Kulaszne
Kulaszne (j. łemkowski Куляшне, w latach 1977–1981 Międzygórze) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Komańcza[4][5]. Leży nad potokiem Kulaszne dopływem Osławy. Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 889.
| wieś | |
.jpg) Cerkiew greckokatolicka | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) |
192[2] |
| Strefa numeracyjna |
13 |
| Kod pocztowy |
38-542[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RSA |
| SIMC |
0354347[4] |
Położenie na mapie gminy Komańcza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu sanockiego  | |
 49°24′43″N 22°09′17″E/49,411944 22,154722[1]
| |
Historia
edytujOsadę lokowano na prawie wołoskim w 1538. Wieś królewska położona na przełomie XVI i XVII wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego[6], w drugiej połowie XVII wieku wieś Kulasne należała do starostwa sanockiego[7]. W dniu 6 kwietnia 1765 roku król Stanisław August Poniatowski darował dobra Kulaszne, będące wówczas częścią starostwa sanockiego, Mikołajowi Mrozowickiemu starościcowi stęgwilskiemu[8]. Do 1772 województwo ruskie, ziemia sanocka. Od 1772 należała do cyrkułu leskiego, a następnie sanockiego w Galicji. Do 1914 powiat sanocki, powiat sądowy Bukowsko. W 1785 wieś liczyła 235 mieszkańców.
W połowie XIX wieku właścicielką posiadłości tabularnej w Kulasznem była Rudolfa Rylska[9]. W 1905 Werner Lipa wraz z dwoma współwłaścicielami posiadał we wsi obszar 180 ha[10].
Od listopada 1918 do stycznia 1919 w obrębie Republiki Komańczańskiej. Po 1947 ludność ukraińska i rusińska została przesiedlona na Ukrainę oraz tzw. ziemie odzyskane (m.in. do Ostrego Barda w powiecie bartoszyckim[11]). Na początku lat 60. XX wieku kilkadziesiąt wysiedlonych osób powróciło do Kulasznego. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie krośnieńskim. Na radzieckich mapach z okresu II wojny światowej jako Кулашне.
Nazwy osobowe
edytujNazwiska mieszkańców w XIX w.: Baraniecki, Barneczka, Barwicki, Barnecki, Bida, Binik, Chałupniak, Chrin, Ciura, Czura, Chomczyk, Chwaściak, Dembicki, Dembuka, Diak, Dorociak, Dziubak, Fejko, Fenio, Guzik, Hrycyszyn, Hwostiak, Huzels, Inkuła, Jacenko, Jurenko, Jurkowski, Kaczmar, Kaczmarczyk, Kicak, Krepicz, Królik, Kuper, Kupra, Kukułka, Mafko, Maliniak, Marko, Melnik, Michaliszyn, Miszczyszyn, Nycz, Oczicz, Pisarek, Proćko, Sejka, Sekelyk, Seman, Sobko, Stapaj, Stasicki, Strojny, Sydor, Szumski, Szymoka, Szymski, Tejka, Trojanowski, Trzymski, Urban, Wach,Terek
Toponimia
edytujWedług Antoniewicza nazwa wsi wywodzi się od albańskiej nazwy kulloše oznaczającej pastwisko[12].
Religia i wyznawcy
edytujParafia łacińska w Bukowsku do 1947.
Parafia greckokatolicka św. Michała Archanioła w Kulasznem należy do dekanatu sanockiego, który jest jednym z sześciu w archieparchii przemysko-warszawskiej. Do 1947 kościół filialny pw. Św. Michała (wcześniej pw. Św. Eliasza) należał do parafii w Szczawnem.
W Kulasznem znajduje się nowo wybudowana cerkiew greckokatolicka pw. św. Michała Archanioła (na zdjęciu) oraz stary cmentarz obok świątyni. Nowa cerkiew stoi nieopodal miejsca, gdzie znajdowała się pierwotna świątynia greckokatolicka św. Michała Archanioła. Zbudowano ją na początku XX w., a po pożarze w 1974 odbudowano jako kościół rzymskokatolicki.
-
Widok na szczyty Bieszczadów Zachodnich z serpentyn w miejscowości Kulaszne -
Dzwonnica z XIX w.
.jpg)
Turystyka
edytujPrzebiega tędy szlak śladami dobrego wojaka Szwejka. Na tutejszym cmentarzu pochowany jest rzeźbiarz, malarz, poeta i bard bieszczadzki Andrzej Wasielewski jako Jędrek Połonina rodem z Brodnicy k. Torunia.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 65001
- ↑ Raport o stanie gminy za rok 2020. Stan ludności 31.12.2020 str.3 [dostęp 2022-01-17]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 633 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Atlas historyczny Rzeczypospolitej Polskiej wydany z zasiłkiem Akademii Umiejętności w Krakowie, [T. 1] , Epoka przełomu z wieku XVI-ego na XVII-sty. Dział II-gi. „Ziemie Ruskie” Rzeczypospolitej, Dział opracowany przez Aleksandra Jabłonowskiego [...], k. 4.
- ↑ Lustracja województwa ruskiego 1661–1665. Cz. 1, Ziemia Przemyska i Sanocka, wydali Kazimierz Arłamowski i Wanda Kaput, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970, s. 263.
- ↑ AGAD, Metryka Koronna, Sigillata 29, k. 258
- ↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 105.
- ↑ Alojzy Zielecki, Życie gospodarcze, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995. s. 405.
- ↑ Marcin Terlik: Ukraińska wioska leży na samej północy Polski. Kilkaset metrów od granicy z Rosją. Onet.pl, 2024-05-21. [dostęp 2024-05-22].
- ↑ "Szczególnie ważne są dla nas migracje nazw miejscowych charakterystycznych dla Albanii. ..., wystarczy podać kilka przykładów, nazwa osady w pow. sanockim Kulaszne, może się wiązać z alb. kulloše "Weideplatz" (Godin 393), nazwa przysiółka Magula w Gliniku niemieckim na południe od Jasła" [w:] Włodzimierz Antoniewicz. Pasterstwo Tatr Polskich i Podhala, t. 8. s. 156.
Bibliografia
edytuj- metryki józefińskie z 1785
Linki zewnętrzne
edytuj- Kulaszne, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 858.
- Kulaszne, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 191.
- Mapa katastralna wsi Kulaszne z 1852