Ekstraliga polska w rugby union
Ekstraliga polska w rugby union (dawniej I Liga, Seria A) – najwyższy poziom męskich rozgrywek ligowych rugby union drużyn piętnastoosobowych w Polsce. Zmagania toczą się cyklicznie (co sezon, od jesieni do wiosny) systemem kołowym jako mistrzostwa kraju i przeznaczone są dla najlepszych polskich klubów rugby. Organizowane są przez Polski Związek Rugby. Zwycięzca finału Ekstraligi zostaje jednocześnie mistrzem Polski, zaś najsłabsza drużyna walczy o utrzymanie ze zwycięzcą I ligi (dawniej II ligi).
2023/2024 | |
Państwo | |
---|---|
Dyscyplina | |
Organizator rozgrywek | |
Data założenia |
1957 |
Poprzednia nazwa |
I Liga, Seria A |
Prezes |
Jarosław Prasał |
Partner TV | |
Rozgrywki | |
Liczba drużyn |
9 |
Zwycięzca |
mistrz Polski |
Niższy poziom ligowy | |
Zwycięzcy | |
Pierwszy zwycięzca | |
Obecny zwycięzca | |
Najwięcej zwycięstw |
AZS-AWF Warszawa (16) |
Strona internetowa |
Historia rozgrywek
edytujPierwsze próby organizacji rozgrywek ligowych w rugby w Polsce pojawiły się w okresie międzywojennym, w 1925. Na przeszkodzie stanęły jednak niepowodzenie w organizacji Polskiego Związku Rugby oraz przewrót majowy, w wyniku którego część drużyn, tworzonych głównie przy jednostkach wojskowych, przestała działać. Do projektu powrócono w 1927, jednak start rozgrywek kilkakrotnie przekładano. Dopiero w maju 1929 zdołano przeprowadzić zawody o tytuł mistrza Polski w formie turnieju rozegranego pomiędzy trzema drużynami z Warszawy, których zwycięzcą została drużyna Oficerskiej Szkoły Sanitarnej. Kolejne próby zorganizowania rozgrywek o mistrzostwo Polski jednak się nie powiodły z uwagi na brak drużyn (ostatnia została rozwiązana w 1931)[1].
Po oficjalnej reaktywacji rugby w Polsce w 1955 powrócono do idei rozgrywania mistrzostw Polski. W 1956 rozegrano ogólnokrajowy Puchar Sportowca, w którego finale zwyciężyła drużyna AZS AWF Warszawa, który jednocześnie stanowił eliminacje do I ligi. Oficjalne rozgrywki ligowe zostały zainaugurowane w 1957. Powstała I liga licząca 8 zespołów oraz liga okręgowa licząca 13 drużyn grających w trzech grupach. Rozgrywki odbywały się od wiosny do jesieni. Pierwszym mistrzem została drużyna AZS AWF Warszawa. Organizatorem rozgrywek była początkowo Sekcja Rugby Głównego Komitetu Kultury Fizycznej, a od września 1957 powstały wówczas Polski Związek Rugby. W 1958 pozostało już tylko 10 drużyn i wszystkie wystąpiły w I lidze[2][3]. W 1959 zapoczątkowano rozgrywki o mistrzostwo Polski także w młodszych grupach wiekowych. W pierwszej połowie lat 60. nastąpił kryzys ligi wywołany uznaniem rugby przez Główny Komitet Kultury Fizycznej i Turystyki za sport nierozwojowy[2]. Malała liczba drużyn uczestniczących w rozgrywkach ligowych, w 1963 w I lidze grały tylko 4 zespoły[2][3] (a w 1962 rozgrywki odbywały się w składach trzynastosobowych[4]), a w 1964 5 zespołów, które toczyły rozgrywki systemem turniejowym[3]. Od 1965 sytuacja stopniowo się poprawiała, a liczba drużyn rosła[2][3]. W okresie tym dominowała w lidze Skra Warszawa, która zdobyła sześć tytułów mistrzowskich z rzędu, a w 1970 w lidze grało już 9 drużyn[3].
W 1971 dokonano reformy rozgrywek. Stawkę drużyn podzielono na dwie grupy: silniejszą, liczącą 6 drużyn i słabszą, liczącą 4 drużyny, w której mogły uczestniczyć m.in. drużyny nowo powstające, wprowadzono także zasady spadku i awansu pomiędzy tymi grupami. Zmieniono też okres organizowania rozgrywek i od 1971 toczyły się one od jesieni do wiosny[2][5]. Wiosną 1971 odbył się przejściowy, półroczny sezon w formie rozgrywek o Puchar Polski, którego zdobywca został jednocześnie mistrzem Polski. Klasyfikacja w tym sezonie zadecydowała o poziomie drużyn na grupy. W 1972 przemianowano grupy na I i II ligę, a od 1975 zwiększono liczbę drużyn w I lidze do ośmiu[5]. W 1983 powrócono do rozgrywek w okresie wiosna – jesień[2][5] (sezon 1981/1982 trwał półtora roku), w 1986 powiększono liczbę drużyn w I lidze do dziesięciu. W 1987, aby obniżyć koszty udziału w lidze, przeprowadzono rozgrywki w formacie grupowym, jednak po roku powrócono do rozgrywek ligowych[5]. W 1989 zdecydowano o zmniejszeniu liczby drużyn w I lidze do ośmiu – w tym sezonie ponownie zorganizowano rozgrywki w formacie grupowej, a do pierwszej fazy dopuszczono wszystkie drużyny, łącznie z tymi, które uprzednio uczestniczyły w II lidze. Kolejność końcowa zadecydowała o ponownym podziale na ligi w kolejnym sezonie. W 1992 I ligę rozegrano w podziale na dwie grupy (mistrzowską i spadkową), a o przydziale do poszczególnych grup zadecydowały dwumecze na początku sezonu[6]. Od 1993 do 1997 dzielono rozgrywki na dwie rundy: w pierwszej grało sześć drużyn (jako seria A), z których cztery najlepsze w drugiej części sezonu walczyły o mistrzostwo, a dwie najsłabsze wraz z dwoma najlepszymi drużynami serii B walczyły o dwa miejsca w serii A w kolejnym sezonie. W 1998 powrócono do systemu jesień – wiosna i w związku z tym mistrzostwo za rok 1998 przyznano po krótkim, wiosennym sezonie z udziałem sześciu drużyn. W kolejnym sezonie brało udział już osiem ekip, a w 2000 powiększono liczbę drużyn do dziesięciu[6][4]. W części sezonów rozgrywki dzielono na dwie rundy – w drugiej dzielono drużyny na grupę walczącą o mistrzostwo i grupę broniącą się przed spadkiem. Zmieniała się także liczba drużyn w II lidze[4].
Od sezonu 2002/2003 o medalach mistrzostw Polski decyduje nie tabela ligowa (lub grupy mistrzowskiej), ale mecz finałowy i mecz o trzecie miejsce stanowiące zwieńczenie fazy play-off, w której uczestniczą najlepsze drużyny rundy zasadniczej. W 2005 zrezygnowano z półfinałów, a od 2007 ponownie je przywrócono. W 2009 zmniejszono liczbę drużyn I ligi do ośmiu. W 2008 zainaugurowano trzeci poziom rozgrywek, tzw. ligi regionalne[7][4]. Wkrótce potem przekształcone one zostały w II ligę[8]. Ponownie zmieniono okres rozgrywek na wiosnę – jesień od 2016 (w związku z czym sezon 2016/2017 trwał półtora roku)[9] oraz z powrotem na jesień – wiosnę od 2019 (w związku z czym sezon 2019 trwał pół roku)[10]. Od 2018 także ponownie powiększono Ekstraligę do 10 drużyn[11]. Sezon 2019/2020 został nieukończony i nie przyznano w nim tytułu mistrzowskiego z powodu pandemii COVID-19[12].
Format rozgrywek
edytujW sezonie 2023/2024 rozgrywki Ekstraligi odbywają się w dwóch fazach: zasadniczej i finałowej. W rozgrywkach uczestniczy 9 drużyn. W fazie zasadniczej drużyny rozgrywają mecze systemem każdy z każdym, mecz i rewanż, w fazie finałowej odbywają się finał i mecz o trzecie miejsce. Z kolei ostatnia drużyna z tabeli rozgrywa mecz barażowy o prawo gry w Ekstralidze w kolejnym sezonie ze zwycięzcą I ligi. Kolejność w tabeli sezonu zasadniczego ustalana jest na podstawie liczby zdobytych punktów: za zwycięstwo drużyna otrzymuje 4 punkty, za remis 2 punkty, a za porażkę 0 punktów. Ponadto może otrzymać w każdym meczu 1 punkt bonusowy – za zdobycie co najmniej 3 przyłożeń więcej od rywali lub za porażkę nie więcej niż siedmioma punktami. Pierwsza trójka drużyn z Ekstraligi (na podstawie wyników meczów fazy finałowej) zostaje medalistami mistrzostw Polski. Organizatorem rozgrywek jest Polski Związek Rugby[13].
Drużyny uczestniczące w rozgrywkach
edytujDrużyny grające w Ekstralidze w sezonie 2023/2024: Arka Gdynia, Budo 2011 Aleksandrów Łódzki (dawniej Budowlani SA Łódź, Rugby Łódź), Budowlani Lublin, Budowlani Łódź, Juvenia Kraków, Lechia Gdańsk, Ogniwo Sopot, Orkan Sochaczew, Pogoń Siedlce (dawniej VIS, MOSiR)[14].
Inne drużyny grające w Ekstralidze (dawniej I lidze) w latach wcześniejszych: AZS Gdańsk, AZS Lublin, AZS Szczecin, AZS AWF Warszawa (wcześniej AZS, Folc AZS), AZS-AWFiS Gdańsk, AZS-WSWF Poznań, Bałtyk Gdynia, Bobrek Karb Bytom, Budowlani Łódź, Budowlani Olsztyn, Czarni Bytom, Czarni Pruszcz Gdański, Czarni Szczecin, Dębica-Lincer Pruszcz Gdański (wcześniej Lotnik), Górnik Dymitrow, Górnik Katowice, Górnik Kochłowice, Grochów Warszawa, Lotnik Warszawa, Mazovia Mińsk Mazowiecki, Orzeł Warszawa, Pionier Szczecin, Polonia Poznań, Posnania, Rozwój Katowice, Skra Warszawa, Spójnia Gdańsk, Start Łódź, Sparta Jarocin, Śląsk Ruda Śląska, Włókniarz Łódź, WMPD Olsztyn[4][15][16][17][18][19][20][21].
Medaliści mistrzostw Polski
edytujMedaliści mistrzostw Polski w okresie międzywojennym (turniej o Puchar Ajencji Wschodniej w 1929)[1]:
Rok | Mistrz | Wicemistrz | III miejsce | Liczba drużyn w turnieju |
---|---|---|---|---|
1929 | Oficerska Szkoła Sanitarna | Orzeł Biały Warszawa | AZS Warszawa | 3 |
Medaliści mistrzostw Polski w sezonach od 1957 do 2001/2002 (w tym okresie nie rozgrywano fazy play-off, z wyjątkiem sezonu 1989)[4]:
Medaliści mistrzostw Polski od sezonu 2002/2003 (wyniki finałów i meczów o trzecie miejsce):
Statystyka
edytujLista medalistów mistrzostw Polski w okresie organizowania rozgrywek ligowych (od 1957).
Lp. | Drużyna | Miejsca na podium | ||
---|---|---|---|---|
I | II | III | ||
1. | AZS AWF Warszawa | 16 | 9 | 10 |
2. | Lechia Gdańsk | 13 | 12 | 15 |
3. | Ogniwo Sopot | 11 | 11 | 3 |
4. | Skra Warszawa | 6 | 3 | 6 |
5. | KS Budowlani Łódź | 5 | 6 | 5 |
6. | Polonia Poznań | 5 | 2 | 1 |
7. | Arka Gdynia | 4 | 6 | 5 |
8. | Budo 2011 Aleksandrów Łódzki (Budowlani SA Łódź, Rugby Łódź) | 4 | 5 | 1 |
9. | Orkan Sochaczew | 2 | 0 | 4 |
10. | Czarni Bytom | 1 | 2 | 5 |
11. | Orzeł Warszawa | 0 | 4 | 0 |
12. | Budowlani Lublin | 0 | 2 | 3 |
13. | Posnania Poznań | 0 | 1 | 4 |
14. | Pogoń Siedlce | 0 | 1 | 4 |
15. | AZS Gdańsk | 0 | 1 | 0 |
Spójnia Gdańsk | 0 | 1 | 0 | |
Śląsk Ruda Śląska | 0 | 1 | 0 | |
18. | Dębica-Lincer Pruszcz Gdański | 0 | 0 | 1 |
Górnik Kochłowice | 0 | 0 | 1 | |
Juvenia Kraków | 0 | 0 | 1 | |
Włókniarz Łódź | 0 | 0 | 1 |
Uwagi
edytuj- ↑ W pierwszej części sezonu miało grać 16 drużyn podzielonych na 4 grupy (ostatecznie do rozgrywek przystąpiło 14 drużyn). W drugiej części sezonu po dwie najlepsze drużyny z każdej grupy grały w I lidze, a pozostałe w II lidze. O medalach zadecydowały dwumecze w fazie play-off. Dwumecz finałowy: 8.10.1989, Ruda Śląska: Śląsk Ruda Śląska – Ogniwo Sopot 6:30; 15.10.1989, Sopot: Ogniwo Sopot – Śląsk Ruda Śląska 80:3. Dwumecz o trzecie miejsce: 8.10.1989, Sochaczew: Orkan Sochaczew – Budowlani Łódź 12:3; 15.10.1989, Łódź: Budowlani Łódź – Orkan Sochaczew 26:6.
- ↑ a b c d e W pierwszej części sezonu rozgrywki w serii A toczyło 6 zespołów. W drugiej części sezonu dwie najsłabsze z nich wraz z dwoma najlepszymi drużynami serii B walczyły o grę w serii A w kolejnym sezonie. W sezonie 1995 do rozgrywek serii A przystąpiło tylko 5 ekip.
- ↑ a b c W latach 2008–2010 nie rozgrywano meczu o trzecie miejsce, a brązowe medale mistrzostw Polski otrzymywały obie drużyny, które przegrały w półfinałach fazy play-off.
- ↑ W sezonie 2014/2015 rozegrano tylko finał. Trzecie miejsce mistrzostw Polski zajęła drużyna, która zajęła trzecią lokatę w tabeli rundy zasadniczej.
Przypisy
edytuj- ↑ a b 1929: Zapomniane Mistrzostwa Polski. Polski Związek Rugby, 2020-04-02. [dostęp 2020-06-24].
- ↑ a b c d e f Historia rugby w Polsce. Polski Związek Rugby. [dostęp 2019-05-24].
- ↑ a b c d e Historia ligi w Polsce 01. Polski Związek Rugby, 2020-04-18. [dostęp 2020-06-24].
- ↑ a b c d e f g Maciej Powała-Niedźwiecki, Jacek Wierzbicki: Encyklopedia polskiego rugby. Lublin: Przedsiębiorstwo Wydawnicze Związku Niewidomych „Print 6”, 2004. ISBN 83-87414-07-7.
- ↑ a b c d Historia ligi w Polsce 02. Polski Związek Rugby, 2020-04-25. [dostęp 2020-06-24].
- ↑ a b Historia ligi w Polsce 03. Polski Związek Rugby, 2020-05-03. [dostęp 2020-06-24].
- ↑ Historia ligi w Polsce 04. Polski Związek Rugby, 2020-05-13. [dostęp 2020-06-24].
- ↑ Archiwum. Polski Związek Rugby. [dostęp 2019-05-24].
- ↑ Ekstraliga: Rozgrywki 2016-2017. Polski Związek Rugby, 2016-07-22. [dostęp 2019-05-24].
- ↑ Rozgrywki Rugby XV – Sezon 2019. Polski Związek Rugby, 2018-11-22. [dostęp 2019-05-24].
- ↑ Ekstraliga: System rozgrywek 2018. Polski Związek Rugby, 2018-03-23. [dostęp 2019-05-24].
- ↑ a b Oświadczenie Zarządu w/s Ekstraligi. Polski Związek Rugby, 2020-03-31. [dostęp 2020-04-01].
- ↑ Regulamin Ekstraliga Rugby XV Sezon 2023/2024. Polski Związek Rugby, 2023-07-28. [dostęp 2023-08-02].
- ↑ Ekstraliga Rugby 2023/2024. Polski Związek Rugby. [dostęp 2024-06-03].
- ↑ Tabela wszech czasów – Ekstraliga rugby 1957-2016. Polski Związek Rugby. [dostęp 2019-01-24].
- ↑ Ekstraliga 2016-2017 – Tabela, wyniki. Polski Związek Rugby. [dostęp 2019-01-24].
- ↑ Ekstraliga 2018 – Tabela, wyniki. Polski Związek Rugby. [dostęp 2019-01-24].
- ↑ Ekstraliga 2019 – Tabela, wyniki. Polski Związek Rugby. [dostęp 2019-01-24].
- ↑ Ekstraliga 2019/2020 – Tabela, wyniki. Polski Związek Rugby. [dostęp 2020-08-26].
- ↑ Ekstraliga 2020/2021 – Tabela, wyniki. Polski Związek Rugby. [dostęp 2020-08-24].
- ↑ Ekstraliga Rugby 2022/2023. Polski Związek Rugby. [dostęp 2023-06-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-06-12)].
- ↑ Ekstraliga-Rugby 15. 2011-2002. Polski Związek Rugby. [dostęp 2019-05-25].
- ↑ Ekstraliga –sezon 2011/2012. Polski Związek Rugby. [dostęp 2019-05-25].
- ↑ Lechia obroniła tytuł mistrzowski. Polski Związek Rugby, 2013-06-17. [dostęp 2019-05-25].
- ↑ Ekstraliga: wyłonieni półfinaliści. Polski Związek Rugby, 2013-05-20. [dostęp 2019-05-25].
- ↑ Ekstraliga Tabela, wyniki. Polski Związek Rugby. [dostęp 2019-05-25].
- ↑ Brązowa Arka, Budowlani pokonani!. Polski Związek Rugby, 2014-07-05. [dostęp 2019-05-25].
- ↑ Lechia obroniła tytuł mistrzowski!. Polski Związek Rugby, 2014-07-06. [dostęp 2019-05-25].
- ↑ Ekstraliga 2014-2015 – Tabela, wyniki. Polski Związek Rugby. [dostęp 2019-05-25].
- ↑ Arka Gdynia Mistrzem Polski!. Polski Związek Rugby, 2015-07-05. [dostęp 2019-05-25].
- ↑ Ekstraliga 2015-2016 – Tabela, wyniki. Polski Związek Rugby. [dostęp 2019-05-25].
- ↑ Budowlani Łódź Mistrzem Polski 2016. Polski Związek Rugby, 2016-06-24. [dostęp 2019-05-25].
- ↑ Mecz o III miejsce dla Ogniwa. Polski Związek Rugby, 2016-06-25. [dostęp 2019-05-25].
- ↑ Ekstraliga 2016-2017 – Tabela, wyniki. Polski Związek Rugby. [dostęp 2019-05-25].
- ↑ Ekstraliga – Runda II – Finały. Polski Związek Rugby, 2017-11-11. [dostęp 2019-05-25].
- ↑ Ekstraliga 2018 – Tabela, wyniki. Polski Związek Rugby. [dostęp 2019-05-25].
- ↑ Ekstraliga: Budowlani SA v Ogniwo 38:16 w meczu o I miejsce. Polski Związek Rugby, 2018-11-10. [dostęp 2019-05-25].
- ↑ Ekstraliga: Pogoń v Lechia 5:0 w meczu o III miejsce. Polski Związek Rugby, 2018-11-10. [dostęp 2019-05-25].
- ↑ Ekstraliga 2019 – Tabela, wyniki. Polski Związek Rugby. [dostęp 2019-06-16].
- ↑ Ekstraliga: Ogniwo Mistrzem Polski. Polski Związek Rugby, 2019-06-15. [dostęp 2019-06-16].
- ↑ Ekstraliga: Pogoń z brązowym medalem. Polski Związek Rugby, 2019-06-15. [dostęp 2019-06-16].
- ↑ Ekstraliga 2019/2020 – Tabela, wyniki. Polski Związek Rugby. [dostęp 2020-04-01].
- ↑ Ekstraliga 2020-2021 – Tabela, wyniki. Polski Związek Rugby. [dostęp 2021-07-04].
- ↑ O III miejsce: Skra v Orkan 0:17. Polski Związek Rugby, 2021-07-03. [dostęp 2021-07-03].
- ↑ O I miejsce: Ogniwo v Master Pharm 19:15. Polski Związek Rugby, 2021-07-04. [dostęp 2021-07-04].
- ↑ Ekstraliga 2021/2022 – Tabela, wyniki. Polski Związek Rugby. [dostęp 2022-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-06-27)].
- ↑ Ekstraliga Rugby 2022/2023. Polski Związek Rugby. [dostęp 2023-06-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-06-12)].
- ↑ Ekstraliga Rugby 2023/2024. Polski Związek Rugby. [dostęp 2024-06-03].