Józef Unierzyski

Józef Unierzyski (ur. 20 grudnia 1863 w Milewie, zm. 29 grudnia 1948 w Krakowie) – polski malarz, od 1891 profesor rysunku Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie, uczeń i zięć Jana Matejki, małżonek jego córki Heleny.

Józef Unierzyski

Portret Unierzyskiego (aut. Stanisław Jakub Rostworowski)
Data i miejsce urodzenia	20 grudnia 1863 Milewo
Data i miejsce śmierci	29 grudnia 1948 Kraków
Narodowość	polska
Alma Mater	Szkoła Sztuk Pięknych w Krakowie
Dziedzina sztuki	malarstwo

Życiorys

Studia artystyczne rozpoczął w warszawskiej Szkole Rysunkowej Wojciecha Gersona i Aleksandra Kamińskiego. Dzięki stypendium Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, przyznanemu w 1883, kontynuował studia w Monachium oraz we Włoszech w „Scuola libera” przy rzymskiej Akademii Sztuk Pięknych. W latach 1884–1889 studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych m.in. u Jana Matejki.

W krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych od 15 października 1889 piastował stanowisko zastępcy asystenta, następnie od 14 kwietnia 1891 – stanowisko asystenta, aby 1 grudnia 1892 zostać nauczycielem IX klasy. 6 maja 1897 został zatwierdzony na stanowisko nauczyciela. W latach akademickich 1895/1896 – 1908/1909 prowadził szkołę rysunku. Na własną prośbę przeszedł na emeryturę z dniem 16 czerwca 1909. W okresie od 1 października 1915 do 30 czerwca 1916 prowadził rysunek wieczorny w formie pracy zleconej.

Twórczość

Autoportret z harpiami (1916; Muzeum Mazowieckie w Płocku)

Unierzyski przez cały okres twórczości był wierny malarstwu akademickiemu, pozostał obojętny na modernistyczne prądy w malarstwie. Malował obrazy treści religijnej i mitologicznej oraz portrety. Nie obca mu była również tematyka historyczna, tematy alegoryczno-symboliczne czy portrety ludowe. W zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie znajduje się najbardziej znany i najczęściej eksponowany obraz Józefa Unierzyskiego „Zdjęcie z krzyża” z roku 1887.

Muzea mające w swoich zbiorach prace Józefa Unierzyskiego

• Muzeum Narodowe w Warszawie
• Muzeum Narodowe w Krakowie
• Muzeum w Bielsku-Białej
• Muzeum Mazowieckie w Płocku
• Muzeum Historyczne Miasta Krakowa
• Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie

Obiekty sakralne, w których znajdują się obrazy Unierzyskiego

Zdjęcie z krzyża (1887; Muzeum Narodowe w Krakowie)

• Klasztor przy Parafii Chrystusa Króla – Kraków – Przegorzały
• Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Katowicach

W kościele znajduje się Cykl Maryjny powstały w latach 1928–30 na zamówienie ks. Emila Szramka. Stanowi go sześć dużych obrazów po obu stronach nawy głównej o tytułach: „Zwiastowanie”, „Ucieczka do Egiptu”, „Matka Boska Bolesna”, „Regina Pacis”, „Panna Można”, „Hołd Górnego Śląska”

• Kościół św. Augustyna i św. Jana Chrzciciela w Krakowie – obraz „Serce Jezusa”
• Kościół parafialny pod wezwaniem św. Mikołaja Biskupa w Lubzinie – obraz „Święta Teresa”

Grobowiec Matejków na cmentarzu Rakowickim, w którym spoczywa Józef Unierzyski

Bibliografia

• Władysław Prokesch: Józef Unierzyski, Wydawnictwo J. Czernecki, Kraków, Wieliczka 1916
• „Materiały do dziejów Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie 1816–1895”, Wrocław 1959, Red. Józef Dutkiewicz
• „Materiały do dziejów Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie 1895–1939”, Wrocław – Warszawa – Kraków 1969, Red. Józef Dutkiewicz
• Śląskie Studia Historyczno – Teologiczne, 25/26 (1992 – 1993), „Mecenat artystyczny ks. Emila Szramka w Parafii Mariackiej w Katowicach” – autor: ks. Henryk Pyka.
• „Katalogi Zabytków Sztuki w Polsce”, Tom IV cz. 7
• Portal: „Dzieje Krakowa” - https://archive.is/20130830132836/http://www.dziejekrakowa.pl/biogramy/index.php?id=2588