Kanonierki typu Ardent
Kanonierki typu Ardent – typ francuskich okrętów klasyfikowanych jako kanonierki lub awizo z okresu I wojny światowej i dwudziestolecia międzywojennego. W latach 1915–1917 w siedmiu stoczniach zbudowano 23 okręty tego typu. Jednostki weszły w skład Marine nationale w latach 1916–1917 i wzięły udział w działaniach wojennych, operując na Atlantyku i Morzu Śródziemnym. Większość jednostek została wycofanych ze służby w okresie międzywojennym, a cztery dotrwały do II wojny światowej.
| Kraj budowy | |
|---|---|
| Użytkownicy | |
| Stocznia |
7 stoczni, patrz w tekście |
| Wejście do służby |
1916-1917 |
| Wycofanie |
1920–1944 |
| Zbudowane okręty |
23 |
| Dane taktyczno-techniczne[1][2] | |
| Wyporność |
normalna: 266–310 ton |
| Długość |
60,2 metra |
| Szerokość |
7,2 metra |
| Zanurzenie |
2,9 metra |
| Napęd |
1 lub 2 maszyny parowe potrójnego rozprężania o mocy 1200–2200 KM |
| Prędkość |
14–17 węzłów |
| Zasięg |
2000 Mm przy prędkości 10 węzłów |
| Załoga |
55 |
| Uzbrojenie |
2 działa kal. 100 lub 145 mm (2 x I) |
Projekt i budowa
edytujOkręty typu Ardent zostały zamówione na podstawie wojennego programu rozbudowy floty francuskiej z 1916 i 1917 roku[1][3]. Klasyfikowane były początkowo jako kanonierki do zwalczania okrętów podwodnych (fr. Canonnières contre sous-marins)[4][5]. Później we Francji klasyfikowano je jako awiza 2. klasy[6]. Okręty były w zasadzie identyczne z awizami typu Friponne, różniąc się głównie rodzajem siłowni: jednostki typu Ardent wyposażono w maszyny parowe (w wielu przypadkach zdemontowanych z wycofanych ze służby przybrzeżnych torpedowców), zaś na kanonierkach typu Friponne zastosowano silniki wysokoprężne[3][7]. Wszystkie miały kliprowe dzioby, różniąc się kształtem nadbudówek i wyposażeniem[1].
Spośród 23 okrętów typu Ardent trzy zbudowane zostały w stoczni Arsenal de Brest w Breście, trzy w stoczni Arsenal de Rochefort w Rochefort, pięć w stoczni Chantiers et Ateliers de Provence w Port-de-Bouc, trzy w stoczni Forges et Chantiers de la Gironde w Bordeaux, dwa w stoczni Société Nouvelle des Forges et Chantiers de la Méditerranée w La Seyne-sur-Mer, dwa w stoczni Ateliers et Chantiers de la Loire w Saint-Nazaire, a pięć w stoczni Arsenal de Lorient w Lorient[1][6]. Stępki jednostek położono w latach 1915-1917, a zwodowane zostały w latach 1916–1917[8][6].
| Okręt | Stocznia | Początek budowy | Wodowanie | Wejście do służby | Los jednostki |
|---|---|---|---|---|---|
| „Agile” | Brest | 1916 | 1916 | 1916 | wycofany w 1933 |
| „Alerte” | Rochefort | 1916 | 1916 | 1916 | wycofany w 1936 |
| „Ardent” | Brest | 1916 | 5 marca 1916 | 1916 | wycofany w 1936 |
| „Audacieuse” | Port-de-Bouc | 1916 | 1917 | 1917 | złomowany w 1940 |
| „Batailleuse” | Port-de-Bouc | 1916 | 1917 | 1917 | zatopiony jako okręt-cel w 1938 |
| „Belliqueuse” | Bordeaux | 1916 | 1916 | 1916 | wycofany w 1928 |
| „Boudeuse” | La Seyne-sur-Mer | 1916 | 1916 | 1916 | wycofany w 1920, sprzedany Rumunii |
| „Capricieuse” | Saint-Nazaire | 1916 | 1916 | 1916 | wycofany w 1934 |
| „Courageuse” | Rochefort | 1916 | 1916 | 1916 | wycofany w 1920 |
| „Curieuse” | Lorient | 1916 | 1916 | 1916 | wycofany w 1926 |
| „Dédaigneuse” | Bordeaux | 1916 | 1916 | 1916 | samozatopiony 27 listopada 1942 w 1943 włoski FR 56 później niemiecki M-6020 |
| „Emporté” | Saint-Nazaire | 1916 | 1916 | 1916 | wycofany w 1927 |
| „Espiègle” | Rochefort | 1916 | 1916 | 1916 | wycofany w 1920 |
| „Étourdi” | Lorient | 1916 | 21 marca 1916 | 1916 | samozatopiony 19 czerwca 1940 |
| „Éveillé” | La Seyne-sur-Mer | 1917 | 1917 | 1917 | wycofany w 1928 |
| „Gracieuse” | Lorient | 1916 | 1916 | 1916 | wycofany w 1938 |
| „Impétueuse” | Bordeaux | 1916 | 1917 | 1917 | wycofany w 1938 |
| „Inconstant” | Brest | 1916 | 6 marca 1916 | 1916 | wycofany w 1933 |
| „Malicieuse” | Port-de-Bouc | 1916 | 1916 | 1916 | wycofany w 1939 |
| „Moqueuse” | Lorient | 1916 | 1916 | 1916 | zniszczony w 1923 |
| „Railleuse” | Port-de-Bouc | 1916 | 1916 | 1916 | wycofany 1 marca 1920 |
| „Sans Souci” | Lorient | 1 grudnia 1915 | 1916 | 1916 | wycofany w 1936 |
| „Tapageuse” | Port-de-Bouc | 1916 | 1917 | 1917 | złomowany w 1944 |
Dane taktyczno-techniczne
edytujOkręty były kanonierkami przeznaczonymi do zwalczania okrętów podwodnych. Długość całkowita kadłuba wynosiła 60,2 metra, szerokość 7,2 metra i zanurzenie 2,9 metra[1][9]. Wyporność normalna wynosiła od 266 („Agile”, „Ardent”, „Emporté”, „Espiègle”, „Étourdi”, „Éveillé”, „Inconstant” i „Sans Souci”) do 310 ton (pozostałe), a pełna między 400 a 410 ton[1][6]. Okręty napędzane były przez jedną („Agile”, „Ardent”, „Emporté”, „Espiègle”, „Étourdi”, „Éveillé”, „Inconstant” i „Sans Souci”) lub dwie pionowe (pozostałe) maszyny parowe potrójnego rozprężania o łącznej mocy od 1200 do 2200 KM, poruszające odpowiednio jedną bądź dwiema śrubami[1][9]. Parę dostarczały dwa opalane węglem kotły systemu du Temple lub Normand[1][6]. Maksymalna prędkość okrętów wynosiła od 14 do 17 węzłów[1][9]. Okręty zabierały 85 ton paliwa, co pozwalało osiągnąć zasięg wynoszący 2000 Mm przy prędkości 10 węzłów[1][6][a].
Uzbrojenie kanonierek składało się z dwóch pojedynczych dział kalibru 145 mm M1910 L/45 („Ardent”, „Étourdi” i „Sans Souci”) lub 100 mm M1897 L/45 (pozostałe) i dwóch zrzutni bomb głębinowych[1][6].
Załoga pojedynczego okrętu liczyła 55 oficerów, podoficerów i marynarzy[1][9][b].
Służba
edytujJednostki typu Aredent zostały wcielone do służby w Marine nationale w latach 1916–1917[8][6]. Okręty służyły podczas I wojny światowej na wodach Oceanu Atlantyckiego i na Morzu Śródziemnym[1][3]. Między 1918 a 1920 rokiem kanonierki przebudowano na trałowce, dodając do ich wyposażenia trały mechaniczne[3][6]. Większość okrętów została wycofana ze służby w okresie międzywojennym[3][6]. Do wybuchu II wojny światowej dotrwały cztery jednostki, z których najdłużej w służbie (do 1944 roku) został „Tapageuse”, który w listopadzie 1942 roku został przejęty przez Wolnych Francuzów[1][6].
Uwagi
edytuj- ↑ Parkes 1933 ↓, s. 213 podaje, że zasięg okrętów wynosił 3000 Mm przy prędkości 10 węzłów i 1600 Mm przy prędkości maksymalnej.
- ↑ Parkes 1933 ↓, s. 213 podaje, że załoga pojedynczego okrętu liczyła 65 osób.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 215.
- ↑ Labayle-Couhat 1974 ↓, s. 180-184.
- ↑ a b c d e Labayle-Couhat 1974 ↓, s. 184.
- ↑ Jane's Fighting Ships of World War I. John Moore (wstęp). Wyd. reprint 2001. Londyn: Random House Group, 1919, s. 192. ISBN 1-85170-378-0.
- ↑ GRACIEUSE - Canonnière contre sous-marins. Service historique de la Défense. [dostęp 2022-10-30]. (fr.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Gogin 2022 ↓.
- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 215-216.
- ↑ a b Labayle-Couhat 1974 ↓, s. 180, 183.
- ↑ a b c d Labayle-Couhat 1974 ↓, s. 180.
Bibliografia
edytuj- Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
- Ivan Gogin: ARDENT 2nd class avisos (ASW gunboats) (1916 - 1917). Navypedia. [dostęp 2022-10-22]. (ang.).
- Jane’s Fighting Ships 1933. Oscar Parkes (red.). London: Sampson Low, Marston & Co., 1933. (ang.).
- Jean Labayle-Couhat: French warships of World War I. London: Ian Allan Ltd., 1974. ISBN 0-7110-0445-5. (ang.).