Wikipedia

Głodek

Głodek (Draba L.) – rodzaj roślin należący do rodziny kapustowatych. Jest najbardziej zróżnicowanym gatunkowo rodzajem w obrębie rodziny i najbardziej kłopotliwym taksonomicznie. W sumie opisano w jego obrębie niemal tysiąc gatunków i cztery razy tyle taksonów wewnątrzgatunkowych[4], z czego status gatunków uznanych ma ok. 350[4]–380[5]. Rośliny te występują głównie w arktycznych, subarktycznych i górskich rejonach półkuli północnej (Azja, Europa, Ameryka Północna), oraz w górach Ameryki Południowej (70 gatunków w Andach od Kolumbii po Patagonię[4])[5][6].

Głodek
Ilustracja
Morfologia (Draba alpina i D. nivalis)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

kapustowce

Rodzina

kapustowate

Rodzaj

głodek

Nazwa systematyczna
Draba L.
Sp. Pl. 642. 1753
Typ nomenklatoryczny

Draba incana L.[3]

Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Głodek mrzygłód

W Polsce rośnie 6 gatunków rodzimych (głodek karyntyjski D. siliquosa[7][8], kutnerowaty D. tomentosa, mroźny D. dubia, mrzygłód D. aizoides, żółty D. nemorosa[8] i odkryty w Polsce w 2018 głodek orzęsiony D. fladnizensis[9]), poza tym głodek murowy D. muralis zarejestrowany jest jako efemerofit[8].

Liczne gatunki głodków są uprawiane, zwłaszcza w ogrodach skalnych[10].

Głodek złocisty
Głodek ostrokończysty

Morfologia

edytuj
Pokrój
Rośliny zielne (jednoroczne i byliny), rzadko półkrzewy, z pędem prosto wzniesionym, płożącym lub podnoszącym się, pojedynczym lub rozgałęzionym. Pęd bywa nagi lub pokryty włoskami pojedynczymi, rozwidlonymi, gwiaździście lub drzewkowato rozgałęzionymi, czasem z kilkoma rodzajami włosków u jednego gatunku[4][5].
Liście
Zwykle dwojakie – odziomkowe i łodygowe, nierzadko łodygowych liści brak. Odziomkowe często skupione w rozetę liściową, ogonkowe lub siedzące, całobrzegie, ząbkowane lub pierzasto wcinane. Liście łodygowe siedzące lub ogonkowe, całobrzegie lub ząbkowane[4][5].
Kwiaty
Zebrane w grona, luźne lub gęste, wydłużające się lub nie podczas owocowania. Szypułki kwiatowe cienkie, prosto wzniesione, podnoszące się lub odstające. Działki kielicha jajowate do owalnych, nie rozszerzone woreczkowato u nasady. Płatki korony żółte, białe, różowe, fioletowe, pomarańczowe, rzadko czerwone. Pręcików sześć, czterosilnych, z 1, 2 lub 4 miodnikami u nasady. Zalążnia górna z 4 lub licznymi zalążkami, znamię główkowate, czasem słabo dwudzielne[4][5].
Owoce
Jajowate, eliptyczne do kulistawych łuszczynki, rzadko lancetowate lub równowąskie łuszczyny[4][5].

Systematyka

edytuj
Synonimy

Abdra Greene, Coelonema Maxim., Dolichostylis Turcz., Drabella Nábelek, Drabopsis K. Koch, Erophila DC., Graellsia Boiss., Leptonema Hook., Nesodraba Greene, Odontocyclus Turcz., Pseudobraya Korsh., Schivereckia Andrz. ex DC., Stenonema Hook., Thylacodraba (Nábelek) O. E. Schulz, Tomostima (Raf.) O. E. Schulz

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Należy do rodziny kapustowatych (Brassicaceae), rzędu kapustowców (Brassicales), kladu różowych (rosids) w obrębie okrytonasiennych (Magnoliophyta )[2].

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Capparanae Reveal, rząd kaparowce (Capparales Hutch.), podrząd Capparineae Engl., rodzina kapustowate (Brassicaceae Burnett), rodzaj głodek (Draba L.)[11].

 
Głodek kantabryjski
 
Głodek bałkański
 
Głodek żółty
 
Głodek norweski
 
Głodek sztywny
Wykaz gatunków[12][13]

Zastosowanie

edytuj

Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne, głównie w ogródkach skalnych. Są odporne na mróz, przy czym gatunki silnie owłosione wymagają zimą ochrony przed nadmiarem wilgoci. Rosną w miejscach nasłonecznionych lub półcienistych, na glebie przepuszczalnej, obojętnej lub zasadowej. Rozmnażane są przez wysiew nasion, ewentualnie podział i sadzonki pozyskiwane pod koniec lata[10].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-13] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-30].
  4. ↑ a b c d e f g Draba Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-06-14].
  5. ↑ a b c d e f Draba Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-06-14].
  6. ↑ Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  7. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
  8. ↑ a b c Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 72, ISBN 978-83-62975-45-7.
  9. ↑ Marcin Nobis i inni, New national and regional plant records: Contribution to the flora of the Old World countries, „Acta Societatis Botanicorum Poloniae”, 92, 2023, s. 1-21 [dostęp 2023-06-08].
  10. ↑ a b Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin tom I, A-J. Poznań: Zysk i S-ka, 2011, s. 318. ISBN 978-83-7506-845-0.
  11. ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Draba. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-30]. (ang.).
  12. ↑ Draba. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2018-06-14].
  13. ↑ Nazwy zwyczajowe w języku polskim według Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych łacińsko-polski. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 34. ISBN 978-83-925110-5-2.
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Głodek&oldid=72986310”