Głodek kutnerowaty

Głodek kutnerowaty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	kapustowce
Rodzina	kapustowate
Rodzaj	głodek
Gatunek	głodek kutnerowaty
	Nazwa systematyczna
	Draba tomentosa Clairv.; Man. Herbor. Suisse 217 1811
Synonimy
	Crucifera frigida E.H.L.Krause; Crucifera tomentosa E.H.L.Krause; Draba frigida Saut.; Draba lanciformis Rouy & Foucaud; Draba nivalis Lapeyr. [Illegitimate]; Draba nivea Saut.; Draba pumila Miel. ex Saut.; Draba rhaetica Brügger; Drabella frigida Bubanionguista;
	Crucifera frigida E.H.L.Krause; Crucifera tomentosa E.H.L.Krause; Draba frigida Saut.; Draba lanciformis Rouy & Foucaud; Draba nivalis Lapeyr. [Illegitimate]; Draba nivea Saut.; Draba pumila Miel. ex Saut.; Draba rhaetica Brügger; Drabella frigida Bubanionguista;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Głodek kutnerowaty^[4] (Draba tomentosa Clairv.) – gatunek rośliny z rodziny kapustowatych.

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje wyłącznie w górach Europy: w Alpach, Apeninach, Pirenejach, Pirynie i Karpatach Zachodnich. W Polsce występuje tylko w Tatrach Zachodnich i to zaledwie na kilku stanowiskach, a wszystkie znajdują się w Czerwonych Wierchach: na północnej ścianie Krzesanicy, na opadających do Wyżniej Świstówki Małołąckiej stokach Kopy Kondrackiej, w Kobylarzowym Żlebie oraz w Rzędach Tomanowych i na kopule szczytowej Ciemniaka. Podane w 1891 stanowisko na Giewoncie (bez bliższego określenia miejsca) nie zostało odszukane^[5].

Morfologia

Pokrój: Niewielka roślina poduszkowa z wielogłowym, zdrewniałym korzeniem. Osiąga wysokość 4–8 cm^[6]. Występuje pojedynczo, lub tworzy poduszkowate darnie.
Liście: Większość liści zebrane w różyczkę liściową u nasady łodygi. Są całobrzegie. Liści łodygowych jest zaledwie 1-2 i czasami mają kilka ząbków na brzegach^[6].
Kwiaty: O białej barwie, zebrane po kilka w grono na szczycie łodygi. Mają 4 płatki korony trzykrotnie dłuższe od działek kielicha. Słupek kwiatowy, szypułki kwiatowe i oś grona są owłosione^[6].
Owoc: Podługowata łuszczyna zaokrąglona na obydwu końcach^[6].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit lub chamefit. W Tatrach występuje zazwyczaj na stokach o południowej ekspozycji i tylko na wapiennym podłożu. Liczba chromosomów 2n = 16^[5]. Gatunek charakterystyczny dla Ass. Drabo-Artemisietum^[7].

Zagrożenia

Kategorie zagrożenia gatunku:

Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)^[8]: R (rzadki); 2016: EN (zagrożony)^[9].
Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej Czerwonej Księgi Roślin (2001): VU (vulnerable, narażony); 2014: EN (zagrożony)^[10].

Zobacz też: rośliny tatrzańskie.

Populacje tego gatunku w polskich Tatrach są dość duże pod względem liczby osobników i w większości znajdują się poza szlakami turystycznymi i taternickimi terenami wspinaczkowymi. Wiele stanowisk znajduje się również w słowackiej części Czerwonych Wierchów oraz w Tatrach Bielskich. Nie są więc bezpośrednio zagrożone przez ludzi. Rosną w takich miejscach, że nie zagrażają im również lawiny kamienne i śnieżne. Być może nieznalezione jeszcze populacje znajdują się w innych, trudno dostępnych skałach Tatr. Jednakże niewielki obszar, na którym występuje ten gatunek i niewielka jego populacja uzasadnia zaliczenie go do gatunków w Tatrach zagrożonych (według klasyfikacji IUCN kategoria zagrożenia VU)^[5].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-13] (ang.).
↑ ^a ^b The Plant List. [dostęp 2017-01-11].
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b ^c Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
↑ ^a ^b ^c ^d Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-13] (ang.).

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2017-01-11].

[checklist2002-4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[K-5] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.

[Szafer-6] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[7] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[8] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[9] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[10] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]