiliusz Watia

Cecylia Metella + Publiusz Korneliusz Scypion Nazyka

Cecylia Metella westalka

Cecylia Metela Balearyka

Kwintus Cecyliusz Metellus Nepos konsul 98 p.n.e. + Serwilia

Kwintus Cecyliusz Metellus Celer

Cecylia Metella + Appiusz Klaudiusz Pulcher

Kwintus Cecyliusz Metellus Kreteński konsul 69 p.n.e.

Lucjusz Cecyliusz Metellus konsul 68 p.n.e.

Marek Cecyliusz Metellus pretor 69 p.n.e.

Publiusz Serwiliusz Watia Izauryjski konsul 79 p.n.e.

Publiusz Korneliusz Scypion Nazyka pretor 93 p.n.e. + Licynia

Kornelia + Publiusz Korneliusz Lentulus Marcelin

Zobacz też

• Drzewo genealogiczne Cecyliuszów Metellów

Bibliografia

• Gajusz Pliniusz Sekundus: K. PLINIUSZA STARSZEGO HISTORYI NATURALNEJ KSIĄG XXXVII. T. I - X. Poznań: W Księgarni i Drukarni J. Łukaszewicza, MDCCCXXXXV.
• Tytus Liwiusz: Dzieje Rzymu od założenia Miasta. T. Księgi XLI-XLV. Wrocław - Warszawa – Kraków - Gdańsk - Łódź: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich - Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, MCMLXXXII.
• Wellejusz Paterkulus: Historia rzymska. ISBN 83-04-04830-2.
• Diodor Sycylijski: The Library of History. [dostęp 2020-05-11]. (ang.).
• Lucjusz Anneusz Florus: Zarys Dziejów Rzymskich. Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, 1973.
• Eutropiusz: Abridgement of Roman History. [dostęp 2020-05-11]. (ang.).
• Jan Zonaras: Extracts of History. [dostęp 2020-05-112]. (ang.).zły zapis daty dostępu
• Origo gentis Romanae Początki narodu rzymskiego De viris illustribus urbis Romae O słynnych mężach miasta Rzymu. Instytut Historyczny UW, Stowarzyszenie Historyków Starożytności, 2016. ISBN 978-83-943652-4-0.
• Marek Tulliusz Cycero: Mowy. ISBN 83-90-80474-3.
• Polibiusz: Dzieje. T. II. Wrocław - Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich - Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, MCMLXII.
• Pauzaniasz: Wędrówki po Helladzie; W świątyni i w micie. ISBN 83-73-16826-5.
• Witruwiusz: O architekturze ksiąg dziesięć. ISBN 83-7180-972-7.
• Appian z Aleksandrii: Historia rzymska. T. 1. Wrocław: Zakład imienia Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• Waleriusz Maksymus: Memorable Deeds and Sayings: One Thousand Tales from Ancient Rome. [dostęp 2020-05-15]. (ang.).
• Paweł Orozjusz: Historia przeciw poganom. ISBN 978-83-272-3735-4.
• Gajusz Swetoniusz Trankwillus: Żywoty Cezarów. Warszawa: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, 1972.
• Julius Obsequens: IULII OBSEQUENTIS AB ANNO URBIS CONDITAE DV PRODIGIORUM LIBER;27. [dostęp 2020-05-11]. (łac.).
• Cyceron: O państwie, o prawach. ISBN 978-83-61199-83-0.
• Cyceron: Pisma filozoficzne. T. IV. PWN, 1963.
• Cyceron: Pisma filozoficzne. T. II. PWN, 1960.
• Cyceron: Pisma filozoficzne. T. III. PWN, 1961.
• Cyceron: Brutus, czyli o sławnych mówcach. ISBN 978-83-7469-809-2.
• Cyceron: Filipiki. Mowy przeciw Markowi Antoniuszowi.. ISBN 83-7255-148-0.
• Plutarch z Cheronei: Żywoty sławnych mężów. Zakład Narodowy im Ossolińskich, 1976.
• Frontyn: Podstępy wojenne. ISBN 978-83-940893-7-5.
• A. Cornelius Gellius: ATTIC NIGHTS. [dostęp 2020-06-02]. (ang.).