Zarszyn (gmina)
Zarszyn – gmina wiejska w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim. Siedzibą gminy jest Zarszyn.
| gmina wiejska | |||||
 Urząd Gminy Zarszyn | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| TERC |
1817082 | ||||
| Wójt |
Magdalena Gajewska | ||||
| Powierzchnia |
106 km² | ||||
| Populacja (2020) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
88,7 os./km² | ||||
| Nr kierunkowy |
13 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
RSA | ||||
Adres urzędu: Zarszyn 5338-530 Zarszyn | |||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |||||
 49°35′N 22°01′E/49,587778 22,012222
| |||||
| Strona internetowa | |||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||
.svg)
W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie krośnieńskim.
Według danych z 31 grudnia 2020 r. gminę zamieszkiwały 9201 osób[1].
Położenie
edytujGmina Zarszyn leży w obrębie Dołów Jasielsko-Sanockich, a jej południowa część zajmuje fragment Pogórza Karpackiego. Główną rzeką gminy jest Pielnica, której źródła znajdują się w paśmie Bukowicy, w pobliżu Woli Sękowej. Doły Jasielsko-Sanockie wyniesione 220–300 m n.p.m. to rozległe obniżenie śródgórskie o długości ponad 75 km i szerokości przeszło 15 km. W tym obniżeniu śródgórskim występuje szereg kotlin mniejszych i większych oddzielonych wzniesieniami i garbami o różnej wysokości. Położenie geograficzne Gminy Zarszyn wyznaczają współrzędne 49°35′16″N szerokości geograficznej północnej i 22°00′44″E długości geograficznej wschodniej. Powierzchnia Gminy wynosi 106 km²[4]
Historia
edytuj1934–1954
edytujGmina zbiorowa Zarszyn została utworzona 1 sierpnia 1934 roku w powiecie sanockim w woj. lwowskim z dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich: Bażanówka, Besko, Długie, Dudyńce, Jaćmierz, Jędruszkowce, Markowce, Mymoń, Nowosielce, Odrzechowa, Pielnia, Pisarowce, Pobiedno, Posada Jaćmierska, Posada Zarszyńska, Strachocina i Zarszyn[5]. Gminy te przekształcono 17 września 1934 w 17 gromad (sołectw) gminy Zarszyn[6].
Po wojnie gmina znalazła się w powiecie sanockim w nowo utworzonym woj. rzeszowskim. Według stanu z 1 lipca 1952 liczyła nadal 17 gromad[7].
Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[8]. Jej obszar wszedł w skład nowych gromad: Besko, Jaćmierz, Markowce, Nowosielce, Odrzechowa, Pakoszówka i Zarszyn[9].
1973–
edytujGminę Zarszyn reaktywowano w związku z kolejną reformą administracyjną 1 stycznia 1973 w woj. rzeszowskim, tym razem w powiecie krośnieńskim[10]. Gmina objęła 12 sołectw: Bażanówka, Besko, Długie, Jaćmierz, Mymoń, Nowosielce, Odrzechowa, Pielnia, Poręby, Posada Jaćmierska, Posada Zarszyńska i Zarszyn[11].
Nowa gmina Zarszyn objęła obszar znacznie mniejszy niż w odsłonie sprzed 1954 roku, ponieważ część jej dawnego terytorium włączono do gmin: Bukowsko (Dudyńce i Pobiedno) i Sanok (Jędruszkowce, Markowce, Pisarowce i Strachocina) w powiecie bieszczadzkim.
1 czerwca 1975 roku gmina znalazła się w nowo utworzonym woj. krośnieńskim[12].
Gminę Zarszyn zredukowano ponownie 2 kwietnia 1991, kiedy to z części jej obszaru (sołectwa Besko, Mymoń i Poręby) utworzono nową gminę Besko[13].
Od 1999 ponownie w powiecie sanockim, w nowym województwie podkarpackim.
Struktura powierzchni
edytujWedług danych z roku 2002[14] gmina Zarszyn ma obszar 105,96 km², w tym:
- użytki rolne: 67%
- użytki leśne: 25%
Gmina stanowi 8,65% powierzchni powiatu.
Demografia
edytujDane z 31 grudnia 2018 r. [15]
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 9321 | 100 | 4812 | 51,62 | 4509 | 48,38 |
| Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] |
||||||
- Struktura demograficzna[15]
| Gmina Zarszyn | Liczba ludności | W wieku
od 2-17 lat |
W wieku
od 18-60 lat |
W wieku
od 61 lat i powyżej |
| Ogółem | 9321 | 1782 | 5575 | 1964 |
| Kobiety | 4812 | 886 | 2770 | 1156 |
| Mężczyźni | 4509 | 896 | 2805 | 808 |
Struktura demograficzna[4]
| Lp. | Miejscowość | Liczba ludności | Urodzenia | Zgony | ||||
| ogółem | kobiety | mężczyźni | ogółem | kobiety | mężczyźni | |||
| 1. | Bażanówka | 811 | 9 | 4 | 5 | 4 | 1 | 3 |
| 2. | Długie | 1611 | 14 | 8 | 6 | 11 | 5 | 6 |
| 3. | Jaćmierz | 794 | 7 | 4 | 3 | 11 | 6 | 5 |
| 4. | Nowosielce | 1362 | 13 | 8 | 5 | 15 | 7 | 8 |
| 5. | Odrzechowa | 1164 | 17 | 8 | 9 | 16 | 8 | 8 |
| 6. | Pastwiska | 225 | - | - | - | 4 | 3 | 1 |
| 7. | Pielnia | 943 | 15 | 7 | 8 | 12 | 5 | 7 |
| 8. | Posada Jaćmierska | 485 | 7 | 2 | 5 | 3 | - | 3 |
| 9. | Posada Zarszyńska | 946 | 7 | 6 | 1 | 8 | 2 | 6 |
| 10. | Zarszyn | 980 | 11 | 6 | 5 | 11 | 4 | 7 |
| Razem | 9321 | 100 | 53 | 47 | 95 | 41 | 54 | |
Sołectwa
edytujBażanówka, Długie, Jaćmierz, Jaćmierz Przedmieście, Nowosielce, Odrzechowa, Pastwiska, Pielnia, Posada Jaćmierska, Posada Zarszyńska, Zarszyn[2]
Sąsiednie gminy
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Raport o stanie Gminy Zarszyn za rok 2020. s. 6
- ↑ a b gminy, sołectwa
- ↑ a b Urząd Statystyczny w Rzeszowie
- ↑ a b Raport o stanie Gminy Zarszyn za rok 2018
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 649
- ↑ Lwowski Dziennik Wojewódzki. 1934, nr 19, poz. 113
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
- ↑ Uchwała Nr 33/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu sanockiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 18 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41)
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
- ↑ Uchwała Nr XVIII/56/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 4 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie rzeszowskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 grudnia 1972, Nr 16, Poz. 193).
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 19
- ↑ Dz.U. z 1991 r. nr 2, poz. 8
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ a b Start [online], www.zarszyn.pl [dostęp 2019-06-18] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-06] (pol.).