Gmach Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
Gmach Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, pierwotnie gmach główny zespołu koszar Korpusu Kadetów im. Suworowa[3], później m.in. gmach Urzędu Rady Ministrów[1] – budynek znajdujący się przy Alejach Ujazdowskich 1/3 w Warszawie, siedziba Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.
 nr rej. 1597-A z 15 września 1995[1]
| |
 Korpus główny gmachu od strony Alej Ujazdowskich | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Kondygnacje |
4 |
| Rozpoczęcie budowy |
1900 |
| Ukończenie budowy |
1903 |
| Ważniejsze przebudowy |
1926, 1948 |
| Zniszczono |
częściowo w 1939 |
| Pierwszy właściciel |
Korpus Kadetów im. Aleksandra Suworowa |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°12′56″N 21°01′29″E/52,215556 21,024722
| |
| Strona internetowa | |
Powstał w 1900 roku z przeznaczeniem dla rosyjskiego korpusu kadetów. Po przebudowie w 1926 stał się siedzibą Szkoły Podchorążych Piechoty. Po zakończeniu II wojny światowej w gmachu mieściły się siedziba Rady Państwa oraz Urząd Rady Ministrów, który przeniósł się tam z obecnego Pałacu Prezydenckiego.
Opis
edytujW 1900 roku na terenie należącym do Skarbu Imperium Rosyjskiego rozpoczęto budowę kompleksu koszar Korpusu Kadetów im. Aleksandra Suworowa. Gmach został ulokowany w miejscu stacjonowania Litewskiego Pułku Lejbgwardii. Budynek zaprojektował Wiktor Junosza-Piotrowski, a prace budowlane obyły prowadzone pod nadzorem Henryka Juliana Gaya[4]. W listopadzie 1902 wyświęcono znajdującą się tam cerkiew Opieki Matki Bożej[5]. Prace zakończono w 1903 roku. Wzdłuż Alei Ujazdowskich, od dzisiejszej ul. Bagatela do placu Na Rozdrożu, powstały mniej reprezentacyjne budynki koszarowe[6].
W 1914, po wybuchu I wojny światowej, budynek został przebudowany w stylu neorenesansowym według projektu Stefana Szyllera z przeznaczeniem na miejski lazaret[7]. Posiadał 9 oddziałów chirurgicznych i 2 wewnętrzne przeznaczone dla chorych i rannych żołnierzy, a także 50-łóżkowy oddział dla oficerów. Lazaret został później powiększony do 1750, a następnie 1950 łóżek[8].
W wyniku ofensywy niemieckiej i wycofania się wojsk rosyjskich miasto zostało zajęte przez Niemców, a kompleks budynków przekształcono w forteczny szpital wojskowy Festungslazarett N.1. Szpital działał do listopada 1918 roku. Po pertraktacjach z Radą Żołnierską szpitala, podjętych przez oficerów polskiej Szkoły Podchorążych Piechoty z Ostrowi Mazowieckiej, obiekt przejęto bez walki w zamian za ułatwienie ewakuacji chorych i rannych żołnierzy niemieckich do ojczyzny. 20 listopada Szkoła Podchorążych Piechoty przejęła budynek[6].
Podczas przewrotu majowego w 1926, batalion Szkoły Podchorążych Piechoty opowiedział się po stronie legalnego rządu. Po przewrocie, we wrześniu 1926, szkołę przeniesiono do poprzedniej siedziby w Ostrowi Mazowieckiej. Rozpoczęto remont obiektu, podczas którego dobudowano środkowe skrzydło. Budynek uzyskał zachowany do dziś kształt litery E. W 1928 przeniesiono tu siedzibę Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych, na czele którego stanął marszałek Józef Piłsudski. Skrzydło południowe, od strony ogrodu i ul. Bagatela, zajęły zbiory Centralnej Biblioteki Wojskowej oraz zasoby Muzeum Polskiego w Rapperswilu. Po przewiezieniu do Polski eksponaty zdeponowano tu do czasu wybudowania Nowego Gmachu Muzeum Narodowego w Warszawie[6].
We wrześniu 1939 roku, podczas oblężenia Warszawy, gmach został zbombardowany. Spłonęły Centralna Biblioteka Wojskowa oraz księgozbiór Biblioteki Rapperswilskiej. Parter budynku i skrzydło północne zajęły koszary SS. W czasie powstania warszawskiego zrujnowane skrzydło południowe, wraz z przyległym ogrodem jordanowskim, stało się miejscem egzekucji tysięcy mieszkańców Warszawy, których zwłoki palono w kotłowni budynku[6].
Odbudowany i rozbudowany gmach oddano do użytku w 1949[9]. Nadbudowę gmachu o jedno piętro zrealizowano w latach 1947-1948 według projektu Zygmunta Odyniec-Dobrowolskiego[7]. Nad częścią centralną powstała Sala Kolumnowa, mieszcząca 1000 osób, główne wejście z kolumnami wysunięto przed front budynku. Ponieważ gmach przeznaczono na siedzibę Rady Państwa, hol główny, klatka schodowa prowadząca na I piętro oraz niektóre sale zyskały charakter reprezentacyjny[6]. Główny portyk zaprojektował Franciszek Krzywda-Polkowski, wnętrze: Jan Bogusławski, rzeźby: Stanisław Sikora, a detale z kutego żelaza i brązu są autorstwa Henryka Grunwalda. Wystrój i wyposażenie zrealizowane częściowo (malarstwo Bohdan Urbanowicz)[7]. Odbudowany gmach uzyskał w 1949 roku Nagrodę Państwową[7].
W latach 1953–1996 w gmachu mieścił się Urząd Rady Ministrów. Jednocześnie w okresie od 1959 do 1989 skrzydło południowe zajmowała Wyższa Szkoła Nauk Społecznych, działająca przy Komitecie Centralnym PZPR. Szkoła, w 1984 przemianowana na Akademię Nauk Społecznych, była miejscem kształcenia kadr partyjnych. W wyniku zmian ustrojowych partia przestała istnieć, pomieszczenia uczelni zajęły Biblioteka Główna URM (III piętro), Biuro Prasowe Rządu (obecnie Centrum Informacyjne Rządu – II piętro) oraz sekretariaty i gabinet Prezesa Rady Ministrów (I piętro)[6].
W 1995 gmach główny oraz sąsiednie budynki wpisano do rejestru zabytków, jako przykład architektury reprezentacyjnej Warszawy[1][6].
Od stycznia 1997 w gmachu głównym działa Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. We wtorki odbywają się tu cotygodniowe posiedzenia Rady Ministrów, budynek jest także miejscem pracy premiera. W budynku przyjmowane są oficjalne delegacje krajowe i zagraniczne[6].
Do najciekawszych architektonicznie pomieszczeń Kancelarii należą sale: Kościuszkowska, Kolumnowa, Obrazowa, im. Tadeusza Mazowieckiego (dawna Świetlikowa), im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego oraz przeszklony hol przed dawnym gabinetem Premiera na I piętrze, połączony z reprezentacyjnymi salami: Okrągłego Stołu, Recepcyjną i Zegarową. Rada Ministrów obraduje w sali im. Frycza Modrzewskiego. Poprzednim miejscem obrad była sala Świetlikowa. W sali Obrazowej odbywają się oficjalne ceremonie.
Gabinet Prezesa Rady Ministrów mieści się na pierwszym piętrze w skrzydle południowym (od strony ul. Bagatela)[6].
W 2002 Kancelaria uzyskała zezwolenie na umieszczenie znaku rozpoznawczego konwencji haskiej i tablicy informującej o zabytkowym charakterze budynków[6].
W listopadzie 2007 roku w budynku znaleziono i usunięto niewybuch[10].
W 2014 roku w budynku odsłonięto popiersie Tadeusza Mazowieckiego autorstwa Adama Myjaka[11]. W 2022 przy wejściu głównym odsłonięto pomnik Jana Olszewskiego[12].
Zobacz też
edytujGaleria
edytuj-
Sala im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w której odbywają się posiedzenia Rady Ministrów -
Sala im. Tadeusza Mazowieckiego (dawniej Świetlikowa), do czasu rządu Leszka Millera sala posiedzeń Rady Ministrów -
Popiersie Tadeusza Mazowieckiego w sali jego imienia -
Sala Okrągłego Stołu -
Zachowane schody do gmachu korpusu kadetów w holu głównym
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Rejestr zabytków nieruchomych – Warszawa [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2010-01-17].
- ↑ Uroczystość nadania Sali Kolumnowej w Kancelarii Premiera imienia Anny Walentynowicz. www.premier.gov.pl. [dostęp 2016-08-03].
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 1. Agrykola–Burmistrzowska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1996, s. 69. ISBN 83-902793-5-5.
- ↑ Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1977, s. 206.
- ↑ Kirył Sokoł, Aleksander Sosna: Cerkwie w centralnej Polsce 1815–1915. Białystok: Fundacja Sąsiedzi, 2011, s. 173. ISBN 978-83-931480-2-8.
- ↑ a b c d e f g h i j Historia siedziby Premiera. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. [dostęp 2010-07-25].
- ↑ a b c d Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2005, s. 118. ISBN 83-908950-8-0.
- ↑ Zofia Podgórska-Klawe: Szpitale warszawskie 1388–1945. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 271.
- ↑ Karol Małcużyński, Wacław Wojnacki: Zwiedzamy nową Warszawę. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, 1950, s. 89.
- ↑ Niewybuch w Kancelarii Rady Ministrow. [dostęp 2022-08-19].
- ↑ Sztuka przetrwa wszystko. Z Adamem Myjakiem rozmawiała Magdalena Reczko. „Stolica”, s. 66, styczeń-luty 2021.
- ↑ Upamiętnienie premiera Jana Olszewskiego. Odsłonięcie pomnika przed Kancelarią Prezesa Rady Ministrów. [w:] Sejm Rzeczypospolitej Polskiej [on-line]. sejm.gov.pl, 21 grudnia 2022. [dostęp 2022-12-28].
Bibliografia
edytuj- Encyklopedia Powszechna PWN, wyd. III, Warszawa 1988.
- Przewodnik: Warszawa Wydawnictwo Wiedza i Życie S.A.