Leszek Herdegen
Leszek Herdegen (ur. 28 maja 1929 w Poznaniu, zm. 15 stycznia 1980 w Toruniu) – polski aktor i pisarz.
| Data i miejsce urodzenia |
28 maja 1929 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
15 stycznia 1980 |
| Zawód |
aktor, pisarz |
| Lata aktywności |
1953-1980 |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujUrodził się w Poznaniu w rodzinie ekonomisty Mieczysława Herdegena i jego żony Marii[1], dzieciństwo spędził w Toruniu. Podczas II wojny światowej pracował fizycznie, wziął udział w powstaniu warszawskim. Zadebiutował w 1946 jako literat, publikując wiersze i artykuły. W 1953 poparł działania stalinowskich władz PRL, podpisując Rezolucję Związku Literatów Polskich w Krakowie w sprawie procesu krakowskiego. Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Aktorskiej w Krakowie, którą ukończył w 1953[2]. Przez pewien czas pracował jednocześnie w wydawnictwach literackich i w teatrze. Zasłynął z pracowitości i cieszył się sympatią widzów. W 1964 został wybrany „najulubieńszym aktorem Krakowa”.
Do jego popularności przyczyniły się role filmowe, m.in. te zagrane w Nieznanym (1964), Faraonie (1965) i Potopie (1974). Pojawiał się też w serialach, m.in. Polskie drogi (1976–77) czy Życie na gorąco (1978).
Znany jest jako wykonawca „Pieśni o małym rycerzu", ballady, którą zaśpiewał w serialu Przygody pana Michała[3]. Ostatnią kinową rolę, sturmbannführera SS – zagrał w dramacie wojennym Henryka Bielskiego Gwiazdy poranne (1979).
Pośmiertnie otrzymał wyróżnienie „Złoty Ekran 79” za całokształt twórczości artystycznej w TV.
Życie prywatne
edytujJego pierwszą żoną była aktorka Halina Zaczek w latach 1952–1961. Drugi związek małżeński zawarł z aktorką Lidia Zamkow[1].
W ostatnich latach życia zmagał się z chorobą alkoholową. Zmarł w wieku 50 lat[4]. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera XXIb, rząd wschodni, grób 5)[5].
Przyjaciel Sławomira Mrożka.
Kariera zawodowa
edytuj- 1952: Teatr Młodego Widza w Krakowie – kierownik literacki
- 1953–1954: Teatr Wybrzeże w Gdańsku – aktor
- 1954–1955: Życie Literackie – kierownik działu krytyki literackiej
- 1954–1954: Teatr Wybrzeże w Gdańsku – kierownik literacki
- 1 września 1955 – 1 czerwca 1959: Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie – kierownik literacki
- 1958–1964: Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie – aktor
- 1964–1972: Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie – aktor
- 1972–1974: Teatr Studio w Warszawie – aktor
- 1974–1980: Teatr Powszechny w Warszawie – aktor
Filmografia
edytuj- Rok pierwszy (1960) – kapral Józef Dunajec
- Kwiecień (1961) – chorąży Juliusz Szumibór
- Mansarda (1963) – Aleksander Gierymski
- Faraon (1965) – Pentuer
- Stawka większa niż życie (serial telewizyjny, 1967–1968) – por. von Vormann (odc. 11. Hasło); płk Nichols (odc. 13. Bez instrukcji)
- Znicz olimpijski (1969) – major
- Raj na ziemi (1970) – członek Werwolfu
- Dzień listopadowy (1970) – Karol Starski
- Podróż za jeden uśmiech (serial telewizyjny, 1971) – kierowca Słyk (odc. 1. Pechowy dzień)
- Kopernik (1972) – mnich Mateusz
- Godzina szczytu (1973) – dyrektor Krzysztof Maksymowicz
- Akcja V (1973) – pułkownik Max Dachter
- Potop (1974) – Jan Sakowicz
- Polskie drogi (serial telewizyjny, 1976) – major Leon Korwin (odc. Misja specjalna)
- Biohazard (1977) – profesor Józef Molnar
- Żołnierze wolności (1977) – Paweł Finder
- Kłopoty to moja specjalność (Teatr TV, 1977) – Tom Bayon
- Bilet powrotny (1978) – Pierre
- Życie na gorąco (1978) – doktor Herman Gebhardt, szef organizacji „W”
- Gwiazdy poranne (1979) – sturmbannführer SS
Odznaczenia i nagrody
edytuj- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1977)
- Złoty Krzyż Zasługi (1969)
- Odznaka Zasłużony Działacz Kultury (1968)
- Złota Odznaka „Za zasługi dla Krakowa” (1965)
- „Srebrny Kormoran” za rolę w spektaklu No more Hiroshima na podstawie korespondencji Gunthera Andresa i mjr. Claude’a Eatherly na Festiwalu Teatrów Estradowych w Olsztynie (1964)
- Wielka Nagroda oraz Nagroda Artystyczna Jury na VI OPTMF w Szczecinie (1971)
- „Złoty Ekran 79” za całokształt twórczości artystycznej w TV (1980, pośmiertnie)
Przypisy
edytuj- ↑ a b Niewielu wiedziało, co działo się w małżeństwie aktora „Faraona”. Zmarł w tajemniczych okolicznościach [online], Viva.pl [dostęp 2024-09-02] (pol.).
- ↑ Leszek Herdegen w bazie filmpolski.pl
- ↑ Leszek Herdegen: Mija 40 lat od śmierci polskiego aktora. Interia.pl. [dostęp 2020-01-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-28)]. (pol.).
- ↑ 90 lat temu urodził się Leszek Herdegen - aktor, który w filmach kradł show [online], dzieje.pl [dostęp 2024-09-02] (pol.).
- ↑ Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], www.zck-krakow.pl [dostęp 2024-09-02].
Bibliografia
edytuj- Leszek Herdegen w bazie IMDb (ang.)
- Leszek Herdegen w bazie Filmweb
- Leszek Herdegen w bazie filmpolski.pl
- Leszek Herdegen, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy) [dostęp 2021-04-09].
Linki zewnętrzne
edytuj- Leszek Herdegen na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
- Leszek Herdegen na zdjęciach w bibliotece Polona