Hanušovická vrchovina
Hanušovická vrchovina (332.64) (Góry Hanuszowickie[1], niem. Hannsdorfer Bergland) – mezoregion w północno-wschodnich Czechach, w Sudetach Wschodnich, w północno-zachodniej części kraju ołomunieckiego i północno-wschodniej części kraju pardubickiego. Według podziału fizycznogeograficznego Jerzego Kondrackiego i Wojciecha Walczaka mezoregion wchodzący w skład Sudetów Wschodnich[2].
 Hanušovická vrchovina w okolicy Vysoké Žibřidovice | |
 Hanušovická vrchovina na mapie Czech | |
| Megaregion | |
|---|---|
| Prowincja | |
| Podprowincja | |
| Makroregion | |
| Mezoregion |
Hanušovická vrchovina |
| Zajmowane jednostki administracyjne |
|
Fizjografia
edytujHanušovická vrchovina to pasmo górskie złożone z wzniesień o wysokości pomiędzy (350–1003) m n.p.m., położone w dorzeczu Morawy i Desny (czes. Desná) w północno-wschodniej części Czech. Pasmo ciągnie się na długości ponad 50 km, o przebiegu NW – SE, od miejscowości Staré Město na północnym zachodzie za okolice miejscowości Uničov na południowym wschodzie. Pasmo podzielone jest na części dolinami rzek i potoków. Od północy graniczy z Masywem Śnieżnika (czes. Králický Sněžník), od którego oddzielone jest doliną rzeki Morawy, od północnego wschodu z Górami Złotymi (czes. Rychlebské hory), od wschodu z Wysokim Jesonikiem (czes. Hrubý Jeseník) i Niskim Jesionikiem (czes. Nízký Jeseník), od południa z Obniżeniem Górnomorawskim (czes. Hornomoravský úval) a od zachodu z Wyżyną Zabrzeską (czes. Zábřežská vrchovina), (czes. Mohelnická brázda) i Kotliną Kłodzką (czes. Kladská kotlina), która jest naturalną granicą oddzielającą masyw od Gór Orlickich[3]. Pasmo zajmuje powierzchnię 793 km² a średnia wysokość wzniesień wynosi 527,2 m. Część północno-zachodnia ma charakter grzbietu z kulminacją Jeřáb, najwyższym wzniesieniem masywu. Hanušovicką vrchovinę tworzy ciąg, kopulastych wzniesień o różnorodnej morfologii, urozmaiconych dolinami potoków. Teren ten jest niezwykle atrakcyjny krajobrazowo, a jego walory estetyczne podnoszą dobrze zachowane kompleksy leśne.
Budowa geologiczna
edytujMasyw zbudowany jest ze skał metamorficznych, tzw. kulmu wschodniosudeckiego: łupków serycytowych, fyllitów, zieleńców i osadowych: piaskowców, łupków ilastych, mułowców, iłowców, zlepieńców, z wkładkami wapieni, łupków kwarcowych i łupków grafitowych.
Wody
edytujPrzez Hanušovicką vrchovinę przebiega główny europejski dział wodny między Morzem Północnym a Morzem Czarnym. Północna część, odwadniana jest przez Cichą Orlicę i jej dopływy, należącą do dorzecza Łaby w zlewisku Morza Północnego, wody z pozostałego obszaru odprowadzane są przez Morawę do Dunaju i należą do zlewiska Morza Czarnego. Głównymi rzekami są Morawa i Desná. Ponadto sieć rzeczną tworzą rzeki i potoki: Kamenný potok, Malá Morava, Krupá, Branná, Staříč, Rejchartický potok, Merta, Cicha Orlica (czes. Tichá Orlice) i Oskava.
Rzeźba
edytujCały obszar pasma jest górzysty poprzecinany w poprzek głębokimi dolinami rzek górskich na segmenty z wyraźnie zaznaczonymi wzniesieniami, o zalesionych szczytach. Na wzniesieniach występują formacje skalne. Przeważnie są to pojedyncze skały, ściany skalne. Najwyższym szczytem jest Jeřáb (1003 m n.p.m.).
Krajobraz
edytujKrajobraz gór średnich regla dolnego silnie rozciętych głębokimi wciosowymi dolinami rzek. Szczyty kopulaste z wyraźnym podkreśleniem stromych zboczy. Obszar dość gęsto zaludniony. Lasy występują głównie na wyższych grzbietach górskich, doliny i śródgórskie zrównania zajmują osady ludzkie i uprawy rolne. Krajobraz częściowo przeobrażony, pierwotny górski charakter krajobrazu w większości został zachowany.
Świat zwierzęcy i roślinny
edytujW wyniku osadnictwa lasy w większości zostały wycięte na potrzeby rolnictwa, obecnie większość terenu pokrywają pola uprawne i obszary zabudowane. Większe zwarte kompleksy leśne zachowały się powyżej wysokości 800 m n.p.m., które też częściowo zostały przeobrażone w wyniku gospodarki człowieka. Zachowany jest charakterystyczny dla gór piętrowy układ roślinności, ale występują tylko dwa piętra: piętro pogórza i regiel dolny. Skład gatunkowy roślin jest nieco uboższy od sąsiedniego Masywu Śnieżnika i Wysokiego Jesionika z powodu braku regla górnego oraz mniejszej wysokości szczytów. Występuje tu jednak jeszcze wiele gatunków górskich. Świat zwierząt jest stosunkowo skromny, a związane jest to z niewielką powierzchnią przy dużym stopniu penetracji terenów przez ludzi. Z większych ssaków w lasach występuje jeleń, sarna, borsuk, dzik. Z rzadszych płazów występuje salamandra plamista. Do rejonów o bogatszej faunie należą obszary chronionego krajobrazu CHKO Jeseníky, CHKO Litovelské Pomoraví oraz w szczytowych partiach wzniesienia Jeřáb.
Wzniesienia
edytujLista szczytów według wysokości obejmuje wszystkie szczyty o wysokości powyżej 800 m. Jest ich 27, a najwyższy to Jeřáb (1003 m n.p.m.), jedyny tysiącznik.
.svg){kind=icon} Hanušovická vrchovina (szczyty pow. 800 m n.p.m.)
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Miejscowości
edytujCiekawostki
edytujNa obszarze pasma Hanušovická vrchovina, na północny zachód od miejscowości Rapotín położony jest punkt przecięcia się południka 17°00″ z równoleżnikiem 50°00″[4].
Przypisy
edytuj- ↑ Jerzy Kondracki: Fizycznogeograficzna regionalizacja Polski i krajów sąsiednich w systemie dziesiętnym. W: Problemy regionalizacji fizycznogeograficznej: materiały z Sympozjum zorganizowanego przez Polskie Towarzystwo Geograficzne w dniach 16–24 września 1966 r.. Jerzy Kondracki (red.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1968, s. 29, seria: Prace Geograficzne. ISSN 0373-6547.
- ↑ Hanušovická vrchovina mapa
- ↑ Geomorfologia Czech
- ↑ Punkt na mapie
Bibliografia
edytuj- Bruntálský slovník naučný: encyklopedie Nízkého Jeseníku, wyd. Vyd. 1, Bruntál: Moravská expedice, 2004, ISBN 80-86511-18-9, OCLC 85160682.
- BRUNTÁLSKO, KRNOVSKO, OSOBLAŽSKO, turistická mapa 1:50 000, vyd. SHOCart, 2008, ISBN 978-80-7224-368-6 (czes.)
- HORNÍ POMORAVÍ, NÍZKÝ JESENÍK, turistická mapa 1:50 000, vyd. SHOCart, 2008, ISBN 978-80-7224-369-3 (czes.)
- Hanušovická vrchovina (Turistická mapa) 1:6000
- OPAVSKO, SLEZSKÁ HARTA, turistická mapa 1:50 000, vyd. SHOCart, 2008, ISBN 978-80-7224-372-3 (czes.)
- Zbyněk Hradílek Materiály ke květeně Nízkého Jeseníku a přilehlých území: floristický kurz ČSBS v Bruntále (1989). Olomouc: Sagittaria, 1999. ISBN 80-238-4872-0.
- Břetislav Balatka, Jan Kalvoda: Geomorfologické členění reliéfu Čech, Kartografie Praha, 2006
Linki zewnętrzne
edytuj- Otakar Brandos: Hanušovická vrchovina. treking.cz, 2008-08-19. [dostęp 2018-07-07]. (cz.).