Jan Ciepliński
Jan Ciepliński (ur. 10 maja 1900 w Warszawie, zm. 17 kwietnia 1972 w Nowym Jorku[1][2]) – polski tancerz i choreograf.
 Jan Ciepliński i Loda Halama, 1934 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Dziedzina sztuki | |
Życiorys
edytujW latach 1909–1918 był uczniem warszawskiej szkoły baletowej[1]. Od 1915 roku występował na scenach baletów warszawskich, od 1917 roku wykonywał pierwsze niewielkie partie solowe[2]. W latach 1918–1921 był tancerzem w zespole baletowym Teatru Wielkiego[1]. W 1921 roku zadebiutował jako choreograf[1]. W sezonie 1921/1922 występował jako solista w zespole Anny Pawłowej[1][2]. W 1922 roku zorganizował własny zespół baletowy pod nazwą Balet Jana Cieplińskiego[1][2]. W kolejnych latach współpracował z Teatrem Polskim w Katowicach (1922–1923), Teatrem Wielkim w Poznaniu (1923–1924) i Teatrem na Pohulance w Wilnie (1924–1925)[1][2]. W 1924 roku wystąpił gościnnie w Wiedniu[1][2]. Od 1925 do 1927 roku był koryfeuszem w zespole Ballets Russes Siergieja Diagilewa[1][2]. Następnie był choreografem Kungliga Svenska Baletten w Sztokholmie (1927–1931) i Magyar Király Operaház w Budapeszcie (1931–1934)[1][2]. W sezonie 1934/1935 pełnił funkcję dyrektora baletu Teatru Wielkiego w Warszawie, zmuszony został jednak do rezygnacji po kłótni z Siergiejem Lifarem, w trakcie której publicznie spoliczkował artystę[1][2]. Od 1935 do 1937 roku przebywał w Argentynie, współpracując jako choreograf z Teatro Colón w Buenos Aires[1][2]. Po powrocie do Polski w 1937 roku zorganizował grupę baletową, z którą występował w kraju, a także w Czechosłowacji i na Węgrzech[1][2]. W sezonie 1938/1939 pełnił funkcję choreografa Polskiego Baletu Reprezentacyjnego[1][2], uczył też tańca w szkole dramatycznej Jadwigi Hryniewieckiej[2]. W 1938 roku wystąpił w filmie Strachy[2].
W latach 1940–1943 kierował baletem okupacyjnego Teatru Miasta Warszawy (Theater der Stadt Warschau), za co został skazany przez sąd podziemny na karę infamii[1][2]. Od 1943 do 1948 roku przebywał na Węgrzech, gdzie był choreografem Opery Budapeszteńskiej[1][2]. W 1948 roku wyjechał do Londynu, gdzie nawiązał współpracę z baletami polonijnymi[1][2]. Publikował w prasie emigracyjnej, w 1956 roku wydał pracę Szkic dziejów baletu polskiego (wyd. ang. A History of Polish Ballet 1518–1945, Londyn 1983)[1][2]. W 1959 roku osiadł w Nowym Jorku, gdzie współpracował dalej z baletami polonijnymi i amerykańskimi[1][2].
Był jednym z czołowych polskich choreografów dwudziestolecia międzywojennego[2]. Dbał o wybór wartościowych pozycji do repertuaru, jego kompozycje choreograficzne oparte były na tańcu klasycznym i cechowały się muzykalnością, urozmaiceniem formalnym oraz dbałością o kształt teatralny[2]. W swoim repertuarze przydzielał duże miejsce utworom kompozytorów polskich[1][2]. Jako pierwszy wprowadził na scenę baletową muzykę Karola Szymanowskiego (Preludium, 1921)[1][2], opracował też choreografię do Harnasiów[2].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 2. Część biograficzna cd, suplement. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2001, s. 37. ISBN 978-83-224-0722-6.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x Słownik biograficzny teatru polskiego 1900–1980. T. II. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 121–122. ISBN 83-01-11260-3.