Appian z Aleksandrii

Appian z Aleksandrii
Ἀππιανὸς ὁ Ἀλεξανδρεύς
Data urodzenia	ok. 95
Data śmierci	ok. 180

Appian z Aleksandrii łac. Appianus Alexandrinus, gr. Ἀππιανὸς ὁ Ἀλεξανδρεύς (ur. ok. 95, zm. ok. 180) – grecki historyk.

Życiorys

Urodził się w egipskiej Aleksandrii, tam też pełnił wysokie stanowiska urzędnicze^[1].

W okresie powstania żydowskiego za czasów Trajana, uciekał z Egiptu przed Żydami^[2]. W 120 r. przybył do Rzymu. Za Hadriana został adwokatem cesarskim (advocatus fisci), w 147 roku otrzymał w Egipcie urząd prokuratora cesarskiego (prawdopodobnie za Marka Aureliusza i Werusa). W tej sprawie pisał do cesarza Antoninusa Piusa przyjaciel Appiana, Fronton^[a]^[3]. Obywatelstwo rzymskie otrzymał prawdopodobnie za czasów Trajana lub Hadriana. Stąd jego łacińskie imię mogło brzmieć Ulpius lub Aelius^[4].

Twórczość

Osobny artykuł: Historia rzymska Appiana z Aleksandrii.

Dość późno (ok. 160 roku) rozpoczął pisanie swego dzieła Historia rzymska (Ρωμαικα) w 24 księgach. Pisał pod wpływem podziwu dla rzymskiego państwa – jego męstwa, roztropności, wytrwałości, siły, ale także i szczęścia^[5]. Historia obejmowała czasy od założenia Rzymu do czasu mu współczesnych (panowanie Trajana) i opisywała je według ludów wchodzących w skład imperium rzymskiego. Nie przykładał zbytniej uwagi do chronologii opisywanych wydarzeń, nie jest też ścisły w terminologii wojskowej^[b] (podobnie jak Liwiusz i Dionizjusz), popełniał błędy w lokalizacji geograficznej (Gades lokalizuje w Afryce, pisze że Ebro wpada do morza Północnego^[6], Sagunt i Nową Kartaginę uważa za jedno i to samo miasto^[7]). Mimo tego jego dzieło stanowi cenne źródło wiadomości i informacji, których nie można znaleźć u innych starożytnych autorów. W niektórych miejscach jest to źródło jedyne (pomiędzy rokiem 167 a 68 przed n.e. Appian jest źródłem głównym, a przeważnie nawet jedynym)^[8]. Z relacji Appiana najwięcej dowiadujemy się o słynnym powstaniu niewolników pod wodzą Spartakusa i tylko Appian opisał masową egzekucję powstańców:

w rzezi tej zginęło nie dające się policzyć mnóstwo ludzi, podczas gdy Rzymianie stracili do tysiąca żołnierzy; ciała Spartakusa nie zdołano odszukać. Wielka liczba rozbitków, którzy uszli z walki, ukryła się w górach, toteż Krassus ruszył za nimi. Podzieleni na cztery grupy stawiali opór, aż wszyscy wyginęli prócz 6000 ludzi, którzy zostali ujęci i powieszeni wzdłuż całej drogi z Kapui do Rzymu^[9]

Dzieła zaginione

Z obszernego Wstępu do Historii rzymskiej dowiadujemy się, że Appian napisał odrębną księgę na temat swojego życia i doświadczeń związanych z pełnionymi funkcjami w administracji państwowej. Dzieło nie zachowało się do naszych czasów^[10].

Uwagi

↑ Fronton w swym liście do cesarza wyjaśnia, że z Appianem łączy go stara znajomość i niemal codzienne wspólne studia. ([Ep. gr. 4, 5; List do Antoninusa 9], Appian z Aleksandrii, Historia Rzymska, Ossolineum, Wrocław 1957, cz. 1, s. IX).
↑ Według Focjusza Appian jest w miarę możliwości prawdomówny, w swoim opowiadaniu potrafi lepiej niż ktoś inny wyjaśniać zasady strategiczne (Biblioteka, Kodeks 57[17a]).

Przypisy

↑ Wstęp 14.62. W: Appian z Aleksandrii: Historia Rzymska (część 1 i 2). Wrocław: Ossolineum, 1957.
↑ Wojny z Arabami, fragment 19. Rękopis paryski Suppl. Gr. 607A, wyd. M. Treu, Program gimnazjalny, Oława 1880.
↑ Appian z Aleksandrii: Historia Rzymska. Cz. 1. s. VII.
↑ Appian z Aleksandrii: Historia Rzymska. Cz. 1. s. VIII.
↑ Tadeusz Sinko: Zarys historii literatury greckiej. T. III. Cz. 1. s. 451.
↑ Tadeusz Sinko: Zarys historii literatury greckiej. T. III. Cz. 1. s. 452.
↑ B. Dexter Hoyos: Unplanned wars: the origins of the First and Second Punic Wars. Berlin: Walter de Gruyter, 1997, s. 158. (ang.).
↑ Appian z Aleksandrii: Historia Rzymska. Cz. 1. s. XIX.
↑ Appian z Aleksandrii: Wojny domowe I,120 (557nn). Wrocław: PAN, 1957.
↑ Wstęp 15.62. W: Appian z Aleksandrii: Historia Rzymska. Wrocław: Ossolineum, 1957.

Bibliografia

Anna Świderkówna: Słownik pisarzy antycznych. Warszawa: WP, 1982, s. 78, 79.
Tadeusz Sinko: Zarys historii literatury greckiej. T. II. Warszawa: PWN, 1959, s. 464.
Appian z Aleksandrii, przeł. Ludwik Piotrowicz: Historia Rzymska (część 1 i 2). Wrocław: Ossolineum, 1957.

[3] Fronton w swym liście do cesarza wyjaśnia, że z Appianem łączy go stara znajomość i niemal codzienne wspólne studia. ([Ep. gr. 4, 5; List do Antoninusa 9], Appian z Aleksandrii, Historia Rzymska, Ossolineum, Wrocław 1957, cz. 1, s. IX).

[7] Według Focjusza Appian jest w miarę możliwości prawdomówny, w swoim opowiadaniu potrafi lepiej niż ktoś inny wyjaśniać zasady strategiczne (Biblioteka, Kodeks 57[17a]).

[Wstęp14.62-1] Wstęp 14.62. W: Appian z Aleksandrii: Historia Rzymska (część 1 i 2). Wrocław: Ossolineum, 1957.

[Treu-2] Wojny z Arabami, fragment 19. Rękopis paryski Suppl. Gr. 607A, wyd. M. Treu, Program gimnazjalny, Oława 1880.

[Historia_RzymskaVII-4] Appian z Aleksandrii: Historia Rzymska. Cz. 1. s. VII.

[Historia_RzymskaVIII-5] Appian z Aleksandrii: Historia Rzymska. Cz. 1. s. VIII.

[Sinko451-6] Tadeusz Sinko: Zarys historii literatury greckiej. T. III. Cz. 1. s. 451.

[Sinko452-8] Tadeusz Sinko: Zarys historii literatury greckiej. T. III. Cz. 1. s. 452.

[Hoyos158-9] B. Dexter Hoyos: Unplanned wars: the origins of the First and Second Punic Wars. Berlin: Walter de Gruyter, 1997, s. 158. (ang.).

[Historia_RzymskaXIX-10] Appian z Aleksandrii: Historia Rzymska. Cz. 1. s. XIX.

[Wojny_domowe-11] Appian z Aleksandrii: Wojny domowe I,120 (557nn). Wrocław: PAN, 1957.

[Wstęp15.62-12] Wstęp 15.62. W: Appian z Aleksandrii: Historia Rzymska. Wrocław: Ossolineum, 1957.

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[b]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]