Wikipedia

Hanemann

powieść Stefana Chwina

Hanemann – powieść napisana w 1995 roku przez Stefana Chwina – gdańskiego pisarza, eseistę, krytyka literackiego i historyka literatury.

"Hanemann"
Autor

Stefan Chwin

Typ utworu

powieść

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Polska

Język

polski

Data wydania

1995

Wydawca

Wydawnictwo Marabut, Gdańsk

Tematyka powieści

edytuj

Wielowątkowe dzieło przedstawia dzieje mieszkańców Wolnego Miasta Gdańska na tle lat trzydziestych XX wieku, dramatycznych wydarzeń z końca II wojny światowej oraz pierwszych lat po jej zakończeniu. Głównym bohaterem powieści jest Hanemann, gdańszczanin niemieckiego pochodzenia, profesor anatomii w miejscowej Akademii Medycznej, którego splątane losy stanowią przyczynek dla opisu przemian społeczno-narodowościowych zachodzących w Gdańsku w przełomowym okresie jego dziejów przypadającym na upadek hitleryzmu i przejęcie władzy nad miastem przez polską administrację. Dla autora jest to okazja do ukazania dwóch oblicz Gdańska: dawnego – niemieckiego i nowego – nowopolskiego, ze wszystkimi ich zaletami i ułomnościami. Nie ma tu jednak mowy o dosłownych porównaniach. Stary świat ukazuje się czytelnikowi w drobiazgowych opisach dostatnich gdańskich domów pozostawionych przez uciekających w popłochu niemieckich właścicieli; natomiast nowy świat – to obraz powojennego życia z typowymi zachowaniami i mentalnością nowych osiedleńców, głównie repatriantów ze wschodu, dla których Gdańsk w tym momencie jest jedynie obcym miastem o korzeniach sięgających daleko poza granice ich poznania kulturowego. Swoją opowieść autor snuje z perspektywy narratora zaciekawionego losami tajemniczego Niemca, jednak nie poprzestaje na tym. Dociekając motywów jego postępowania, stawia szereg trudnych pytań o sens życia, o istotę miłości, o ułomność ludzkiej natury, o cenę śmierci i znaczenie tolerancji. Powieść wpisuje się w nurt tzn. literatury pogranicza poruszającej zawiłą tematykę relacji międzyludzkich zachodzących w społecznościach lub na terenach o strukturze wielonarodowej i wielokulturowej.

Wydania polskie

edytuj

Pierwsze wydanie

edytuj

Wydawnictwo Marabut, Gdańsk, 1995

W tekście wykorzystano:

  • Fragmenty listów Heinricha Kleista i Adolfiny Henrietty Vogel oraz Zeznania Stimminga w przekładzie Wandy Markowskiej (źródło: H. von Kleist, Listy, Warszawa 1983),
  • C. Oknińska, Ostatnie 13 dni życia Stanisława Ignacego Witkiewicza, „Kierunki” 1976, nr 13,
  • J. Z. Brudnicki, Ostatnia droga Witkacego, „Przegląd Humanistyczny” 1977, nr 10
  • J. Siedlecka, Witkacowa, w: Mahatma Witkac, Warszawa 1992.

Opracowanie graficzne: Tomasz Bogusławski.

Na okładce została umieszczona reprodukcja fragmentu obrazu Caspara Davida Friedricha pt. „Wschód księżyca nad morzem”

Książka została wydana dzięki dotacji Wydziału Kultury i Nauki Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku.

Kolejne wydania

edytuj

Przekłady na języki obce

edytuj
  • Niemiecki: “Tod in Danzig. Roman”, przekład: Renate Schmidgall. Berlin: Rowohlt Taschenbuch Verlag GmbH, 1997[3], 1999, 2006
  • Szwedzki: „Hanemann”, przekład: Lisa Mendoza-Åsberg. Stockholm: Albert Bonniers Vorlag, 2001[4]
  • Rosyjski : „Hanemann”, Moskwa: Meżdunarodnaja Literatura, 1997; „Haneman: roman”, przekład: Ksienia Staroselskaja. Moskwa: Izdatel'stvo AST, 2003[5]
  • Angielski : “Death in Danzig”, przekład: Philip Boehm. Harvest Books. Orlando: Harcourt, 2004; London: Random House Secker&Warburg, 2005[6]; London: Vintage Books, 2006; Harvest Book Company LLC, Fort Washington, 2005; Lightning Source Inc, 2007
  • Węgierski : „Hanemann”, przekład: Weber Kata, Pozsony: Kalligram, 2004[7]
  • Czeski : “Hanemann”, przeład: Peter Vidlak, Brno: HOST, 2005[8]
  • Hiszpański: „El doctor Hanemann”, przekład: Jerzy Sławomirski, Anna Rubió, Barcelona: Acantilado, 2005[9]
  • Słowacki: “Hanemann”, przekład: Karol Chmel. Bratislava: Kalligram, 2005[7]
  • Rumuński: “Doctor Hanemann”, przekład: Constantin Geambasu. București: Paralela 45, 2004[10], 2005[11]
  • Ukraiński: „Hanemann”, przekład: Ihor Pizniuk, Kiev: Agrar Media Gruop, 2010

Klucz miejsc

edytuj

Książka została opatrzona „Kluczem miejsc” (pod redakcją Krystyny Chwin), który ułatwia czytelnikowi rozeznanie się w niemieckojęzycznym nazewnictwie miejsc i topografii Wolnego Miasta Gdańska związanych z treścią powieści.

Nagroda

edytuj

Adaptacje teatralne

edytuj

Reżyseria, adaptacja, scenografia: Sebastian Majewski.
Muzyka: Jakub Ostaszewski
Obsada: Hanemann – Wojciech Rogowski; Hanemann, Heinrich von Kleist – Gabriel Wąsiński; Anioł, Luiza Berger, Adolfina Henrietta Vogel – Agnieszka Ćwik; Pan C., August Pfütze, Retz, Plesner, Remetz, Andrzej Ch., Malarz, Adam – Konrad Kujawski; Pani C., Pani R., Anna, Pani Ch., Dziewczyna – Joanna Kaczmarek; Hanka, Pani Stein, Elsa Walmann, Służąca – Kinga Kaszewska; Pan J., Profesor Ansen, Kohl, Alfred Walmann, Szabrownik, Karkosz, Listonos

Adaptacja i reżyseria: Izabela Cywińska
Scenografia: Małgorzata Szczęśniak
Muzyka: Andrzej Głowiński
Choreografia: Wojciech Misiuro
Kostiumy: Elżbieta Radke
Obsada[18]: Mirosław Baka – Hanemann, Katarzyna Figura – Hanka, Joanna Bogacka – Pani Wallman, Dorota Kolak – Matka, Krzysztof Gordon – Pan J., Wanda Neumann – Pani Stein, Joanna Kreft-Baka – Rosa Schulz, Elżbieta Goetel – Kobieta, Ewa Andruszkiewicz – Biała Dama, Ryszard Ronczewski – Pan B., Florian Staniewski – Pan Wallman, Igor Michalski – Pan Schulz, Mirosław Krawczyk – Ojciec, Krzysztof Matuszewski – Facet w uszatce, Jarosław Tyrański – Ubek, Teresa Kaczyńska, Ludmiła Legut, Katarzyna Michalska, Wojciech Kaczanowski, Ryszard Moskaluk, Maciej Szemiel, Marek Wronka.

Recenzje książki (wybór)

edytuj
  • Wojciech Bonowicz - Z czułością przedrzeźniając[19]
  • Jarosław Klejnocki - Pocztówki z Atlantydy[20]
  • Włodzimierz Borodziej - O wypędzanych i wypędzaczach[21]
  • Jerzy Jarzębski - Hanemann i samobójcy[22]
  • Jarosław Klejnocki - Zagłada i zmartwychwstanie[23]
  • Julian Kornhauser - Majka Krawczak i Hanemann[24]
  • Tadeusz Nyczek - Gdańsk przed i po[25]
  • Jakub Stachowiak - Miasto i świat[26]
  • Leszek Szaruga - Odbudowanie przestrzeni[27]
  • Krzysztof Uniłowski - Odpominanie[28]
  • Marek Wilczyński - Opowieść o dwóch miastach[29]
  • Marek Zaleski - Elegia na obcość świata[30]
  • Kazimierz Koźniewski - Nasza mała ojczyzna[31]
  • Piotr Machul - Wolne miasto Chwina[32]
  • Krzysztof Pysiak - Z drugiej strony historii[33]
  • Ryszard Rychlicki - Martwe tropy[34]
  • Michał Struczyński - Gdańsk jako scena[35]
  • Mieczysław Orski - W tonach trenu[36]
  • Anna Ostowicz - ...Tylko płakać będą na ziemi zostawione przez nas cienie[37]
  • Jan Bratkowski - Refleksja po lekturze[38]
  • Andrzej Chojecki - Krótki moment w długiej historii[39]
  • Andrzej Franaszek - Milczenie z wnętrza rozpaczy (Zapiski na marginesach "Hanemanna")[40]
  • Marian Kisiel - Lektura fotografii[41]
  • Agata Koss - Gotyk i melancholia[42]
  • Anna Legeżyńska - Inny Niemiec, inny Gdańsk[43]
  • Włodzimierz Maciąg - Źródła wierności[44]
  • Dariusz Nowacki - Obok i ponad[45]
  • Marek Pąkciński - Spokojne światło bytu[46]
  • Jacek Sieradzki – Hanemann frasobliwy[47]
  • Jarosław Klejnocki – Hymn na cześć życia[48]
  • Katarzyna Strzyż - Przedmiot, ciało, człowiek w „Hanemannie” Stefana Chwina[49]

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2012-03-14].
  2. ↑ Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2012-03-14].
  3. ↑ Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2012-03-14].
  4. ↑ Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2012-03-14].
  5. ↑ Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2012-03-14].
  6. ↑ Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2012-03-14].
  7. ↑ a b Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2012-03-14].
  8. ↑ Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2012-03-14].
  9. ↑ Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2012-03-14].
  10. ↑ Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2012-03-14].
  11. ↑ Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2012-03-14].
  12. ↑ „Strona internetowa tygodnika "Polityka". [dostęp 2012-02-07].
  13. ↑ Strona internetowa e-teatr.pl. [dostęp 2012-03-14].
  14. ↑ Strona internetowa teatry.art.pl. [w:] Tadeusz Szkutnik – "Hanemann" w teatrze Wybrzeże [on-line]. ”Dziennik Bałtycki”, 28 stycznia 2002 r.. [dostęp 2012-03-14].
  15. ↑ Strona internetowa teatry.art.pl. [w:] PE – Premiera "Hanemanna" i przyznanie tytułu "Człowiek Roku" [on-line]. ”Dziennik Bałtycki”, 28 stycznia 2002 r.. [dostęp 2012-03-14].
  16. ↑ Strona internetowa teatry.art.pl.. [w:] Roman Pawłowski – "Hanemann" Stefana Chwina w gdańskim teatrze Wybrzeże [on-line]. „Gazeta Wyborcza”, 30 stycznia 2002 r.. [dostęp 2012-03-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-01-20)].
  17. ↑ Strona internetowa wp.pl.. [w:] Premiera "Hanemanna" Chwina w Teatrze Wybrzeże [on-line]. Portal Wirtualna Polska, 28 stycznia 2002 r.. [dostęp 2012-03-14].
  18. ↑ Strona internetowa e-teatr.pl.. [dostęp 2012-03-14].
  19. ↑ Tygodnik Powszechny, nr 38/1995 s.12
  20. ↑ "Ex Libris" (dodatek książkowy „Życia Warszawy”), nr 81/1995 s.9-10
  21. ↑ "Ex Libris" (dodatek książkowy „Życia Warszawy”), nr 86/1995 s.4-5
  22. ↑ Krakowski miesięcznik "Znak", nr 12/1995
  23. ↑ Tygodnik "Polityka", nr 45/1995 s.46
  24. ↑ Tygodnik Powszechny, nr 40/1995 s.1,12
  25. ↑ Gazeta Wyborcza, nr 232/1995 s.13
  26. ↑ Śląski kwartalnik literacki „Fa-Art”, nr 4/1995 s.52-54
  27. ↑ Dwutygodnik „Sycyna”, nr 25/1995 s.17
  28. ↑ Miesięcznik społeczno-kulturalny „Śląsk”, nr 2/1995 s.70
  29. ↑ Pismo społeczno-kulturalne „Czas Kultury”, nr 4/1995 s.80-82
  30. ↑ Kwartalnik „Res Publica Nowa”, nr 10/1995 s.60
  31. ↑ Wiadomości Kulturalne, nr 44/1995 s.20
  32. ↑ Życie Warszawy, nr 338/1995 s.7
  33. ↑ Miesięcznik „Nowe Książki”, nr 1/1996 s.15
  34. ↑ Ogólnopolski kwartalnik społeczno-kulturalny „Strony”, nr 3-4/1996 s.71-72
  35. ↑ Przegląd Tygodniowy, nr 5/1996 s.17
  36. ↑ ”Odra” – miesięcznik wydawany przez Bibliotekę Narodową i Ośrodek Kultury we Wrocławiu, nr 3/1996 s.113-114
  37. ↑ Warsztaty Polonistyczne, nr 3/1996 s.109-110
  38. ↑ Miesięcznik "Teatr", nr 3/1996 s.47
  39. ↑ Ogólnopolski dwumiesięcznik literacki "Topos", nr 1/1996 s.83-84
  40. ↑ NaGłos – kwartalnik krytyki literackiej, nr 23/1996 s.225-234
  41. ↑ Miesięcznik "Tygiel Kultury", nr 6-7/1996 s.126-129
  42. ↑ Kresy, nr 26/1996 s.166-168
  43. ↑ Polonistyka, nr 10/1996 s.690-693
  44. ↑ Dwumiesięcznik literacki "Dekada Literacka", nr 2/1996 s.12
  45. ↑ Pismo literackie „Twórczość”, nr 3/1996 s.108-110
  46. ↑ Miesięcznik „Literatura”, nr 1/1997 s.57-59
  47. ↑ Jacek Sieradzki – Hanemann frasobliwy. Tygodnik „Polityka (Nr 6/2002), 2.02.2009. [dostęp 2012-03-31].
  48. ↑ Jarosław Klejnocki – Hymn na cześć życia. Tygodnik „Polityka (Nr 5/2009), 31.01.2009. [dostęp 2012-03-31].
  49. ↑ Katarzyna Strzyż - Przedmiot, ciało, człowiek w „Hanemannie” Stefana Chwina. Strona internetowa: blogi.newsweek.pl Kultura, 18.04.2011r.. [dostęp 2012-03-31].
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Hanemann&oldid=73238178”