Linia kolejowa nr 17
Linia kolejowa nr 17 – pierwszorzędna, głównie dwutorowa, zelektryfikowana linia kolejowa znaczenia państwowego, łącząca stację Łódź Fabryczna ze stacją Koluszki[2][3][4]. Linia wraz z linią kolejową Warszawa Zachodnia – Katowice tworzy ważną trasę kolejową między Łodzią a Warszawą.
| Łódź Fabryczna – Koluszki | |
| |
| Dane podstawowe | |
| Zarządca | |
|---|---|
| Numer linii |
17 |
| Tabela SRJP |
200, 420, 601, 602a, A622, A623, B110 |
| Długość |
26,542 km |
| Rozstaw szyn |
1435 mm |
| Sieć trakcyjna |
3 kV DC |
| Prędkość maksymalna |
150[1] (Vk = 160) km/h |
 Linia kolejowa nr 17, obok linii kolejowej nr 541, nieopodal Autostrady Bursztynowej | |
| Historia | |
| Lata budowy |
1865 |
| Rok otwarcia |
1866 |
| Rok elektryfikacji |
1954 |
Przebieg
edytujLinia rozpoczyna swój bieg na kozłach oporowych przy peronie 2 na stacji Łódź Fabryczna[5]. W związku z rozbudową linii średnicowej, uwzględniono dwie linie kolejowe, które będą odchodzić w obrębie stacji – linia kolejowa Łódź Fabryczna – Łódź Kaliska (tor 1) i linia kolejowa Łódź Fabryczna – Łódź Kaliska (tor 2)[2]. Linia kieruje się na południowy wschód i przebiega przez Widzew, aż do granicy miasta. Od przystanku Bedoń do Żakowic Południowych biegnie równolegle do linii kolejowej Łódź Kaliska – Dębica. Następnie kieruje się na północ, aż do rozjazdów 21 i 10 na stacji Koluszki[6].
Odcinki linii
edytujLinia jest podzielona na 4 odcinki[2]:
- A: Łódź Fabryczna – Łódź Widzew (-0,142 – 5,267)
- B: Łódź Widzew – Gałkówek (5,267 – 19,197)
- C: Gałkówek – Koluszki R145 (19,197 – 24,261)
- D: Koluszki R145 – Koluszki (24,261 – 26,400)
Historia
edytujPrzed budową
edytujOd 1857 roku trwały starania władz Łodzi i fabrykantów o połączenie miasta siecią kolejową z Warszawą i Prusami, lecz ówczesne władze Imperium Rosyjskiego były początkowo przeciwne temu ze względów strategicznych[7]. Po kilku latach starań, grupa przemysłowców uzyskała 18 (30) lipca 1865 roku zezwolenie cara Aleksandra II na budowę kolei łączącj Łódź z Koleją Warszawsko-Wiedeńską w Koluszkach[7]. Ukaz carski upoważnił grupę założycielską, do której należeli Karol Wilhelm Scheibler i Jan Bloch, do utworzenia spółki akcyjnej pod nazwą „Towarzystwo Drogi Żelaznej Fabryczno-Łódzkiej”; dalsze formalności miał załatwiać namiestnik Królestwa Polskiego hrabia Teodor Berg. 14 sierpnia 1865 roku podpisano umowę i zatwierdzono Statut Towarzystwa, z siedzibą w Warszawie[7].
Była to spółka kapitału przemysłowego z handlowym – Karol Scheibler i Edward Frankenstein reprezentowali sfery przemysłowe Łodzi i Warszawy, zaś Józef Jabłkowski, Maurycy Ludwik Mamroth, August Rephan, Mathias Rosen i Jan Bloch byli finansistami. Brakowało w tej grupie jedynie swoistej dekoracji, jaką byłby udział arystokracji i sfer ziemiańskich, ale z czasem i one się znalazły. Spółka określała się towarzystwem akcyjnym, w rzeczywistości jednak należała do siedmioosobowej grupy założycielskiej; oni to bowiem zatrzymali dla siebie 80,25% sturublowych akcji, zostawiając tylko 19,75% akcji pierwszej emisji ewentualnym udziałowcom. Z ogólnej ilości 11 212 akcji sam Jan Bloch skupił w swoim ręku 2500 akcji (czyli 22,5%) i został prezesem zarządu kolei. Karol Scheibler miał 400 akcji. Prezesem Rady Towarzystwa Drogi Żelaznej Fabryczno-Łódzkiej mianowano też Jana Blocha. Towarzystwo otrzymało koncesję na 75 lat i zostało zwolnione z podatków, poza podatkiem od nieruchomości[7].
Rozpoczęcie budowy
edytujRoboty przy budowie Drogi Żelaznej Fabryczno-Łódzkiej rozpoczęto 28 lipca 1865 roku[7]. 18 listopada 1865 r. prace torowe – prowadzone pod nadzorem głównego inżyniera Hipolita Cieszkowskiego – przy budowie tej 25,5-wiorstowej (nieco ponad 27 km) linii zostały całkowicie zakończone.
Tempo budowy było ekspresowe; była to praca ręczna, a transport materiałów i ziemi odbywał się konnymi furmankami. 19 listopada 1865 r. nastąpiła uroczystość otwarcia linii[8]. Był to dla Łodzi dzień wielki i pamiętny, a z jaką obchodziła go świetnością o tym szeroko doniosły swego czasu dzienniki krajowe – pisał w „Tygodniku Ilustrowanym” Oskar Flatt. Uroczystość „zaszczycił swoją obecnością” namiestnik Królestwa Polskiego hrabia Fiodor Berg, który wygłaszając z tej okazji przemówienie, stwierdził: Miasto Łódź stanowi interesujące zjawisko w kraju polskim. Zawdzięcza swój dobrobyt przemysłowi niemieckiemu, przedsiębiorczości Niemców i pilności niemieckiej. I dalej, że Łódź, będąc najludniejszym po Warszawie miastem Królestwa, liczy przeszło 40 tysięcy mieszkańców, z czego dwie trzecie mieli stanowić Niemcy. Liczba Niemców ogromnie przesadzona, ale podyktowała ją hrabiemu nie tyle znajomość stosunków łódzkich, ile nienawiść którą żywił do Polaków i tendencja zmierzająca do wyolbrzymiania roli żywiołu obcego, niepolskiego. Podobne tendencyjnie nieprawdziwe poglądy o dominującej roli i ilości Niemców w Łodzi były nierzadko spotykane w owym czasie[potrzebny przypis].
Poważne czasopismo „Ekonomista” informowało opinię publiczną o ukończeniu w ciągu niespełna 3 miesięcy przedsięwzięcia Jana Blocha pisząc: Droga Żelazna Fabryczno-Łódzka, otwarta dnia 19 listopada łączy najznaczniejsze fabryczne miasto Królestwa z siecią ogólną dróg żelaznych. Nie jest ona jeszcze zupełnie urządzona dla publiczności, nastąpi to dopiero z przyszłą wiosną, ale już mogą się odbywać transporty, zwłaszcza dowóz materiału opałowego tyle dla Łodzi ważnego. Do stanu takiego roboty doprowadzone zostały z nadzwyczajną szybkością. Zaraz też ruszyły pociągi towarowe przewożące surowce i gotowe wyroby. Początkowo tabor składał się tylko z dwóch lokomotyw, 11 wagonów pasażerskich, 2 bagażowych i 35 towarowych[7].
Otwarcie linii
edytujSzybkie tempo budowy spowodowało, że początkowo nie były gotowe budynki dla pasażerów przy dworcach i w pierwszym etapie kolej nie była otwarta dla ruchu pasażerskiego, a przewoziła głównie opał dla łódzkiego przemysłu[8]. Wielu historyków za datę uruchomienia tej kolei uważa dzień 1 czerwca 1866 roku, czyli dzień uruchomienia regularnej komunikacji pasażerskiej na tej linii[9].
Towarów przewieziono w 1866 r. niespełna 5 tys. ton, czyli 13,5 tony dziennie, ale już w 1881 r. 40 tys. ton surowców, paliw oraz gotowych wyrobów. W 1881 r. linią tą, stanowiącą zaledwie 1,8% długości wszystkich linii kolejowych Królestwa Polskiego, przewieziono już 10% towarów i 6,5% (250 tys.) ogółu pasażerów. Była to więc kolej najbardziej obciążona, ale też najbardziej dochodowa. Przynosiła wówczas do 32% dywidendy (w 1897)[10]. Porównując przewozy w latach 1875–1902 nastąpił 14-krotny wzrost przewiezionych ładunków i 10-krotny wzrost ilości pasażerów.
Linia – zarządzania przez Towarzystwo Kolei Fabryczno-Łódzkiej – w początkowym okresie niewątpliwie odegrała istotną rolę w rozwoju przemysłu włókienniczego w łódzkim okręgu przemysłowym. Dzięki niej Łódź i jej okręg awansował do trzeciego pod względem wielkości ośrodka produkcji włókienniczej w Cesarstwie Rosyjskim, podejmując ostrą i niejednokrotnie skuteczną walkę konkurencyjną z okręgiem moskiewskim i iwanowo-wozniesienskim. Niestety, już po kilku latach usytuowanie łódzkiej końcowej stacji pasażersko-towarowej prawie w centrum miasta, niechęć głównych akcjonariuszy do kolejnych inwestycji mających na celu stworzenie wydajnego transportowo węzła łódzkiego oraz polityka kolejowa Cesarstwa Rosyjskiego na obszarze zaboru, wynikająca z ówczesnych koncepcji militarnych rosyjskiego Sztabu Generalnego w odniesieniu do ziem na zachód od Wisły[potrzebny przypis], stały się istotnym czynnikiem hamującym dalszą ekspansję łódzkiego przemysłu na rynki wschodnie. Próbą złamania monopolu Towarzystwa Kolei Fabryczno-Łódzkiej i transportu kolejowego do Łodzi była inicjatywa grupy największych łódzkich fabrykantów z Juliuszem Kunitzerem, która postawiła za cel budowę tzw. „kolei obwodowej”, która miała od stacji Łódź Widzew opasać Łódź kręgiem, a od niej miały powstać bocznice do największych łódzkich fabryk. Koncepcja ta spotkała się z ostrą kontrakcją J. Blocha i jego Towarzystwa i w efekcie w tym czasie nie doszło do jej realizacji. Walka o nią toczyła się w latach 1889–1896[11]. Rozwiązanie tego problemu nastąpiło dopiero w 1902 r., po oddaniu do użytku linii kolei warszawsko-kaliskiej (która przechodziła przez zachodnie rejony Łodzi) oraz stacji Łódź Kaliska. W roku 1898 powstał staraniem inwestora kolei kaliskiej – Towarzystwa Akcyjnego Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej – łącznik kolei obwodowej, przebiegający wzdłuż ówczesnej południowej granicy Łodzi, który od stacji Łódź Widzew połączył obie linie – „fabryczno-łódzką” i „warszawsko-kaliską”.
Po wybuchu I wojny światowej siedziba Towarzystwa przeniosła się do Petersburga w Rosji[10]. Infrastruktura i tabor kolei doznały podczas wojny zniszczeń[10]. Po wojnie, mimo braku umowy z Towarzystwem, zarząd kolei polskich utrzymywał tę kolej w ruchu, a Skarb Państwa wypłacał właścicielom dywidendę[10]. Po II wojnie światowej kolej została przejęta przez państwo.
Nowa Łódź Fabryczna
edytujWe wrześniu 2012 r. rozpoczęto prace przy wykopie pod nowy, podziemny dworzec kolejowy Łódź Fabryczna. W przyszłości planowane jest połączenie podziemnym tunelem średnicowym tej stacji ze stacją Łódź Kaliska jako element pierwszego polskiego systemu linii dużych prędkości (tzw. Linia „Y” – Warszawa przez Łódź do Wrocławia oraz Poznania). W ramach przygotowań do tej inwestycji uległ całkowitej rozbiórce pierwotny budynek dworcowy, z planem nawiązania do jego architektury elewacji naziemnej nowego dworca.
Nowy dworzec Łódź Fabryczna został oficjalnie otwarty 11 grudnia 2016 roku. Inwestycja stworzyła nowy węzeł komunikacyjny, łączący kolej, komunikację miejską i ruch samochodowy. Charakterystyczną cechą nowej budowli jest falisty dach, dopuszczający światło do hali dworcowej, jak i peronów poniżej. Wewnątrz budynku umieszczono konstrukcje, ukazujące fasadę dawnego dworca[12].
Kalendarium
edytuj- 19 listopada 1865 – oddanie linii do użytku
- 1 czerwca 1866 – uruchomienie regularnej komunikacji pasażerskiej[9]
- 1 grudnia 1901 – zakończenie rozbudowy całego odcinka Łódź Fabryczna – Koluszki do dwóch torów
- 3 października 1954 – zakończenie elektryfikacji linii[13]
- 2006–2008 – modernizacja linii na odcinku Łódź Widzew – Koluszki, która pozwoliła na zwiększenie prędkości maksymalnej dla pociągów pasażerskich do 140–160 km/h[14][15]
- od 2011 – prace nad zagłębieniem odcinka Łódź Widzew – Łódź Fabryczna w wykopie i tunelu
- sierpień 2012 – zakończenie niwelacji terenu pod budowę nowej stacji Łódź Fabryczna (usunięcie torów na odcinku od stacji Łódź Widzew, wyburzenie wszystkich budynków stacji Łódź Fabryczna)
- wrzesień 2012 – rozpoczęcie prac przy wykopie pod nowy, podziemny budynek stacyjny (konieczność wywiezienia ponad 3 mln m³ ziemi)
- 11 grudnia 2016 – oddanie do użytku po przebudowie stacji Łódź Fabryczna
- sierpień 2019 – rozpoczęcie budowy tunelu średnicowego (rozpoczęcie prac w rejonie komory startowej dla tarcz drążących).
Parametry techniczne
edytujLinia w całości jest klasy D4; maksymalny nacisk osi wynosi 221 kN dla lokomotyw oraz wagonów, a maksymalny nacisk liniowy wynosi 78 kN (na 1 metr bieżący toru). Sieć trakcyjna jest typu CR2 i YwsC120-2C-M; jest przystosowana do maksymalnej prędkości do 160 km/h; obciążalność prądowa wynosi 3500/1700 A, a minimalna odległość między odbierakami prądu wynosi 20 m. Linia wyposażona jest w elektromagnesy samoczynnego hamowania pociągów[16]. Linia jest wyposażona w samoczynną blokadę liniową – typu SHL-12, dwukierunkową i czerostawną[17].
Linia dostosowana jest, w zależności od odcinka, do prędkości od 60 km/h do 150 km/h, a jej prędkość konstrukcyjna wynosi 160 km/h. Obowiązują następujące prędkości maksymalne dla pociągów:
| Tor nieparzysty (kierunek: Koluszki) | kilometraż | Tor parzysty (kierunek: Łódź Fabryczna) | |||||
| Pociągi pasażerskie | Autobusy szynowe i EZT | Pociągi towarowe | od | do | Pociągi pasażerskie | Autobusy szynowe i EZT | Pociągi towarowe |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 80 | 0 | -0,142 | 0,742 | 80 | 0 | ||
| 0,742 | 0,745 | 100 | |||||
| 100 | 0,745 | 2,250 | |||||
| 120 | 2,250 | 4,171 | 120 | ||||
| 60 | 4,171 | 6,600 | 60 | ||||
| 150 | 100 | 6,600 | 24,750 | 150 | 100 | ||
| 100 | 24,750 | 25,599 | 100 | ||||
| 25,999 | 26,400 | odcinek jednotorowy | |||||
Na linii zostały wprowadzone ograniczenia w związku z niezachowaniem skrajni – nieodpowiednia wysokość sieci trakcyjnej od główki szyny oraz nieodpowiednia odległość tarcz Tm6, Tm11, Tm29 i semafora R od osi toru[18].
Infrastruktura
edytujRozgałęzienia
edytuj| Punkt | Linia | ||
| numer | kierunek | status | |
|---|---|---|---|
| Łódź Fabryczna | 458 | Łódź Widzew R3 | czynna |
| 550 | Łódź Kaliska | planowana | |
| 551 | |||
| Łódź Widzew | 16 | Kutno | czynna |
| 458 | Łódź Fabryczna | czynna | |
| 540 | Łódź Chojny | czynna | |
| 541 | Łódź Olechów | czynna | |
| Gałkówek | 25 | Łódź Kaliska | czynna |
| Dębica | |||
| Koluszki | 1 | Warszawa Zachodnia | czynna |
| Katowice | |||
| 534 | Mikołajów | czynna | |
| 535 | Żakowice Południowe | czynna | |
| 538 | Koluszki R154 | czynna | |
Punkty eksploacyjne
edytujNa linii znajduje się 10 różnych punktów eksploatacyjnych, w tym 4 stacje kolejowe, 5 przystanków, bocznica stacyjna, posterunek odgałęźny i ładownia.
| Rodzaj i nazwa | Zdjęcie | Liczba peronów | Liczba krawędzi peronowych | Infrastruktura | Dawne nazwy |
| stacja Łódź Fabryczna ♿︎ |
|
4 | 8 |
|
Łódź Fabryczna (1865 – 1914) Lodz Warschauer Bahnhof (1914 – 1918) Łódź Fabryczna (1918 – 1939) Lodz Fabriks-Bahnhof (1939) Litzmannstadt Ost (1940 – 1942) Litzmannstadt Mitte (1943 – 1945) |
| przystanek Łódź Niciarniana ♿︎ |
.JPG)
|
1 | 2 |
|
|
| bocznica stacyjna Łódź Widzew ŁKA |
|
nie dotyczy | nie dotyczy |
|
|
| stacja Łódź Widzew ♿︎ |
|
3 | 6 |
|
Widzew (1903 – 1942) Litzmannstadt Ost (1943 – 1945) |
| posterunek odgałęźny przystanek ładownia Łódź Andrzejów ♿︎ |
|
2 | 2 |
|
Andrzejów (1865 – 1939) Andrzejow (1939 – 1942) Andreshof (1943 – 1945) Andrzejów (1945 – 1989) |
| przystanek Bedoń ♿︎ |
|
3 | 3 |
|
|
| przystanek Justynów ♿︎ |
3 | 3 |
|
||
| stacja Gałkówek ♿︎ |
|
2 | 2 |
|
Gałkówek (1866 – 1914) Galkowek (1915 – 1918) Gałkówek (1918 – 1939) Galkowek (1939 – 1942) Galkau (1943 – 1945) |
| przystanek Żakowice ♿︎ |
2 | 2 |
|
||
| stacja Koluszki ♿︎ |
|
3 | 6 |
|
Koluszki (1846 – 1885) Koluszki I Wiedeńskie (1885 – 1909) |
Infrastruktura towarzysząca
edytujLokalne Centra Sterowania
edytujW obrębie linii znajdują się dwa Lokalne Centra Sterowania. Pierwsze zlokalizowane jest na stacji Koluszki (uruchomione w 2007 roku) i obejmuje stację Gałkówek oraz posterunki odgałęźne Żakowice Południowe i Łódź Andrzejów. Drugie usytuowane jest na stacji Łódź Widzew i w jego zasięgu znajdują się posterunek odgałęźny Łódź Dąbrowa i stacja Łódź Fabryczna. Oba centra wykorzystują urządzenia typu Ebiblock 950 oraz Ebiscreen[27].
Sieć tramwajowa
edytujOdcinek Łódź Fabryczna – Łódź Widzew znajduje się w bliskim sąsiedztwie sieci tramwajowej – stacja Łódź Fabryczna nieopodal przystanku Rodziny Poznańskich – Dworzec Łódź Fabryczna, przystanek Łódź Niciarniana nieopodal Piłsudskiego – Niciarniana, a stacja Łódź Widzew – Rokicińska – rondo Inwalidów i Rokicińska – Gogola[28].
Bocznice
edytujOprócz sieci tramwajowej, przy linii znajdują się różnego rodzaju bocznice i zakłady. Przy stacji Łódź Widzew zlokalizowane jest „Zaplecze Techniczne Spółki” ŁKA sp. z o.o., przy przystanku i posterunku odgałęźnym Łódź Andrzejów – bocznica „ARTUR” Firma Transportowo-Handlowa, przy stacji Gałkówek – Jednostka Wojskowa nr 164 – i w obrębie stacji Koluszki – Stacja Napraw Nr 2 – PKP CARGO S.A., bocznica Bocznica – PKP Energetyka S.A., Zakład Łódzki „EZSZ Koluszki” oraz bocznica OLLP Operator Logistyczny Paliw Płynnych[29].
ETCS
edytujNa linii zaplanowano wdrożenie systemów ERTMS/ETCS poziom 2 oraz ERTMS/GSM-R na odcinku Łódź Widzew – Koluszki, jako część trasy Warszawa Zachodnia – Miedniewice (Skierniewice) – Koluszki – Łódź Widzew[30]. Konstrukcja tych systemów stanowi część modernizacji linii kolejowej Warszawa – Łódź. Całkowity koszt inwestycji wynosi 223986178,00 zł, z czego 110594966,90 zł stanowi dofinansowanie z Funduszu Spójności[31].
Znaczenie międzynarodowe
edytujLinia na odcinku -0,070 – 26,400 została ujęta w kompleksową, a na odcinku 19,197 – 26,400 w bazową towarową sieć transportową TEN-T. Odcinek 19,195 – 25,599 stanowi fragment międzynarodowej linii kolejowej C65/1 (Zduńska Wola Karsznice – Łódź Olechów – Skierniewice)[32] – sieć międzynarodowych linii transportu kombinowanego (AGTC)[2] – oraz część Kolejowego Korytarza Towarowego nr 8 Morze Północne – Morze Bałtyckie(RFC8)[33][34].
Ruch pociągów
edytujPociągi pasażerskie
edytujNa całości linii odbywa się zarówno ruch dalekobieżny, jak i podmiejski. Przewoźnikami kolejowymi są Polregio, Łódzka Kolej Aglomeracyjna oraz PKP Intercity[35].
Pociągi towarowe
edytujMiędzy Łodzią Fabryczną a Łodzią Widzewem pociągi mają bezwzględny zakaz poruszania się[1].
Galeria
edytuj-
Wentylatornia nad tunelem średnicowym -
Pociąg ŁKA na stacji Łódź Fabryczna -
Wjazd do tunelu średnicowego -
Linia kolejowa w tunelu średnicowym -
Tory tramwajowe wzdłuż al. Rodziny Poznańskich obok dworca Łódź Fabryczna -
Budowa torowisk między Ł. Fabryczną a Ł. Widzewem -
Budowa tunelu średnicowego -
Prace budowlane przy ul. Niciarnianej -
Pociąg PKP Intercity na stacji Łódź Widzew -
Widzew. Centrum Sterowania ŁKA i stacja Łódź Widzew -
Modernizacja szlaku Łódź Widzew – Łódź Andrzejów -
Miejsce dawnego przystanku Łódź Widzew Janów -
Przejazd kolejowy w Bedoniu
.jpg)
.JPG)
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Regulamin sieci, Załączniki 2.1 (P), 2.1 (A), 2.1 (T) – Wykazy maksymalnych prędkości dla składów wagonowych, autobusów szynowych i EZT oraz pociągów towarowych. plk-sa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-11)]., plk-sa.pl.
- ↑ a b c d e Wykaz linii Id-12 (D-29), plk-sa.pl.
- ↑ a b Regulamin sieci, Załącznik 2.6. Wykaz posterunków ruchu i punktów ekspedycyjnych. plk-sa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-11)]., plk-sa.pl.
- ↑ a b Linia kolejowa nr 17 Łódź Fabryczna – Koluszki, semaforek.kolej.org.pl.
- ↑ Łódź Fabryczna, semfaorek.kolej.org.pl.
- ↑ Koluszki, semaforek.kolej.org.pl.
- ↑ a b c d e f Kuźko 1996 ↓, s. 10-11.
- ↑ a b Kuźko 1996 ↓, s. 12.
- ↑ a b Rynkowska 1970 ↓, s. 103.
- ↑ a b c d Kuźko 1996 ↓, s. 13.
- ↑ Kazimierz Badziak, Juliusz Kunitzer – symbol Łodzi wielonarodowościowej i wielkoprzemysłowej, [w:] Polacy, Niemcy, Żydzi. Sąsiedzi dalecy i bliscy. Pod red. Pawła Samusia; Łódź 1997, s. 211–214.
- ↑ Nowy Dworzec Łódź Fabryczna, inzynierbudownictwa.pl.
- ↑ Włodzimierz Winek, Elektrycznym z Warszawy do Łodzi [online], www.rynek-kolejowy.pl, 23 czerwca 2019 [dostęp 2019-06-24] (pol.).
- ↑ Remont trasy Łódź-Warszawa – ŁFK. [dostęp 2010-06-28]. (pol.).
- ↑ Wiaduktem w Rogowie szybciej do Warszawy już w 2012 roku. [dostęp 2010-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-07)]. (pol.).
- ↑ Regulamin sieci, Załączniki 2.2, 2.3, 2.4, 2.12 i 2.13. plk-sa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-11)]., plk-sa.pl.
- ↑ Samoczynna blokada liniowa w Polsce, semaforek.kolej.org.pl.
- ↑ Regulamin sieci, Załącznik 2.11. Wykaz ograniczeń wynikających z niezachowania skrajni budowli linii kolejowej. plk-sa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-11)]., plk-sa.pl.
- ↑ Katalog stacji, portalpasazera.pl.
- ↑ Regulamin sieci, Załącznik 2.18. Wykaz peronów przy liniach kolejowych zarządzanych przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.. plk-sa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-11)]., plk-sa.pl.
- ↑ Załącznik nr 7, Informacje dotyczące zakresu świadczonych usług na rzecz pasażera oraz warunki techniczne peronów na stacjach pasażerskich, pkp.pl.
- ↑ Wyszukiwarka kas i biletomatów, intercity.pl.
- ↑ Automaty biletowe, polregio.pl.
- ↑ Kasy biletowe, polregio.pl.
- ↑ Gdzie kupić bilet, lka.lodzkie.pl.
- ↑ Wykaz posterunków ruchu i punktów ekspedycyjnych PKP PLK, semaforek.kolej.org.pl.
- ↑ Lokalne Centra Sterowania w Polsce, semaforek.kolej.org.pl.
- ↑ Mapki komunikacyjne, tramwaje, mpk.lodz.pl.
- ↑ 2.10 Wykaz punktów stycznych infrastruktury PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. z infrastrukturą kolejową innych zarządców. plk-sa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-11)]., plk-sa.pl.
- ↑ Jest umowa na wdrożenie ETCS poziom 2 na linii Warszawa-Łódź, kurier-kolejowy.pl.
- ↑ Modernizacja linii kolejowej Warszawa – Łódź, etap II, Lot C – pozostałe roboty, FAZA II, mapadotacji.gov.pl.
- ↑ European Agreement on Important International Combined Transport Lines and Related Instalations (AGTC), unece.org.
- ↑ Wykaz europejskich korytarzy towarowych obejmujących linie kolejowe udostępniane przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., plk-sa.pl.
- ↑ TENtec Interactive Map Viewer, ec.europa.eu.
- ↑ Sieciowy rozkład jazdy, Tablice 200, 420, 601, 602a, A622, A623, B110, portalpasazera.pl.
Bibliografia
edytuj- Michał Jerczyński, Tomasz Roszak, Szlakiem łódzkiej kolei. Łódź 2004. Piątek Trzynastego.
- Anna Rynkowska, Ulica Piotrkowska, wyd. I, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1970, ISBN 978-83-939822-4-0.
- Wanda Kuźko. Droga Żelazna Fabryczno-Łódzka. „Świat Kolei”. 2/1996, 1996.
- Fabryczno-łódzka droga żelazna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 366.