Gimnazjum im. Króla Fryderyka II
Gimnazjum im. Króla Fryderyka II – pierwsza we Wrocławiu szkoła realna, mieszcząca się przy dzisiejszej ulicy Kazimierza Wielkiego, a następnie przy ul. Jedności Narodowej 117 we Wrocławiu.
 Siedziba szkoły zbudowana w 1896 r. przy ul. Jedności Narodowej | |
| Data założenia |
24 stycznia 1765 |
|---|---|
| Data likwidacji |
1945 |
| Państwo | |
| Adres |
Ul. Kazimierza Wielkiego 29, ul. Jedności Narodowej 117, Wrocław |
Historia szkoły
edytuj
Szkoła została utworzona w dniu urodzin króla Fryderyka II, tj. 24 stycznia 1765 roku, pod patronatem gminy ewangelicko-reformowanej[1] przy pomocy finansowej Generalnego Urzędu Skarbowego. Była to pierwsza w mieście szkoła realna[2], wzorowana na szkole realnej Juliusa Heckerta z Berlina[3]. Szkoła podlegała władzom miejskim oraz Najwyższemu Konsystorzowi w Berlinie[1]. W 1770 roku król Fryderyk Wielki przekazał szkole znaczną sumę darowizny co umożliwiło spłacenie długów budowlanych szkoły a 23 października 1776[4] otrzymała rangę Królewskiej Szkoły im. Fryderyka II[5]. Według Agnieszki Zabłockiej-Kos pierwotnie szkoła miała przygotowywać uczniów do zawodu kupca, wojskowego (na przygotowanie zawodowe przyszłych oficerów armii pruskiej naciskał naciskał król Fryderyk[4]), rzemieślnika i zarządcy majątku wiejskiego[1][4]. Realizowała przy tym program różniący się od programów realizowanych w dotychczasowych szkołach – duży nacisk położono na praktyczną wiedzę i umiejętności potrzebne w świeckim życiu i na wszechstronność edukacji. Ważnym elementem stała się nauka języków współczesnych, oprócz niemieckiego, także francuskiego, angielskiego, włoskiego, polskiego i hebrajskiego. Uczono podstaw budownictwa, rolnictwa, buchalterii i rachunków, a także kaligrafii, umiejętności rysowania, nauk przyrodniczych, historii z genealogią i heraldyką, geografii[6]. Program nauczania obejmowała również sprawności fizyczne – szermierkę, jeździectwo i naukę tańca. Choć część w/w przedmiotów była fakultatywna, to i tak realizacja tak bogatego programu wymagała redukcji godzin nauczania przedmiotów typowych dla szkół klasycznych – zwłaszcza łaciny i religii. Tak jak i w szkołach klasycznych nauczano filozofii, greki i retoryki. Szkoła była sześcioklasowa[2]. Oprócz uczniów miejscowych naukę w szkole pobierała także młodzież kalwińska z Rzeczypospolitej Obojga Narodów oraz carskiej Rosji[2]. Przyciągała wielu mieszkańców pobliskiej dzielnicy żydowskiej[1].
12 grudnia 1812 roku szkoła uzyskała status Królewskiego Gimnazjum[7][5], co pociągnęło za sobą zmianę profilu szkoły - większy nacisk położono na naukę języka i literatury niemieckiej[1]. Do I wojny światowej, od 5 do 10% uczniów stanowili Polacy[8].
Do 1945 roku gimnazjum nosiło oficjalną nazwę König-Friedrich-Schule, liceum dla chłopców. Szkoła była prywatna ale znajdowała się pod kontrolą państwową. Roczne czesne wynosiło 240 marek niemieckich. Ostatnim dyrektorem szkoły był Erich Pieske[4].
Budynki szkolne i internat
edytuj
Pierwszą siedzibą placówki był budynek przyległy do kalwińskiego kościoła (przy współczesnej ul. Kazimierza Wielkiego)[7]. W części wschodniej przylegał do szkoły internat dla studentów obcokrajowców. W latach 1767–1768 wzniesiono na tyłach starej szkoły nowy budynek internatu[4] (według polskojęzycznych źródeł miał to być nowy budynek szkolny[3][9]), zaprojektowany prawdopodobnie przez Carla Langhansa[7]. W budynku na I piętrze, zaprojektowano jedenaści pokoi dla uczniów i cztery pokoje dla inspektorów; na parterze znajdowała się jadalnia, kuchnia i mieszkanie dla pracownika gospodarczego oraz dwa pokoje dla chorych, duża aula, biblioteka oraz sala z przyrządami naukowymi[3][9].
Szybki przyrost liczby uczniów, głownie z poza Wrocławia i nauczycieli (z początkowych czterech do trzynastu u schyłku XVIII w.) wymusił dokupienie w 1775 roku, za 12 tysięcy talarów, dodatkowego budynku przy ulicy Karlstrasse 28 (obecnie ul. Kazimierza Wielkiego 28). W budynku urządzono klasy oraz mieszkania dla nauczycieli[10]. W nowym gmachu znajdowały się również m.in. gabinety numizmatyczne i przyrodnicze. Dzięki darczyńcom szkoła posiadała zbiory cennych monet oraz 140 włoskich i greckich, częściowo pochodzenia antycznego, marmurowych plakiet zwanych Studiolum Romanum; biblioteka szkolna otrzymała zbiór 1233 tomów książek z kolekcji Karla Samuela Klosego[3]. Budynek miał prawdopodobnie klasycystyczną trzykondygnacyjną elewację i pokryty był wysokim dachem[7].
Od 1828 szkoła mieściła się w nowo wybudowanym budynku na posesji pod obecnym adresem pl. Wolności 8/Kazimierza Wielkiego 29[1]; pod koniec XIX wieku budynek został przejęty przez Królewski Konsystorz Ewangelickiego Kościoła Unijnego[1].
W 1896 roku nową siedzibą szkoły stał się nowo wybudowany gmach szkolny przy obecnej ul. Jedności Narodowej 117, według projektu Georga Büttnera, Bayera i Brinckmanna[11][12].
Wykładowcy i absolwenci
edytujWśród wykładowców szkoły byli m.in.:
Absolwentami gimnazjum byli m.in. Richard Rothe[14], August Geyder[15], Friedrich Wimmer (w latach 1843-1863 także dyrektor tej szkoły)[16], Ferdinand Friedensburg[17].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i Harasimowicz 1997 ↓, s. 169.
- ↑ a b c Harc 2004 ↓, s. 35.
- ↑ a b c d Zwierz 2004 ↓, s. 179.
- ↑ a b c d e Scheuermann 1994 ↓, s. 354.
- ↑ a b Harasimowicz 2000 ↓, s. 235.
- ↑ Harc 2004 ↓, s. 38.
- ↑ a b c d Zwierz 2004 ↓, s. 178.
- ↑ Harasimowicz 2000 ↓, s. 783.
- ↑ a b Harc 2004 ↓, s. 39-40.
- ↑ Harc 2004 ↓, s. 40.
- ↑ Edukacja przede wszystkim. Dawne Gimnazjum Fryderyka II. Fotospacer. [online], Radio Wrocław, 29 kwietnia 2021 [dostęp 2024-06-20] (pol.).
- ↑ Eysymontt i in. 2011 ↓, s. 372.
- ↑ Grädke 1865 ↓, s. 41.
- ↑ Grädke 1865 ↓, s. 23.
- ↑ Grädke 1865 ↓, s. 26.
- ↑ Grädke 1865 ↓, s. 20.
- ↑ H. Unverricht, Życiorysy Legniczan i mieszkańców ziemi legnickiej 1241 – 1945, Legnica 2008
Bibliografia
edytuj- Jan Harasimowicz (red.): Atlas architektury Wrocławia t. I. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1997.
- Harc L., 2004: Szkoły protestanckie we Wrocławiu w okresie nowożytnym. W: Zwierz M. (red.): Wrocławskie szkoły. Historia i architektura. Muzeum Architektury we Wrocławiu, s. 33–42.
- Resursa kupiecka. W: Jan Harasimowicz (red.): Encyklopedia Wrocławia. Wyd. I. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2000, s. 704.
- Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
- Maria Zwierz: Architektura wrocławskich szkół do roku 1885 w: Wrocławskie szkoły. Historia i architektura. Wrocław: Muzeum Architektury we Wrocławiu, 2004.
- Lucyna Harc: Szkoły protestanckie we Wrocławiu w okresie nowożytnym. w: Wrocławskie szkoły. Historia i architektura. Wrocław: Muzeum Architektury we Wrocławiu, 2004.
- Gerhard Scheuermann: Das Breslau Lexikon, tom I. Laumann-Verlag Dülmen, 1994.
- Ludwig Grädke: Saecularprogramm des Königlichen Friedrichs-Gymnasium zu Breslau. C.H. Storch und Company, 1865.