HMS Gurkha (1937)
HMS Gurkha – brytyjski niszczyciel z okresu II wojny światowej, typu Tribal, służący w Royal Navy w latach 1938–1940. Nosił znak taktyczny F20. Zatopiony został przez niemieckie lotnictwo podczas kampanii norweskiej 9 kwietnia 1940. Nazwę „Gurkha” nosił następnie kolejny niszczyciel z okresu II wojny światowej, typu L.
| |
| Historia | |
| Stocznia | |
|---|---|
| Położenie stępki | |
| Wodowanie | |
 Royal Navy
| |
| Wejście do służby | |
| Zatopiony | |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
standardowa: 1854 t |
| Długość |
114,9 m |
| Szerokość |
11,12 m |
| Zanurzenie |
3,96 m |
| Napęd | |
| 2 turbiny parowe o mocy łącznej 44 000 KM, 3 kotły parowe, 2 śruby | |
| Prędkość |
36 w |
| Zasięg |
5700 Mm przy 15 w |
| Uzbrojenie | |
| 8 dział 120 mm (4xII), 4 działka 40 mm plot (1xIV), wkm plot Vickers 12,7 mm (2xIV), 4 wt 533 mm (1xIV), 20 bg, 2 mbg | |
| Załoga |
190 |
Budowa
edytujOkręt zamówiono 10 marca 1936 w ramach programu z 1935 roku i stępkę pod jego budowę położono 6 lipca 1936 w stoczni Fairfield Shipbuilding and Engineering Company w Govan w Szkocji. Kadłub wodowano rok później, 7 lipca 1937. Okręt wszedł do służby w Royal Navy 21 października 1938 (budowa opóźniła się z powodu późnego dostarczenia uzbrojenia). Był to drugi okręt noszący tę nazwę, po niszczycielu z 1907 roku. Koszt budowy bez uzbrojenia i części wyposażenia wyniósł 340.997 funtów szt.[1]
Służba
edytuj„Gurkha” wszedł do służby w skład 4. Flotylli Niszczycieli na Malcie na Morzu Śródziemnym, gdzie przybył w listopadzie 1938. Uczestniczył w szkoleniu i wizytach zagranicznych. 2 marca 1939 miał kolizję w niszczycielem HMS „Sikh”, po czym był naprawiany na Malcie do kwietnia[1].
Tuż po wybuchu II wojny światowej, we wrześniu 1939 przeniesiony na Morze Czerwone (wraz z HMS „Sikh”, „Mohawk” i „Afridi”) w celu kontrolowania ruchów włoskich statków koło Massawy (Włochy nie przystąpiły jeszcze wówczas do wojny)[1].
13 października wraz z flotyllą został przeniesiony na wody brytyjskie, wchodząc w skład Floty Metropolii (Home Fleet). Od 28 listopada 1939 do stycznia 1940 był remontowany w Southampton (stocznia Thornycroft w Woolston). Przez kolejne miesiące razem z niszczycielami 4. Flotylli przeważnie patrolował na Morzu Północnym. 24 lutego 1940 po północy zatopił bombami głębinowymi na północny zachód od Orkadów niemiecki okręt podwodny U-53[2]. 9 marca, eskortując konwój HN-17 z Bergen do Szkocji miał kolizję z niszczycielem HMS „Kelly” z płynącego z naprzeciwka konwoju ON-18, w której odniósł lekkie uszkodzenia[3].
Tuż przed niemieckim atakiem na Norwegię, 7-8 kwietnia „Gurkha” patrolował w rejonie Stavanger z krążownikami HMS „Arethusa” i „Galatea” oraz z niszczycielami „Afridi”, „Sikh”, „Mohawk”, „Zulu”, „Cossack”, „Kashmir”, „Kelvin” a także polskimi OORP „Grom”, „Błyskawica”, „Burza”, poszukując niemieckich okrętów, lecz bez kontaktu z nieprzyjacielem[4]
Ponownie 9 kwietnia wyruszył z niszczycielami HMS „Afridi”, „Sikh”, „Mohawk”, „Somali”, „Matabele”, „Mashona” osłaniając krążowniki HMS „Manchester”, „Southampton”, „Sheffield” i „Glasgow”, mające zaatakować niemieckie okręty pod Bergen, lecz operacja została odwołana i okręty dołączyły do sił głównych Home Fleet[1]. Po południu okręty brytyjskie były atakowane przez niemieckie bombowce (Ju 88 z KG.30 i He 111 z KG.26)[3]. W trakcie ataków niszczyciele się rozproszyły, co uznano później za błędną taktykę. O 15.07 „Gurkha” został poważnie uszkodzony wybuchem bomby tuż przy prawej burcie na rufie, który uszkodził poszycie i spowodował pożar oraz zalanie maszynowni i pomieszczeń na rufie oraz unieruchomił okręt[1]. Wybuch uszkodził też radiostację i dopiero po godz. 17 udało się nawiązać łączność z krążownikiem „Aurora”, który następnie nadpłynął w celu asystowania[1]. O 20.45 (czasu brytyjskiego) niszczyciel przewrócił się i zatonął na pozycji 59°13′N 4°00′E/59,216667 4,000000[1]. Zginęło jedynie 16 ludzi załogi, w tym 5 oficerów, natomiast 194 uratował krążownik „Aurora”, a 5 niszczyciel „Mashona”[3].
„Gurkha” był pierwszym zatopionym spośród niszczycieli swojego typu Tribal oraz pierwszym brytyjskim niszczycielem zatopionym przez lotnictwo[3]. Na prośby brytyjskich oddziałów Gurkhów, imię to otrzymał wkrótce po jego zatopieniu kolejny niszczyciel należący do typu L[3].
HMS „Gurkha” otrzymał dwa wyróżnienia bojowe (battle honours): Morze Północne 1940 i kampania norweska 1940[1].
Dowódcy
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h Geoffrey B Mason, HMS Gurkha – Tribal-class Destroyer w serwisie naval-history.net
- ↑ Clay Blair: Hitlera wojna U-Bootów. Myśliwi 1939-1942. Warszawa: Magnum, 1998. ISBN 83-85852-26-3. s.166-167
- ↑ a b c d e Wojciech Holicki: Pechowi "górale" w: Morze, Statki i Okręty nr 7-8/2011, s.36-37
- ↑ Geoffrey B Mason, HMS ARETHUSA – Arethusa-class Light Cruiser w serwisie naval-history.net [dostęp 23-7-2011]
- ↑ a b [1], [2] w serwisie Royal Navy (RN) Officers 1939-1945 [dostęp 14-7-2011]
Bibliografia
edytuj- Geoffrey B Mason, HMS Gurkha – Tribal-class Destroyer (ang.) w serwisie naval-history.net [dostęp 5-11-2008]
- Wojciech Holicki: Pechowi "górale" w: Morze, Statki i Okręty nr 7-8/2011, s.36-37