Kultura badaryjska

Kultura badaryjska, kultura Badari – nazwa niniejszej jednostki kulturowej związana jest z eponimicznym stanowiskiem w Al-Badari. Następowała po kulturze taskiej. Zespół zjawisk kulturowych utożsamianych z chalkolityczną kulturą badaryjską obejmował swym zasięgiem tereny Górnego Egiptu między Matmar a Qau. Kultura rozwijała się od ok. 4500 do ok. 3800 p.n.e., była współczesna kulturze Fajum A w Dolnym Egipcie. Uległa wpływom mezopotamskim. Ustąpiła kulturze Nagada I (zwanej również kulturą amrańską).

Mapa ze znaleziskami kultury badaryjskiej (na czerwono)

Narzędzia i broń

Wyroby krzemienne tej kultury to duże noże kształtowane retuszem płaskim po obu stronach, wąskie drapacze migdałowate, zgrzebła, narzędzia wklęsłe, narzędzia zębate oraz przekłuwacze i ostrza sierpów. Broń reprezentowana jest przez groty strzał i włóczni. Inwentarz kościany w owej kulturze reprezentowany jest przez igły, szpile, szydła, bransolety, haczyki na ryby, łyżki, grzebienie zdobione sylwetkami ptaków. Badaryjczycy nosili ubrania z lnu i skóry.

Ceramika

Inwentarz ceramiczny w niniejszej kulturze reprezentowany jest przez naczynia wykonywane ręcznie z syltu schudzanego sieczką, były one wygładzane bądź polerowane, najczęściej występują misy i wazy kuliste. Naczynia były zdobione malowanymi bądź nacinanymi wzorami geometrycznymi.

Osady

Osady badaryjskie były wpół stałe, zasiedlane prawdopodobnie w okresie jesienno-zimowym. Konstrukcje mieszkalne miały formę szałasową, którym towarzyszyły paleniska. Osady budowane były prawdopodobnie na okres jesienno-zimowy. Największa osada została odkryta w Hamamiji. Na obszarze 40 na 50 metrów znajdowały się szałasy, paleniska oraz zasieki typu zeriba ograniczające zagrody dla zwierząt. Charakterystyczne dla tej osady były pojemniki na zboże wkopane w ziemię.

Pochówki

Cmentarzyska kultury Badari lokalizowane były na żwirowatych pagórkach w pobliżu osad. Zmarli składani byli pojedynczo do owalnych bądź okrągłych jam w pozycji skurczonej na lewym boku i bogato wyposażani. Nie znaleziono różnic w wyposażeniu grobów mężczyzn i kobiet, jakkolwiek występował czasem podział na obszar zawierający bogatsze i biedniejsze groby.

Figurki

Figurka kobieca z kości

Figurki zwierzęce i kobiece rzeźbiono w kości słoniowej i modelowano w glinie.

Gospodarka

Ludność tej jednostki kulturowej zajmowała się głównie uprawą pszenicy, jęczmienia (również sześciorzędowego). Stosowano prawdopodobnie prymitywne zaczątki irygacji - od rzeki przekopywano rów, którym woda spływała na pole nawadniając je. Poniżej przekopywano drugi, którym pozbywano się nadmiaru wody. Poświadczona jest także hodowla kóz, owiec, nadal duże znaczenie w gospodarce kultury badaryjskiej odgrywało polowanie głównie na antylopy, żółwie, krokodyle oraz ptactwo.

Metalurgia

Kultura badaryjska pierwsza wprowadziła w Egipcie metalurgię miedzi, wytapianej zapewne z siarczanów miedzi znajdowanych na Synaju. Miedzi używano tylko do wyrobu paciorków. Paciorki kamienne powlekano błękitną glazurą.

Bibliografia

• Krzysztof M. Ciałowicz, Początki cywilizacji na Bliskim Wschodzie i w Egipcie, Joachim Śliwa (red.), Wielka Historia Świata, t. II Od „rewolucji” neolitycznej do podbojów Aleksandra Wielkiego, Fogra, Kraków 2004.
• Krzysztof M. Ciałowicz, Początki cywilizacji egipskiej, PWN, Warszawa-Kraków 1999
• Janusz K. Kozłowski, Archeologia Prahistoryczna, t. I Starsza Epoka Kamienia, Nakładem Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1972.
• Piotr Kaczanowski, Janusz K. Kozłowski, Wielka Historia Polski, t.1 Najdawniejsze dzieje ziem polskich (do VII w.), Fogra, Kraków 1998.
• Janusz K. Kozłowski (opracowanie naukowe), Encyklopedia historyczna świata, t. I Prehistoria, Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, Kraków 1999.
• Bolesław Ginter, Janusz K. Kozłowski, Technika obróbki i typologia wyrobów kamiennych paleolitu, mezolitu i neolitu (wyd. III), PWN, Warszawa 1990.
• J.Desmond Clark, Prahistoria Afryki, PWN, Warszawa 1978.
• Michel Brézillon, Encyklopedia kultur pradziejowych, WAiF, Warszawa, 1981, ISBN 83-221-0143-0
• Julia Zabłocka, Historia Bliskiego Wschodu w starożytności (od początków osadnictwa do podboju perskiego), Wrocław 1987, ISBN 83-04-02183-8
• Praca zbiorowa pod redakcją naukową Joachima Śliwy, 2005, Wielka Historia Świata Tom 2 Stary i Nowy Świat od „rewolucji” neolitycznej do podbojów Aleksandra Wielkiego, ss. 37-39, Oficyna Wydawnicza Fogra, ISBN 83-85719-83-0.

Linki zewnętrzne

• M.in. inwentarz kultury badaryjskiej (en.)