Lemuria koroniasta
Lemuria koroniasta[5] (Eulemur coronatus) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny lemurowatych (Lemuridae).
| Eulemur coronatus[1] | |||
| (J.E. Gray, 1842)[2] | |||
.jpg) Para lemurii koroniastych: samiec po lewej, samica po prawej | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
lemuria koroniasta | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 Zasięg występowania gatunku | |||
Taksonomia
edytujGatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1842 roku angielski zoolog John Edward Gray nadając mu nazwę Lemur coronatus[2]. Miejsce typowe to Madagaskar[2][6][7]. Holotyp to dorosły samiec (sygnatura BMNH 1837.9.26.80) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie[8]; okaz zebrany podczas rejsu HMS „Sulphur” pomiędzy 9 a 15 marca 1843 roku[9].
Zgłoszono mutację albinistyczną z całkowicie białym futrem, z wyjątkiem pomarańczowego paska czołowego[10].
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[10].
Etymologia
edytujZasięg występowania
edytujLemuria koroniasta występuje w północnym Madagaskarze, od półwyspu Tanjona Bobaomby na południe wzdłuż wschodniego brzegu rzeki Mahavavy poza Ambilobe, ze wschodnimi granicami rozciągającymi się na południe wzdłuż rzeki Manambato, na południe od Darainy na północ do Sambavy[10].
Morfologia
edytujDługość ciała (bez ogona) 34–36 cm, długość ogona 41–49 cm; masa ciała 1,3 kg[13][14]. Gatunek charakteryzuje się brązowopomarańczową koroną na szczycie głowy. Samice mają szare ciało i pomarańczową koronę. Samce są ciemniejsze w barwach czerwonobrązowych, koronę mają w czerni i pomarańczy[15]. Jako przedstawiciel naczelnych zwierzę charakteryzuje się pseudoprzeciwstawnym kciukiem, widzeniem obuocznym i znaczną inteligencją. E. coronatus dzieli innymi przedstawicielami rodziny lemurowatych długie i smukłe kończyny, nieco dłuższy nos, mniejszy mózg i grzebień zębowy utworzony przez siekacze i kły.
Ekologia
edytujJest endemitem suchych lasów liściastych północnego krańca Madagaskaru[16][17]. Spożywa głównie kwiaty, owoce i liście. Długość życia tego gatunku wynosi w przybliżeniu 20 lat, dojrzałość płciową lemury te osiągają po 20 miesiącach życia. Porody następują zazwyczaj późnym wrześniem bądź wczesnym październikiem, po ciąży trwającej 125 dni.
Lemur ten ma także niechwytny ogon znacznej długości. Używa go do balansowania podczas skoków z gałęzi na gałąź oraz do komunikacji w obrębie grupy społecznej, której przewodzi samica[16].
Lemuria koroniasta jest aktywna głównie za dnia. Wykazuje też jednak okresy aktywności nocnej, kiedy pobiera pokarm[16].
Lemurię koroniastą spotyka się wszędzie w obrębie tropikalnych lasów suchych Parku Narodowego Ankarana do położonych na średniej wysokości lasów deszczowych gór Ambohitra (Park Narodowy Montagne d’Ambre). Zwierzę bytuje na wysokości do 1400 m n.p.m. Sympatrycznie z nim występuje Eulemur sanfordi, dzieląc to samo siedlisko. Różnice obejmują kolorystykę (więcej szarości i brązu i brak v-kształtnej korony na czole, jak też biel na uszach i policzkach tego ostatniego)[18].
Lemuria koroniasta z Ankarana to jedyne lemury tego regionu przemierzające ostre jak brzytwa tsingy (zerodowany wapień charakterystyczny dla tego rezerwatu). Zmierzają one do lasu wcześnie rano i opuszczają go przed zachodem słońca, by osiąść na noc w bezpieczniejszym lesie w kanionie w centrum tychże skał.
Status
edytujJego populację szacuje się na 1000-10 000 osobników (dane z 2004), z których większość zamieszkuje Ankarana Plateau[19][20], aczkolwiek istnieje także populacja w Montagne d'Ambre. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii EN (ang. endangered ‘zagrożony’)[4].
Przypisy
edytuj- ↑ Eulemur coronatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d J.E. Gray. Descriptions of some new genera and fifty unrecorded species of Mammalia. „The Annals and Magazine of Natural History”. 10, s. 257, 1842. (ang.).
- ↑ T. Scheuermans. Description d’un quadrumaise de la famille des Lémuridés du genre maki (Lemur), ou singes a museau de renard, conserve dans les collections du Musée Royal. „Mémoires couronnés et mémoires des savants étrangers”. 22, s. 6, 1848. (fr.).
- ↑ a b K.E. Reuter i inni, Eulemur coronatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2015-4 [dostęp 2016-06-06] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 30. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Eulemur coronatus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-07-25].
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Eulemur coronatus (J. E. Gray, 1842). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-06]. (ang.).
- ↑ 1837.9.26.80. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2023-09-06]. (ang.).
- ↑ E. Schwarz. A revision of the genera and species of Madagascar Lemuridae. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1931 (2), s. 399–428, 1931. DOI: 10.1111/j.1096-3642.1931.tb01020.x. (ang.).
- ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 152. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ E.L. Simons, Y. Rumpler. Eulemur: New generic name for species of Lemur other than Lemur catta. „Comptes Rendus de l’Acadèmie des Sciences”. Série III. 307, s. 550, 1988. Paris. (fr. • ang.).
- ↑ coronatus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-09-06] (ang.).
- ↑ Ch. Schwitzer, R.A. Mittermeier, E.E. Louis Jr & M.C. Richardson: Family Lemuridae (Bamboo, True and Ruffed Lemurs). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 137. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
- ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 97. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ DLC: Animals: Crowned Lemur
- ↑ a b c J.M. et al Wilson. Ecology and Conservation of the Crowned Lemur at Ankarana, N. Madagascar. „Folia Primatologica”. 52, s. 1–26, 1989. (ang.).
- ↑ S.V. et al Fowler. A survey and management proposals for a tropical deciduous forest reserve at Ankarana in northern Madagascar. „Biological Conservation”. 47, s. 297–313, 1989. (ang.).
- ↑ Russel Mittemeier: Lemurs of Madagascar. Conservation International, 2010. ISBN 978-1-934151-23-5. (ang.).
- ↑ Jane Wilson: Lemurs of the Lost World: exploring the forests and Crocodile Caves of Madagascar. Impact, London, 1995. ISBN 978-1-874687-48-1. (ang.).
- ↑ Crowned lemur. [w:] BBC Nature [on-line]. BBC. [dostęp 2013-12-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (11 stycznia 2014)]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- I. Tattersall: The Primates of Madagascar. Columbia University Press, 1982, s. 64–66. ISBN 0-231-04704-5. (ang.).
- Jane Wilson: Lemurs of the Lost World: exploring the forests and Crocodile Caves of Madagascar. Impact, London, 1995, s. 1–216. ISBN 978-1-874687-48-1. (ang.).