Johann Melchior Österreich
Johann Melchior Österreich – rzeźbiarz okresu baroku czynny na Górnym Śląsku w pierwszej połowie XVIII wieku[a].
.jpg)
Życiorys
edytujNie wiadomo dokładnie, kiedy artysta urodził się ani zmarł. Nie wiadomo także skąd pochodził, ani gdzie dokładnie znajdował się jego warsztat. Jego rzekome austriackie pochodzenie zostało w świetle najnowszych badań (publikowanych od 1999 roku[1]) zakwestionowane[2]. Wykluczono również jego wiedeńskie wykształcenie i wpływ kręgu braci Strudlów na jego twórczość[3]. Pewne są jedynie fakty z jego życia dotyczące pobytu w Raciborzu, pochodzące z miejskiego archiwum oraz parafialnych kronik. Są również ślady jego związków z opactwem cysterskim w Rudach Wielkich ok. 1725 roku, tj. z czasu przed pojawieniem się wzmianek na jego temat w miejskich kronikach[4]. W Raciborzu 12 września 1730 roku ożenił się z Marianną Zangin. W 1731 kupił tam dom, który sprzedał w 1735, a w 1736 kupił nowy. W mieście tym przyszły na świat jego dzieci: Rosalia Innocentia Maria (w 1731 r.), Anna Josepha (w 1735 r.), Anna Josepha II (w 1737 r.), Josepha Eleonora (w 1739 r.) oraz Carolus (w 1743 r.). Po 1743 roku brak jest wzmianek w raciborskich archiwach. Istnieje podstawa do przypuszczeń, że artysta przeniósł się z rodziną do Opawy[5].
W literaturze przedmiotu (w kręgu historyków sztuki) przyjmuje się, że synem Johanna Melchiora jest Anton Österreich. Brak jednak nadal dokumentów stwierdzających pokrewieństwo obu rzeźbiarzy[6]. Po analizie rzeźb i stylu obu artystów przyjmuje się, że młodszy rzeźbiarz był spadkobiercą warsztatu Johanna[7].
Prace
edytujPrace w kamieniu
edytuj- Kolumna Maryjna w Prudniku, 1694[8]
- Dwie rzeźby na fasadzie sanktuarium w Rudach Wielkich: św. Michał Archanioł i św. Florian, 1725[9][10],
- Rzeźba Matki Boskiej typu Immaculata przy ścianie ratusza w Gliwicach ok. 1726 – najstarsza wolnostojąca rzeźba w tym mieście[11],
- Kolumna Maryjna w Raciborzu, 1725–1727[12],
- Figura św. Jana Nepomucena w Rybniku, 1728, warsztat[13],
- Figura św. Jana Nepomucena w Raciborzu-Ostrogu, 1733[14],
- Figura św. Jana Nepomucena w Rudach przy ul. Świętojańskiej, 1734[15][16],
- Figura św. Jana Nepomucena rozdającego jałmużnę w Raciborzu, pl. Długosza, lata 30. XVIII wieku[17],
- Figura św. Józefa z Dzieciątkiem przy kościele parafialnym w Ujeździe, 1744, cokół i putta – warsztat[18],
- Figura św. Jana Nepomucena w Leśnicy, przed 1746[19],
- Figura św. Jana Nepomucena w Siedlcu, 1746[20],
- Figura św. Jana Nepomucena w Kuźni Raciborskiej, 1747, duży udział warsztatu[21],
- Figura św. Jana Nepomucena w Wodzisławiu Śląskim, między 1747 a 1749[22],
- Figura św. Jana Nepomucena w Cierlicku w kraju śląsko-morawskim[potrzebny przypis].
Prace w drewnie
edytuj- Cztery figury wewnątrz pocysterskiego kościoła w Rudach przedstawiające Aarona, Mojżesza, św. Jan Chrzciciela i św. Józefa[b], około 1725 roku, nadnaturalnej wielkości[23],
- Cztery reliefy na belkowaniu kaplicy mariackiej tegoż kościoła, około 1725 – warsztat[24][25],
- Retabulum ołtarzowe znajdujące się obecnie wewnątrz kościoła cmentarnego pw. św. Marii Magdaleny w Rudach, między 1725–1730[26],
- Ołtarz główny w kościele pw. Wszystkich Świętych w Jemielnicy, 1738, warsztat[27],
- Figura św. Jana Nepomucena w kapliczce w Stanicy, początek lat 50. XVIII wieku[28],
- Rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego wykonana dla kościoła w Bojkowie, obecnie w posiadaniu pracowni konserwatorskiej przy gliwickiej kurii diecezjalnej, lata 50. XVIII wieku[29],
- Figura Matki Boskiej Bolesnej w kościele w Żyglinie, ok. 1750, warsztat[30],
Atrybucje odrzucone[c][potrzebny przypis]
edytuj- Kolumna Nawiedzenia w Kietrzu (kamień), 1730[31],
- Grupa rzeźbiarska na wzgórzu między Bluszczowem a Rogowem (kamień) przedstawiająca św. Jana Nepomucena rozdającego jałmużnę[d][potrzebny przypis],
- Rzeźba Ecce Homo (drewno) wykonana dla klasztoru cystersów w Jemielnicy – dzieło Antona, lata 50. XVIII wieku[32],
- Figura św. Floriana sprzed plebanii w Rudach (w kamieniu)[31].
Uwagi
edytuj- ↑ Twórczość J.M. Österreicha znalazła się w kręgu zainteresowań historyka sztuki z Uniwersytetu Śląskiego, dra Jerzego Gorzelika. Badania tego uczonego, specjalizującego się w sztuce baroku terenu Górnego Śląska, doprowadziły do częściowego zdezaktualizowania danych zawartych w wielu opracowaniach dotyczących zarówno atrybucji dzieł, jak i biografii rzeźbiarza.
- ↑ Figura niesłusznie opisywana w wielu opracowaniach jako św. Jan Ewangelista
- ↑ W świetle najnowszych badań, natomiast nadal występujące w wielu opracowaniach dot. dzieł artysty.[potrzebny przypis]
- ↑ Autorstwo przypisuje się bezkrytycznie w opracowaniach o charakterze popularnym, typu: foldery turystyczne, opisy tras rowerowych, materiały regionalne.
Przypisy
edytuj- ↑ Jerzy Gorzelik: Johann Melchior Österreich – rzeźbiarz górnośląski doby baroku. Stan badań i postulaty badawcze. W: Studia i materiały z dziejów Śląska. T. XXIV. Katowice: Instytut Górnośląski Polskie Towarzystwo Historyczne oddział Katowice, 1999, s. 34–46. ISBN 83-86053-29-1., zwłaszcza tabela na s. 38
- ↑ Jerzy Gorzelik: Górnośląski warsztat Johanna Melchiora i Antona Österreichów. W: Rocznik Muzeum w Gliwicach. T. XVII. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2002, s. 98. ISSN 0860-0937.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Działalność Johanna Melchiora Österreicha dla opactwa cysterskiego w Rudach Wielkich. W: Rocznik Muzeum w Gliwicach. T. XV. Cz. 2. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2000, s. 1033. ISSN 0860-0937.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Górnośląski warsztat Johanna Melchiora i Antona Österreichów. W: Rocznik Muzeum w Gliwicach. T. XVII. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2002, s. 129. ISSN 0860-0937.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Górnośląski warsztat Johanna Melchiora i Antona Österreichów. W: Rocznik Muzeum w Gliwicach. T. XVII. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2002, s. 98. ISSN 0860-0937.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Johann Melchior Österreich – rzeźbiarz górnośląski doby baroku. Stan badań i postulaty badawcze. W: Studia i materiały z dziejów Śląska. T. XXIV. Katowice: Instytut Górnośląski Polskie Towarzystwo Historyczne oddział Katowice, 1999, s. 45. ISBN 83-86053-29-1.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Górnośląski warsztat Johanna Melchiora i Antona Österreichów. W: Rocznik Muzeum w Gliwicach. T. XVII. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2002, s. 99. ISSN 0860-0937.
- ↑ Prudnik - Kolumna maryjna - stare zdjęcia, mapa [online], fotopolska.eu [dostęp 2020-03-12].
- ↑ Jerzy Gorzelik: Johann Melchior Österreich – rzeźbiarz górnośląski doby baroku. Stan badań i postulaty badawcze. W: Studia i materiały z dziejów Śląska. T. XXIV. Katowice: Instytut Górnośląski Polskie Towarzystwo Historyczne oddział Katowice, 1999, s. 37. ISBN 83-86053-29-1.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Dziedzictwo górnośląskiego baroku: opactwo cysterskie w Rudach Wielkich 1648–1810. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2005, s. 73–75. ISBN 83-7181-373-2.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Górnośląski warsztat Johanna Melchiora i Antona Österreichów. W: Rocznik Muzeum w Gliwicach. T. XVII. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2002, s. 100. ISSN 0860-0937.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Wolno stojąca rzeźba sakralna warsztatu Österreichów. W: Zeszyty Tarnogórskie. T. XLIII. Tarnowskie Góry: Instytut Tarnogórski, 2000, s. 117–118. ISSN 0860-3693.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Górnośląski warsztat Johanna Melchiora i Antona Österreichów. W: Rocznik Muzeum w Gliwicach. T. XVII. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2002, s. 100–101. ISSN 0860-0937.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Wolno stojąca rzeźba sakralna warsztatu Österreichów. W: Zeszyty Tarnogórskie. T. XLIII. Tarnowskie Góry: Instytut Tarnogórski, 2000, s. 120. ISSN 0860-3693.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Nowe ustalenia w sprawie działalności warsztatu Österreichów. W: Rocznik Muzeum w Gliwicach. T. XVIII. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2003, s. 171–173. ISSN 0860-0937.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Dziedzictwo górnośląskiego baroku: opactwo cysterskie w Rudach Wielkich 1648–1810. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2005, s. 116–118. ISBN 83-7181-373-2.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Wolno stojąca rzeźba sakralna warsztatu Österreichów. W: Zeszyty Tarnogórskie. T. XLIII. Tarnowskie Góry: Instytut Tarnogórski, 2000, s. 121–123. ISSN 0860-3693.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Górnośląski warsztat Johanna Melchiora i Antona Österreichów. W: Rocznik Muzeum w Gliwicach. T. XVII. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2002, s. 103. ISSN 0860-0937.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Wolno stojąca rzeźba sakralna warsztatu Österreichów. W: Zeszyty Tarnogórskie. T. XLIII. Tarnowskie Góry: Instytut Tarnogórski, 2000, s. 124. ISSN 0860-3693.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Górnośląski warsztat Johanna Melchiora i Antona Österreichów. W: Rocznik Muzeum w Gliwicach. T. XVII. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2002, s. 104. ISSN 0860-0937.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Wolno stojąca rzeźba sakralna warsztatu Österreichów. W: Zeszyty Tarnogórskie. T. XLIII. Tarnowskie Góry: Instytut Tarnogórski, 2000, s. 123. ISSN 0860-3693.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Górnośląski warsztat Johanna Melchiora i Antona Österreichów. W: Rocznik Muzeum w Gliwicach. T. XVII. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2002, s. 99–100. ISSN 0860-0937.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Działalność Johanna Melchiora Österreicha dla opactwa cysterskiego w Rudach Wielkich. W: Rocznik Muzeum w Gliwicach. T. XV. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2000, s. 1030–1033. ISSN 0860-0937.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Działalność Johanna Melchiora Österreicha dla opactwa cysterskiego w Rudach Wielkich. W: Rocznik Muzeum w Gliwicach. T. XV. Cz. 2. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2000, s. 1032–1033. ISSN 0860-0937.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Dziedzictwo górnośląskiego baroku: opactwo cysterskie w Rudach Wielkich 1648–1810. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2005, s. 99. ISBN 83-7181-373-2.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Górnośląski warsztat Johanna Melchiora i Antona Österreichów. W: Rocznik Muzeum w Gliwicach. T. XVII. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2002, s. 105. ISSN 0860-0937.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Nowe ustalenia w sprawie działalności warsztatu Österreichów. W: Rocznik Muzeum w Gliwicach. T. XVIII. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2003, s. 173–174. ISSN 0860-0937.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Górnośląski warsztat Johanna Melchiora i Antona Österreichów. W: Rocznik Muzeum w Gliwicach. T. XVII. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2002, s. 110–111. ISSN 0860-0937.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Działalność Johanna Melchiora Österreicha dla opactwa cysterskiego w Rudach Wielkich. W: Rocznik Muzeum w Gliwicach. T. XV. Cz. 2. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2000, s. 1045–1046. ISSN 0860-0937.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Nowe ustalenia w sprawie działalności warsztatu Österreichów. W: Rocznik Muzeum w Gliwicach. T. XVIII. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2003, s. 178–179. ISSN 0860-0937.
- ↑ a b Jerzy Gorzelik: Górnośląski warsztat Johanna Melchiora i Antona Österreichów. W: Rocznik Muzeum w Gliwicach. T. XVII. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2002, s. 102. ISSN 0860-0937.
- ↑ Jerzy Gorzelik: Górnośląski warsztat Johanna Melchiora i Antona Österreichów. W: Rocznik Muzeum w Gliwicach. T. XVII. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2002, s. 108. ISSN 0860-0937.
Bibliografia
edytuj- Jerzy Gorzelik: Johann Melchior Österreich – rzeźbiarz górnośląski doby baroku. Stan badań i postulaty badawcze. W: Studia i materiały z dziejów Śląska. T. XXIV. Katowice: Instytut Górnośląski Polskie Towarzystwo Historyczne oddział Katowice, 1999, s. 34–46. ISBN 83-86053-29-1.
- Jerzy Gorzelik: Działalność Johanna Melchiora Österreicha dla opactwa cysterskiego w Rudach Wielkich. W: Rocznik Muzeum w Gliwicach. T. XV. Cz. 2. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2000, s. 1025–1052. ISSN 0860-0937.
- Jerzy Gorzelik: Wolno stojąca rzeźba sakralna warsztatu Österreichów. W: Zeszyty Tarnogórskie. T. XLIII. Tarnowskie Góry: Instytut Tarnogórski, 2000, s. 116–131. ISSN 0860-3693.
- Jerzy Gorzelik: Górnośląski warsztat Johanna Melchiora i Antona Österreichów. W: Rocznik Muzeum w Gliwicach. T. XVII. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2002, s. 95–137. ISSN 0860-0937.
- Jerzy Gorzelik: Nowe ustalenia w sprawie działalności warsztatu Österreichów. W: Rocznik Muzeum w Gliwicach. T. XVIII. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2003, s. 171–183. ISSN 0860-0937.
- Jerzy Gorzelik: Dziedzictwo górnośląskiego baroku: opactwo cysterskie w Rudach Wielkich 1648–1810. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2005. ISBN 83-7181-373-2.