Galaretnica mięsista
Galaretnica mięsista (Ascocoryne sarcoides (Jacq.) J.W. Groves & D.E. Wilson) – gatunek grzybów z rzędu tocznikowców (Helotiales)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
galaretnica mięsista |
| Nazwa systematyczna | |
| Ascocoryne sarcoides (Jacq.) J.W. Groves & D.E. Wilson Taxon 16(1): 40 (1967) | |
.JPG)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Ascocoryne, Gelatinodiscaceae, Helotiales, Leotiomycetidae, Leotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1781 Nicolaus Joseph von Jacquin, nadając mu nazwę Lichen sarcoides. Obecną, uznaną przez Index Fungorum, nazwę nadali mu w roku 1967 James Walton Groves & D.E. Wilson[1].
Niektóre synonimy naukowe[2]:
- Bulgaria sarcoides (Jacq.) Dicks.
- Coryne sarcoides (Jacq.) Tul. & C. Tul. 1865
- Helvella sarcoides (J.G. Kühn) G. Winter
- Lichen sarcoides Jacq. 1781
- Octospora sarcoides (Pers.) Gray 1821
- Ombrophila sarcoides (Jacq.) W. Phillips 1887
- Peziza sarcoides Pers. 1801
- Pirobasidium sarcoides (Jacq.) Höhn. 1902
- Scleroderris majuscula Cooke & Massee 1893
- Tremella dubia Pers. 1800
- Tremella sarcoides With. 1796
- Tremella sarcoides (Jacq.) Fr. 1822
Nazwa polska według M.A. Chmiel[3].
Morfologia
edytujPojedynczy ma średnicę około 0,5–1,5 cm, owocniki występują jednak w pozrastanych grupach. Pojedynczy ma kształt miseczkowaty lub odwrotnie stożkowaty, jest siedzący lub wyrasta na krótkim trzonku. Powierzchnia gładka, purpurowoczerwona lub fioletowoczerwonawa[4]. Występują dwa rodzaje owocników: mózgowato pofałdowane, bladoróżowe będące w stadium konidialnym oraz poduszkowate w stadium doskonałym, czyli apotecjum[5]. Stadium konidialne było dawniej uważane za odrębny gatunek (Coryne sarcoides)[4].
Galaretowaty, wodnisty, w takim samym kolorze, jak powierzchnia owocnika[5].
Bezbarwne, wrzecionowate, o gładkiej powierzchni. Rozmiary: 10–20 × 3–5 μm[4].
Występowanie i siedlisko
edytujJest szeroko rozprzestrzeniony w Ameryce Północnej, w Azji i w Europie[6].
Występuje grupowo na butwiejącym drewnie drzew liściastych. Owocniki pojawiają się głównie latem podczas wilgotnej pogody, późną jesienią i podczas łagodnej zimy[5]. Najczęściej występuje na bukach i dębach, na powierzchniach cięcia pni i pniaków[4]. Zanotowano jednak sporadyczne jego występowanie również na drzewach iglastych[6].
Znaczenie
edytujGrzyb niejadalny[4]. Zasadniczo jest saprotrofem, jednak stwierdzono jego występowanie również jako pasożyta na drzewach żywych[6].
Gatunki podobne
edytujW Europie jest kilka podobnych gatunków, m.in. galaretnica pucharkowata (Ascocoryne cylichnium) i workotrzęsak galaretowaty (Ascotremella faginea)[4].
Mykodiesel
edytujW 2008 roku zauważono, że A. sarcoides wytwarza szereg lotnych związków organicznych, wliczając w to od 6- do 9-węglowe alkohole, ketony i alkany. Wytwarzana przez grzyba mieszanina, ze względu na swoje chemiczne podobieństwo do istniejących mieszanin paliwa, została nazwana „mykodieslem”[7][8][9]. Naukowcy uważają, że ze względu na właściwości chemiczne produktów metabolizmu oraz zdolność do wzrostu na celulozie, gatunek ten jest potencjalnym źródłem biopaliw. Początkowo badany szczep został mylnie zidentyfikowany jako Gliocladium roseum[10]. W 2012 roku w nadziei na zrozumienie genetycznych podstaw biochemicznych procesów wytwarzania lotnych związków organicznych zsekwencjonowano genom grzyba[11].
Niektóre z produktów metabolizmu A. sarcoides o dużym potencjale wykorzystania w przemyśle paliwowym[12].
| Nazwa | Wzór | Liczba oktanowa | Temperatura wrzenia |
|---|---|---|---|
| 2-metylo-butan | C5H12 | 91 | 28 |
| propylocyklopropan | C5H12 | 92 | 69 |
| 3-metylo-heksan | C7H16 | 75 | 92 |
| 3-etylo-1,4-heksadien | C8H14 | 84 | 109 |
| 6-metylo-hepten | C8H16 | 84 | 113 |
| 3,3-dimetylo-heksan | C8H18 | 72 | 112 |
| 1,2,4,5-tetrametylo-benzen | C10H14 | 104 | 197 |
| d-limonen | C10H16 | 104 | 177 |
| 4,5-dimetylo-nonan | C11H24 | 55 | 182 |
| 3-metylo-undekan | C12H26 | 5 | 210 |
| dodekan | C12H26 | -40 | 216 |
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-12-10].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12].
- ↑ Alicja Chmiel, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, ISBN 978-83-89648-46-4.
- ↑ a b c d e f Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b c Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3.
- ↑ a b c Kallio T., Tamminen P., Decay of spruce (Picea abies [L.] Karst.) in the Åland Islands, „Acta Forestalia Fennica”, 138, 1974, s. 1–42.
- ↑ Alok Jha, Tree fungus could provide green transport fuel, „The Guardian”, 3 listopada 2008, ISSN 0261-3077 [dostęp 2017-04-02].
- ↑ Gary Strobel, The story of mycodiesel, „Current Opinion in Microbiology”, 19, s. 52–58, DOI: 10.1016/j.mib.2014.06.003 [dostęp 2017-04-02].
- ↑ Oil Creation Theory Challenged by Fuel-Making Fungus, „Live Science” [dostęp 2017-04-02].
- ↑ Meghan A. Griffin i inni, Volatile organic compound production by organisms in the genus Ascocoryne and a re-evaluation of myco-diesel production by NRRL 50072, „Microbiology”, 156 (12), 2010, s. 3814–3829, DOI: 10.1099/mic.0.041327-0 [dostęp 2017-04-02].
- ↑ Tara A. Gianoulis i inni, Genomic Analysis of the Hydrocarbon-Producing, Cellulolytic, Endophytic Fungus Ascocoryne sarcoides, „PLOS Genetics”, 8 (3), 2012, e1002558, DOI: 10.1371/journal.pgen.1002558, ISSN 1553-7404, PMID: 22396667, PMCID: PMC3291568 [dostęp 2017-04-02].
- ↑ Natasha Mallette i inni, Evaluation of Cellulose as a Substrate for Hydrocarbon Fuel Production by Ascocoryne sarcoides; (NRRL 50072) (PDF), „Journal of Sustainable Bioenergy Systems”, 4 (1), s. 33–49, DOI: 10.4236/jsbs.2014.41004 [zarchiwizowane z adresu 2017-09-23].