Jeřáb (Hanušovická vrchovina)
Jeřáb (1003 m n.p.m.)[1] – wzniesienie w północno-wschodnich Czechach, w Sudetach Środkowych, w paśmie górskim Hanušovická vrchovina.
 Jeřáb | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
1003 m n.p.m. |
Położenie na mapie Sudetów  | |
 50°03′24,4″N 16°48′46,6″E/50,056778 16,812944
| |
.jpg)
Położenie
edytujWzniesienie położone jest w północno-zachodniej części Hanušovická vrchovina, po wschodniej stronie od pasma Gór Orlickich[2] około 5,0 km na południowy wschód od miejscowości Králíky[3].
Fizjografia
edytujJeřáb jest najwyższym wzniesieniem mikroregionu Hanušovická vrchovina. Wyrasta w północno-zachodniej części pasma. Wzniesienie położone między górskimi pasmami: Hrubý Jeseník, Králický Sněžník i Gór Orlickich tworzy znaczącą dominantę na granicy czesko-morawskiej. Jest to jedyne wzniesienie przekraczające wysokość 1000 m. w tym paśmie charakteryzujące się dość stromymi zboczami, regularną rzeźbą i ukształtowaniem o kopulastym kształcie z wyraźnie zaznaczoną rozległą częścią szczytową. Zbocza wzniesienia stromo opadają w kierunku dolin rzecznych: zbocze południowe opada do doliny rzeki (czes.) Březná, północne do doliny rzeki Morawa (czes.) Morava, wschodnie opada do doliny potoku Vysoký potok, oddzielającej wzniesienie od niższego o 152 m wzniesienia Pohořelec a zachodni stok Jeřába przechodzi przez szczyty wzgórz Hedeč do mikroregionu czes. Kralická brázda z miastem Králíky, Červená Voda i Štíty[4]. Zbocza wzniesienia są mocno ponacinane dolinami licznych potoków. Rzeka Březná wspólnie z wodami licznych bystrzyn wytworzyła na południowym zboczu Jeřába w kierunku do Moravskiego Karlova głęboką dolinę. W podobny sposób wyrzeźbiły północne zbocza Jeřába potoki: Zlatý, Vysoký i Kamenitý, płynące do rzeki Morava. Wzniesienie zbudowane ze skał osadowych i krystalicznych, szczyt i zbocza wzniesienia pokrywa niewielka warstwa młodszych osadów. Całe wzniesienie zajmują lasy tylko dolną część północnego zbocza od poziomu około 800 m i południowo-zachodniego w kierunku miejscowości Šanov i Moravský Karlov zajmują łąki i pola uprawne. Położenie wzniesienia, zalesiony kopulasty kształt z charakterystycznym wydłużonym prawie płaskim szczytem czynią wzniesienie rozpoznawalnym w terenie. Zboczami prowadzą drogi leśne, które stanowią drogi dojazdowe. U południowego i zachodniego podnóża wzniesienia położona jest miejscowość Horní Orlice i Červená Voda. Północnym podnóżem wzniesienia prowadzi lokalna droga z Horní Orlice do Horní Hedeč.
Wzniesienie zaliczane jest do: Korony Sudetów i Korony Sudetów Czeskich.
Inne
edytuj- Przez szczyt wzniesienia przebiega granica kontynentalnego działu wód zlewisk morza Czarnego i Północnego, historyczna granica między Morawami a Czechami, granica Parku Przyrodniczego Jeřáb oraz granica podziału administracyjnego między Krajem pardubickim a Krajem ołomunieckim.
- u podnóża zachodniego zbocza znajdują się rzopiki, bunkry przeciwpiechotne z lat 1936-1938, wchodzące w system tzw. Betonowej granicy zbudowanej w celu obrony ówczesnej rubieży przed Niemcami[5].
- Szczyt i zachodnie stoki Jeřába w 1987 roku zostały ogłoszone spokojnym zakątkiem, w 1992 roku na tym terenie utworzono Park Przyrodniczy Jeřáb.
- Zalesione stoki Jeřába są ważnym obszarem źródłowym, gdzie źródła mają liczne potoki zasilające cieki wodne należące do zlewisk morza Północnego i Czarnego.
- Na zachodnim zboczu znajduje się źródło rzeki Cicha Orlica czes.Tichá Orlice[6].
- Na południowo-zachodnim zboczu na podmokłych łąkach gniazdują rzadkie ptaki derkacze. Ze względu na siedlisko derkacza część parku przyrodniczego została włączona do obszaru ptasiego "Králický Sněžník" w ramach systemu Natura 2000.
Turystyka
edytuj
– prowadzący przez szczyt wzniesienia.- Szczyt wzniesienia nie stanowi punktu widokowego.
- Na zachodnim zboczu wzniesienia w miejscowości Horní Orlice znajdują się ropiki bunkry przeciwpiechotne.
- Na wschodnim zboczu wzniesienia w miejscu skrzyżowania szlaków znajduje się kaplica Św. Trójcy, oraz źródła Rudolf (Grabnerův) rzeki Březná[7].
Przypisy
edytuj
Bibliografia
edytuj- Bruntálský slovník naučný: encyklopedie Nízkého Jeseníku, wyd. Vyd. 1, Bruntál: Moravská expedice, 2004, ISBN 80-86511-18-9, OCLC 85160682.
- BRUNTÁLSKO, KRNOVSKO, OSOBLAŽSKO, turistická mapa 1:50 000, vyd. SHOCart, 2008, ISBN 978-80-7224-368-6 (czes.)
- HORNÍ POMORAVÍ, NÍZKÝ JESENÍK, turistická mapa 1:50 000, vyd. SHOCart, 2008, ISBN 978-80-7224-369-3 (czes.)
- Nízký Jeseník (Turistická mapa) 1:6000
- OPAVSKO, SLEZSKÁ HARTA, turistická mapa 1:50 000, vyd. SHOCart, 2008, ISBN 978-80-7224-372-3 (czes.)