Kościół św. Łucji w Valletcie
Kościół św. Łucji (malt. Il-Knisja ta’ Santa Luċija, ang. The Church of St. Lucy) – rzymskokatolicki kościół w Valletcie, stolicy Malty. Stoi przy Triq il-Lvant (East Street), naprzeciw wylotu Triq Santa Luċija (St. Lucy Street)[1].
Jest kościołem filialnym kolegiaty św. Pawła Rozbitka[2][3].
 nr rej. 00523 NICPMI (wpis 2012-08-27)
| |||||||||||||
| kościół | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||
| Adres |
Triq il-Lvant | ||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne | |||||||||||||
| Przedmioty szczególnego kultu | |||||||||||||
| Relikwie |
św. Lucydiana (Lucjana) | ||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Morza Śródziemnego  | |||||||||||||
Położenie na mapie Malty  | |||||||||||||
 35°53′47,08″N 14°30′51,73″E/35,896411 14,514369
| |||||||||||||
Historia
edytujKościół zbudowany został w 1570, cztery lata po rozpoczęciu budowy Valletty. Oryginalnie nosił wezwanie św. Franciszka z Paoli, którego statua znajduje się naprzeciw, na rogu Triq Santa Luċija. Pierwsi Dominikanie, którzy po Wielkim Oblężeniu przybyli do Valletty z klasztoru w Birgu, w tym małym kościele udzielali sakramentów budowniczym nowego miasta oraz jego pierwszym mieszkańcom. W 1571 przenieśli się do swojego nowego kościoła[2][4][5][6][7].
Dawny zwyczaj nakładał na kupców winiarskich z pobliskiego portu ciężar ponoszenia kosztów festynu w święto tytularne kościoła. Ich też staraniem kościół został jakiś czas później przebudowany i odnowiony. Wtedy też zmienione zostało wezwanie kościoła na św. Łucji i św. Wincentego Ferrera[5][6][8][9].
W 1740 biskup Paul Alphéran de Bussan kanonicznie ustanowił w tym kościele III Zakon Minimitów św. Franciszka z Paoli. Dwie małe marmurowe tablice na ścianie kościoła upamiętniają to wydarzenie[2][4][5][7].
Architektura
edytujWygląd zewnętrzny
edytujBarokowa fasada kościoła, do którego wejścia prowadzi pięć kamiennych stopni, zbudowana jest z trzech zatok, z których boczne są węższe od środkowej. Na rogach toskańskie pilastry wznoszące się od połowy wysokości drzwi, wspierające entablaturę rozpiętą na całą szerokość budynku. Środkowa zatoka, oflankowana identycznymi podwójnymi pilastrami, mieści w sobie wejście do kościoła. Prostokątne drzwi z kamiennym profilem zwieńczone są półkolistym frontonem.
Ponad nim duże okno, w kształcie zbliżonym do kwadratu, zakończone lekkim łukiem. Całość dopełnia szeroki profil w kształcie półkola. Nad belkowaniem, na szerokim gzymsie trójkątny fronton o rozpiętości centralnej zatoki, z krzyżem na szczycie. Z tyłu frontonu, wznoszący się nieco ponad wysokość tego ostatniego, ozdobny mur. Całość wieńczy wysoka dzwonnica w formie pojedynczej arkady z trzema dzwonami. W niszach na jej rogach kamienne figury św. Łucji oraz św. Klary, zaś na szczycie figura św. Pawła[1][7][8].
Wnętrze
edytuj
Wnętrze kościoła jest jednonawowe, przykryte sklepieniem kolebkowym, którego łuki wspierają się na szerokim, biegnącym wokół gzymsie. Podłoga pokryta jest marmurem.
W kościele są trzy ołtarze. Na końcu prezbiterium podniesionego o jeden stopień w stosunku do reszty kościoła, w bardzo płytkiej apsydzie znajduje się ołtarz główny wykonany z marmuru. W jego nastawie ołtarzowej w stylu barokowym, oflankowanej kolumnami korynckimi, obraz tytularny Niepokalane Poczęcie pędzla XVIII-wiecznego maltańskiego artysty Ġiużeppe Pace. Przedstawia on Najświętszą Dziewicę w otoczeniu aniołów, u Jej stóp św. Klara, św. Łucja, św. Wincenty Ferreriusz oraz św. Paweł.
Postać tego ostatniego została domalowana, kiedy kościół przeszedł pod administrację kolegiaty św. Pawła Rozbitka. Po obu stronach ołtarza duże owalne obrazy: Św. Apolonia oraz Św. Agata, oba wyszły w połowie XVII wieku spod pędzla malarza ze szkoły neapolitańskiej.
Ołtarz boczny po prawej stronie od wejścia jest pod wezwaniem św. Franciszka z Paoli. Obraz w ołtarzu, przedstawiający świętego, przypisywany jest malarzowi ze szkoły Mattia Pretiego; jest wielce prawdopodobnym, że wyszedł spod pędzla Marii de Dominici.
Drugi z ołtarzy bocznych poświęcony jest św. Pascalowi Bailonowi; obraz przypisywany jest maltańskiemu artyście Rocco Buhagiarowi (1725–1808).
W kościele znajdują się również figury procesyjne wykonane z papier mâché, a to Św. Franciszek z Paoli, dzieło artysty Karlu Darmanina (1825–1909), oraz tytułowa statua Św. Łucja, dzieło gozańczyka Agostino Camilleriego (1885–1979).
Ponad drzwiami wejściowymi znajduje się nieduża galeria organowa, zdobna w rzeźbione putti oraz muzykujące anioły. Jest tam też XX-wieczny obraz Matka Boża Pocieszenia[4][5][8][9][10][11].
W kościele przechowywane i czczone są relikwie wczesnochrześcijańskiego męczennika św. Lucydiana (Lucjana), którego szczątki sprowadzone zostały do kościoła z katakumb Pryscylli w Rzymie 7 marca 1842[3][6][8][9][11].
Kościół dzisiaj
edytujKościół jest obecnie dobrze utrzymany. Msze święte odprawiane są w soboty o 18:00[a][3][8].
Święto patronalne
edytujŚwięto patronalne kaplicy przypada 13 grudnia[10].
Ochrona dziedzictwa kulturowego
edytujOd 27 sierpnia 2012 kaplica umieszczona jest na liście National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands pod nr. 00523[7].
Uwagi
edytuj- ↑ W okresie pandemii COVID-19 odprawianie mszy św. zostało zawieszone do odwołania.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Galea 2011 ↓, s. 23.
- ↑ a b c Spiteri 2000 ↓, s. 251.
- ↑ a b c Valletta (St. Paul’s Shipwreck). Archdiocese in Malta. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-15)]. (ang.).
- ↑ a b c Galea 2011 ↓, s. 24.
- ↑ a b c d Ferres 1866 ↓, s. 168.
- ↑ a b c John Scerri: Valletta / St. Lucy. Churches & Chapels of Malta. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-17)]. (ang.).
- ↑ a b c d Church of St. Lucy. NICPMI, 2012-08-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-15)]. (ang.).
- ↑ a b c d e Spiteri 2000 ↓, s. 252.
- ↑ a b c Guillaumier 2003 ↓, s. 533.
- ↑ a b Galea 2011 ↓, s. 25.
- ↑ a b Mike Young: Things to do in Malta – Visit the Church of Saint Lucy. mikestravelguide.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-17)]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- The Church of St Lucia. W: Michael Galea: Valletta. Statues, Niches, Small Churches, Public Fountains, Public Clocks, Monuments and Marble Tablets. Valletta: Allied Publications, 2011. ISBN 978-99909-3-163-1. (ang.).
- Achille Ferres: Descrizione storica delle chiese di Malta e Gozo. Malta: 1866. (wł.).
- St. Lucy – Valletta. W: Mikiel Spiteri: A Hundred Wayside Chapels of Malta & Gozo. Valletta: Heritage Books, 2000. ISBN 99909-93-06-8. (ang.).
- St. Lucy’s Church. W: Alfie Guillaumier: Malta’s Town and Villages. Valletta: Progress Press Co. Ltd, 2003. ISBN 99909-3-056-2. (ang.).