Hamlet (postać)
Hamlet, książę Danii, Hamlet, królewicz duński[a] – postać fikcyjna, tytułowy i główny bohater dramatu Hamlet Williama Szekspira, bohater tragiczny, uważany za „symbol człowieka, któremu skłonność do autorefleksji uniemożliwia działanie”[1].
 Sarah Bernhardt jako Hamlet | |
| Pierwsze wystąpienie | |
|---|---|
| Twórca | |
| Dane biograficzne | |
| Płeć |
mężczyzna |
Rola Hamleta
edytujOd wieków rola Hamleta jest przedmiotem licznych studiów interpretacyjnych, zajmował się tym m.in. Stanisław Wyspiański, a także licznych odniesień w literaturze, malarstwie czy operze[1].
Jest uznawany za jedną z najtrudniejszych kreacji aktorskich: „Hamlet to rola, według której ocenia się aktorów i reżyserów (...)”[2]. Pierwszym aktorem, który wcielił się w postać Hamleta był Richard Burbage, potem w postać duńskiego księcia wcielały się największe gwiazdy teatralne i filmowe, m.in. tacy aktorzy: David Garrick, Edwin Booth, Laurence Olivier, John Gielgud, Richard Burton, Richard Chamberlain, Kenneth Branagh, Mel Gibson, Ethan Hawke czy Gustaw Holoubek, ale także kobiety, m.in.: Sarah Bernhardt[3], Teresa Budzisz-Krzyżanowska czy Angela Winkler[4].
Opis postaci
edytujZamieszkuje zamek Elzynor, jako członek rodziny królewskiej w XI-wiecznej Danii. Jest synem zmarłego króla Hamleta[b] i królowej Gertrudy, bratankiem rządzącego króla Danii Klaudiusza. Jest mężczyzną trzydziestokilkuletnim, kulturalnym i wykształconym, mającym za sobą studia w Wittenberdze[c], ale i żołnierską przeszłość. Jego przyjaciółmi są Horacy oraz Rozenkranc i Gildenstern, a obiektem jego westchnień – Ofelia.
Pierwowzór postaci
edytujHamlet był półlegendarnym księciem Jutlandii – historia jego życia została zapisana w zaginionej islandzkiej sadze, skąd zaczerpnął ją Saxo Grammaticus, umieszczając go w poczcie władców Danii w kronice Gesta Danorum (XIII wiek). Szekspir, tworząc swój dramat, opierał się na wzbogaconym przekładzie dzieła Saxo Gramatyka autorstwa François de Belleforest oraz na zaginionej XVI wiecznej sztuce[1] autorstwa Thomasa Kyda.
Cytaty
edytuj.jpg)
Hamlet wypowiada wiele słynnych fraz, w tym jedną z najbardziej znanych literackich kwestii: „Być albo nie być”, ang.: To be, or not to be (akt trzeci, scena pierwsza).
Wybrane inne cytaty:
- „Słowa, słowa, słowa”, w odpowiedzi na pytanie Poloniusza: „Cóż to czytasz, mości książę?” – akt drugi, scena druga,
- „Biedny Yoryku! Znałem go, mój Horacy”, to podczas tej sceny Hamlet trzyma w ręku czaszkę, a nie wtedy, gdy pyta „Być albo nie być” – akt piąty, scena pierwsza
- „Reszta jest milczeniem”, ostatnie słowa – akt piąty, scena druga
Aktorzy wcielający się w role Hamleta
edytujLista wybranych aktorów wcielających się w rolę Hamleta[d]:
Role teatralne
edytuj
- Richard Burbage – pierwszy odtwórca roli
- John Barrymore
- Johnston Forbes-Robertson
- Wojciech Bogusławski – spektakl w Teatrze Lwowskim we Lwowie, premiera 9 kwietnia 1798[5]
- Józef Śliwicki – spektakl w Teatrze Miejskim we Lwowie, premiera 28 listopada 1902[6]
- Karol Adwentowicz – spektakl w reżyserii Mariana Jednowskiego w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, premiera 2 kwietnia 1921[7]
- Aleksander Węgierko – spektakl w reżyserii Aleksandra Węgierki w Teatrze Polskim w Warszawie, premiera 4 kwietnia 1939[8]
- Leszek Herdegen – spektakl w reżyserii Romana Zawistowskiego w Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie, premiera 30 września 1956[9]
- Edmund Fetting – spektakl w reżyserii Andrzeja Wajdy w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku, premiera 13 czerwca 1960[10]
- Gustaw Holoubek – spektakl w reżyserii Gustawa Holoubka w Teatrze Dramatycznym w Warszawie, premiera 11 listopada 1962[11]
- Daniel Olbrychski – spektakl w reżyserii Adama Hanuszkiewicza w Teatrze Narodowym w Warszawie, premiera 16 kwietnia 1970[12]
- Piotr Fronczewski – spektakl w reżyserii Gustawa Holoubka w Teatrze Dramatycznym w Warszawie, premiera 28 grudnia 1979[13]
- Jerzy Stuhr – spektakl Tragiczna historia Hamleta księcia Danii w reżyserii Andrzej Wajdy w Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie, premiera 28 listopada 1981[14]
- Teresa Budzisz-Krzyżanowska – spektakl Hamlet (IV) w reżyserii Andrzeja Wajdy, w Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie, premiera 30 czerwca 1989[4][15]
- Val Kilmer
- William Hurt
- Ben Whishaw – spektakl w The Old Vic
Role filmowe
edytuj- Laurence Olivier – Hamlet, 1948, w reżyserii Laurence’a Oliviera
- Innokientij Smoktunowski – Hamlet, 1964, w reżyserii Grigorija Kozincewa
- Richard Chamberlain – Hamlet, jeden z odcinków Hallmark Hall of Fame, 1970
- Derek Jacobi – Hamlet, 1980, telewizyjna inscenizacja BBC, w reżyserii Rodneya Bennetta
- Mel Gibson – Hamlet, 1990, w reżyserii Franco Zeffirellego
- Kenneth Branagh – Hamlet, 1996, w reżyserii Kennetha Branagha
- Ethan Hawke – Hamlet, 2000, w reżyserii Michaela Almereydy
- David Tennant – Hamlet, 2009, w reżyserii Gregory’ego Dorana
Uwagi
edytuj- ↑ Wszystkie cytaty w haśle na podstawie tłumaczenia Józefa Paszkowskiego
- ↑ Występuje w tragedii jako „Duch”
- ↑ W rzeczywistości Uniwersytet w Wittenberdze powstał w 1502 roku
- ↑ Na podstawie materiałów źródłowych, głównie IMDb i e-teatr.pl
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Hamlet, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-11-19].
- ↑ Allan Lazar, Dan Karlan, Jeremy Salter, 101 postaci, które zmieniały świat, choć nigdy nie żyły, tłum. Barbara Gadowska, wyd. Świat Książki, Warszawa 2007, ISBN 978-83-247-0714-0, s. 177.
- ↑ Arthur Gold, Robert Fizdale: The Divine Sarah: A Life of Sarah Bernhardt. Alfred A. Knopf, 1991, s. 280. ISBN 978-0-394-52879-3. (ang.).
- ↑ a b Tony Howard: Women as Hamlet: Performance and Interpretation in Theatre, Film and Fiction. books.google.co.uk. [dostęp 2015-11-19].
- ↑ Hamlet – William Shakespeare. e-teatr.pl. [dostęp 2015-11-30].
- ↑ Hamlet – William Shakespeare. e-teatr.pl. [dostęp 2015-11-30].
- ↑ Hamlet – William Shakespeare. e-teatr.pl. [dostęp 2015-11-30].
- ↑ Hamlet – William Shakespeare. e-teatr.pl. [dostęp 2015-11-30].
- ↑ Hamlet – William Shakespeare. e-teatr.pl. [dostęp 2015-11-30].
- ↑ Hamlet – William Shakespeare. e-teatr.pl. [dostęp 2015-11-30].
- ↑ Hamlet – William Shakespeare. e-teatr.pl. [dostęp 2015-11-30].
- ↑ Hamlet – William Shakespeare. e-teatr.pl. [dostęp 2015-11-30].
- ↑ Hamlet – William Shakespeare. e-teatr.pl. [dostęp 2015-11-30].
- ↑ Tragiczna historia Hamleta księcia Danii – William Shakespeare. e-teatr.pl. [dostęp 2015-11-30].
- ↑ Hamlet (IV) – William Shakespeare. e-teatr.pl. [dostęp 2015-11-19].
Bibliografia
edytuj- William Shakespeare, tłum. Józef Paszkowski: Hamlet. Królewicz duński. wolnelektury.pl. [dostęp 2015-11-19].
- Hamlet (character). IMDb. [dostęp 2015-11-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-22)]. (ang.).
- Hamlet – wszystkie realizacje. e-teatr.pl. [dostęp 2015-11-19].