Józef Szyfter
Józef Szyfter (ur. 26 lutego 1893 w Stęszewie, zm. 2 kwietnia 1940 w Katyniu) – kapitan pilot Wojska Polskiego, uczestnik I wojny światowej, powstaniec wielkopolski, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej i ofiara zbrodni katyńskiej, dzierżawca majątku Mrowino k. Poznania. Kawaler Orderu Virtuti Militari.
| |
 kapitan pilot
| |
| Data i miejsce urodzenia |
26 lutego 1893 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1913–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca eskadry |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
        
| |
.svg){kind=small}
Życiorys
edytujUrodził się 26 lutego 1893 r. w Stęszewie w rodzinie Walentego i Anny z domu Weychan[1]. Podjął naukę w Gimnazjum im. św. Marii Magdaleny w Poznaniu, ale za głoszenie poglądów patriotycznych został z niego wyrzucony. Następnie kształcił się w szkole kupieckiej.
W wieku dwudziestu lat został powołany do służby w armii niemieckiej (2. kompania 1 batalionu balonowego w Berlinie). 2 stycznia 1915 r. został skierowany na front zachodni. Walczył w różnych oddziałach balonowych (m.in. w 118 batalionie balonowym i 37 batalionie balonowym). Został dwukrotnie ranny i raz kontuzjowany (nieudany skok ze spadochronem)[2]. Wojnę zakończył w stopniu sierżanta sztabowego.
Wrócił do rodzinnego Stęszewa i zorganizował kompanię powstańczą, która rozbroiła stęszewskich Niemców. W dniu wybuchu powstania wielkopolskiego (27 grudnia 1918 r.) wyruszył na czele powstańców do Poznania[3]. Uczestniczył w walkach w mieście. 6 stycznia 1919 r. po zdobyciu niemieckiego lotniska wojskowego we wsi Ławica, jego kompanię (jako 3 kompanię wartowniczą) przydzielono do Stacji Lotniczej Ławica[3].
Awansował na podporucznika (21 lutego 1919 r.). Od 25 czerwca 1919 do 4 lutego 1920 r. szkolił się w pilotażu w Szkole Lotniczej we wsi Ławica (przekształconej pod koniec 1919 r. w Wyższą Szkołę Pilotów). Ukończył szkolenie i otrzymał przydział do eskadry szkolnej przy Oficerskiej Szkole Obserwatorów Lotniczych.
Latem 1920 roku personel szkoły (w tym Józef Szyfter) wybrał najlepsze samoloty i jako 4 eskadra wywiadowcza brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej[3]. 19 sierpnia 1920 r. dostał się do niewoli bolszewickiej (awaria silnika). Tego samego dnia wraz z obserwatorem i samolotem zdołał uciec. Do 14 października wykonał 28 lotów bojowych, z czasem otrzymał stanowisko dowódcy tej eskadry[2]. 14 października, podczas lotu w załodze z Janem Röderem, pod Baranowiczami z powodu awarii silnika, w konsekwencji wypadku lotniczego złamał obie nogi[4][5].
We wrześniu 1921 r. wyszedł ze szpitala i otrzymał przydział do 3 pułku lotniczego w Poznaniu i został komendantem Portu Lotniczego Ławica. Na początku 1924 r. został awansowany na kapitana (ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 r.). 30 czerwca 1926 r. przeniesiony do rezerwy.
Pracował w majątku ziemskim Mrowino. Angażował się w życie społeczne. Działał w organizacjach patriotycznych m.in. był prezesem Towarzystwa Powstańców i Wojaków w Tomicach. Sprawował komendę nad 3 kompanią Strzelca w Stęszewie.
Zmobilizowany 31 sierpnia 1939 r., mianowany dowódcą kompanii wartowniczej w Bazie Lotniczej nr 3. Ewakuował się na tzw. przedmoście rumuńskie (ówczesna południowo-wschodnia Polska), ale nie zdążył dotrzeć do Rumunii. Trafił do niewoli radzieckiej 17 września we wsi Zwiniacze. Osadzono go w obozie w Kozielsku. 2 czerwca 1940 r. został wywieziony do lasu katyńskiego (LW z 2.4.1940 r.(druga),poz.123) a następnie zamordowany przez żołnierzy NKWD[6].
Życie prywatne
edytujŻonaty z Czesławą Piasecką (zm. 1975). Miał czworo dzieci: Czesława, Mariana, Alinę i Sylwerię (lekarz stomatolog w Wągrowcu)[7].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 4688[8]
- Krzyż Niepodległości (9 listopada 1932)[9]
- Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
- Krzyż Kampanii Wrześniowej (pośmiertnie, 1 stycznia 1986)
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[10]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[10]
- Polowa Odznaka Pilota nr 78 (11 listopada 1928) „za loty bojowe nad nieprzyjacielem w czasie wojny 1918–1920”[11]
- Odznaka za Rany i Kontuzje (dwukrotnie)[10]
- Krzyż Żelazny II klasy (Cesarstwo Niemieckie)
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Józef Szyfter - Biogramy Ofiar Zbrodni Katyńskiej [dostęp z dnia: 2015-06-24]
- ↑ a b Zieliński, Wójcik 2005 ↓, s. 190.
- ↑ a b c Kolekcja VM ↓, s. 4.
- ↑ Kolekcja VM ↓, s. 10.
- ↑ Mordawski 2009 ↓, s. 351.
- ↑ Banaszek, Roman i Sawicki 2000 ↓, s. 291.
- ↑ WSPOMNIENIA - Golgotę Wschodu poznał cały świat - wywiad z panią Sylwerią Szyfter z 2010 roku [dostęp z dnia: 2015-06-24]
- ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 246.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 296 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ a b c Fotografia Józefa Szyftera
- ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 257.
Bibliografia
edytuj- Józef Szyfter - biografia autorstwa Mariusza Niestrawskiego na infolotnicze.pl [dostęp z dnia: 2015-06-24]
- Szyfter Józef. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari; sygn. I.482.18-1182 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-08-20].
- Kazimierz Banaszek, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Warszawa: Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
- Hubert Mordawski: Polskie lotnictwo wojskowe 1918–1920 : narodziny i walka. Poznań ; Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie Oddział Publicat, 2009. ISBN 978-83-245-8844-2. OCLC 750811729.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). Początki, organizacja, personel i sprzęt. T. I. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
- Józef Zieliński, Waldemar Wójcik: Lotnicy Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari: 1919–1920. T. 1: Wojna polsko-bolszewicka 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2005. ISBN 83-7441-243-7. OCLC 749442378.