Dolędzin
Dolędzin (niem. Dollendzin[4], pol. po wojnie Dołędzin) – osada w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie raciborskim, w gminie Rudnik.
| osada | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Sołectwo | |
| Liczba ludności (2008) |
15[2] |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Kod pocztowy |
47-415[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SRC |
| SIMC |
0220807 |
Położenie na mapie gminy Rudnik  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu raciborskiego  | |
 50°10′17″N 18°08′09″E/50,171389 18,135833[1]
| |
Dolędzin jest położony w północno-zachodniej części gminy. Posiada powierzchnię 3,55 km²[5] oraz kilkunastu mieszkańców[5]. Administracyjnie osada jest częścią sołectwa Modzurów[5].
Geografia
edytujPołożenie
edytujDolędzin leży w Kotlinie Raciborskiej, w południowo-zachodniej części województwa śląskiego, niedaleko rzeki Odry[6]. Osada położona jest na pagórkowatym terenie na lewym brzegu Odry[7].
Pod względem administracyjnym osada należy do gminy Rudnik, powiatu raciborskiego i województwa śląskiego. Osada znajduje się w północno-zachodniej części gminy.
Osada graniczy od północnego zachodu z Grzędzinem oraz Łańcem (powiat kędzierzyńsko-kozielski). Od wschodu Dolędzin graniczy z Ponięcicami, a od zachodu z Jastrzębiem. Osada graniczy także południa z Modzurowem, a od południowego wschodu z Szonowicami.
Warunki naturalne
edytujDolędzin otoczony są od północy-wschodu do południowego wschodu lasem, natomiast od północy, zachodu i południa rozciągają się pola uprawne.
Warunki klimatyczne
edytujW osadzie Dolędzin klimat jest łagodny poprzez sąsiedztwo z rzeką Odrą, kompleksy leśne województwa opolskiego położone od zachodu, a także poprzez położenie gminy Rudnik przy wylocie Bramy Morawskiej, z której napływają masy wilgotnego i ciepłego powietrza[2][6][7]. Średnia roczna temperatura waha się między 7 °C a 8 °C. W lipcu, który jest najcieplejszym miesiącem temperatura waha się między 17 °C a 18 °C, a w najzimniejszym – styczniu waha się między - 2 °C a - 3 °C. Czas trwania okresu wegetacyjnego wynosi od ok. 210 do 230 dni, a przymrozki trwają od 60 do 100 dni w ciągu roku, pokrywa śnieżna natomiast zalega od 60 do 90 dni. Opad śródroczny oscyluje wokół 600–900 mm[2][6]. Wiatry są przeważnie słabe[7], ok. 42% wieje z kierunku zachodniego i południowo-zachodniego przynosząc ciepłe masy powietrza z Europy Zachodniej i basenu Morza Śródziemnego. Średnia prędkość wiatru w ciągu roku wynosi ok. 2,2 m/s[2][6].
Nazwa
edytujWedług jednej z teorii nazwa osady pochodzi od wyrazu lędo, który oznacza ziemię słabo uprawianą i wysychającą[5]. Z kolei według niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od polskiej nazwy określającej "dolinę"[8]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako starszą od niemieckiej wymienia on nazwę w polskiej formie - Doledzin podając jej znaczenie "Thaldorf" czyli po polsku "Wieś leżącą w dolinie"[8]. Niemcy zgermanizowali nazwę na Dollendzin w wyniku czego utraciła ona swoje pierwotne znaczenie[8].
Ze względu na polskie pochodzenie nazistowska administracja III Rzeszy w 1936 r. w miejsce zgermanizowanej nazwy Dollendzin wprowadziła nową, całkowicie niemiecką Ludwigstal O.S..
Historia
edytujOd 1747 r. w posiadaniu rodziny von Wrochem. W 1870 r. po śmierci Ludwika von Wrochema majątek odziedziczył jego siostrzeniec (późniejszy generał-major) Karol von Gelhorn. W tym samym roku otrzymał zgodę na połączenie nazwisk (odtąd von Wrochem-Gelhorn), a w 1878 r. herbów swoich rodziców. Zmarł w 1945 r. W 1892 r. staraniem rodziny von Schimonsky został wzniesiony w Czerwięcicach pałac[5]. Niemieccy archeolodzy w okresie międzywojennym i polscy archeologowie w 1967 roku natrafili w miejscowości na pozostałości osady z XI–XIII wieku oraz XIV–XV wieku[5].
Demografia
edytujW 2011 roku osadę zamieszkiwało 29 mieszkańców[9].
W 2016 roku w Modzurowie i Dolędzinie ludność w wieku przedprodukcyjnym na 100 mieszkańców wynosiła 15,2, co uplasowało wieś poniżej średniej w gminie (16,95). Natomiast ludność w wieku produkcyjnym wynosiła 66,18 (średnia w gminie – 66,90), a w wieku poprodukcyjnym – 18,63 (średnia w gminie – 16,25). Stosunek mieszkańców w wieku poprodukcyjnym do mieszkańców w wieku produkcyjnym wynosił 28% (średnia w gminie – 24%). Mediana wieku mieszkańców wynosi 46,5 lat (średnia w gminie - 47,11)[10].
Komunikacja
edytujDo Dolędzina prowadzi jedna droga powiatowa z Modzurowa o długości 3,4 km, która wiedzie do Grzędzina położonego w powiecie kędzierzyńsko-kozielskim. Oprócz drogi powiatowej do drogi krajowej nr 45 wiedzie jedna droga gminna
Znajdują się tu dwa przystanki autobusowe. Miejscowość łączy z Raciborzem i Rudnikiem jeden kurs autobusy[11].
Najbliższe stacje kolejowe to: Racibórz (11 km), Racibórz Markowice (12 km) oraz Nędza (13 km).
Infrastruktura i Gospodarka
edytujW Dolędzinie nie ma remizy Ochotniczej Straży Pożarnej ani żadnej placówki oświatowej. Najbliższy ośrodek zdrowia znajduje się w Rudniku oraz Łubowicach, a w Szonowicach jest oprócz tego punkt lekarski. Punkty apteczne mieszczą się w Rudniku oraz Łubowicach. Najbliższy urząd pocztowy znajduje się w Rudniku (kod 47-411), a ponadto w Łubowicach jest agencja pocztowa[2].
Osada korzysta z ujęcia wody podziemnej zlokalizowanej pod Rudnikiem, a obsługiwanej przez Zakład Wodociągów i Usług Komunalnych w Rudniku. Dolędzin nie posiada sieci kanalizacyjnej. Osada związana jest z telefoniczną strefą numeracyjną Raciborza (32). Dolędzin nie jest objęty siecią gazu rozdzielczego, a braki z tym związane zaspokajane są gazem z butli propan-butan[2].
Kultura i oświata
edytujW Dolędzinie brak jest remizy Ochotniczej Straży Pożarnej oraz Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców, tzw. DFK, co w znaczny sposób ogranicza życie kulturalne w miejscowości[2].
We wsi nie ma żadnej placówki oświatowej, a uczniowie chodzą do szkół w pobliskich miejscowościach. Najbliższe przedszkola znajdują się w Rudniku oraz Gamowie, a szkoły podstawowe w Szonowicach oraz Rudniku. Natomiast najbliżej położone szkoły gimnazjalne są w Rudniku oraz Szonowicach, a szkoły ponadgimnazjalne w Kuźni Raciborskiej oraz Raciborzu.
Religia
edytujDolędzin należy do parafii Trójcy Świętej w Modzurowie, która należy do dekanatu Łany w diecezji opolskiej[12].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 25088
- ↑ a b c d e f g Urząd Gminy Rudnik: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Rudnik na lata 2004-2006. [dostęp 2008-09-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-05-17)]. (pol.).
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 232 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Dolędzin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 95.
- ↑ a b c d e f Anna Bindacz: Gmina Rudnik – kraina pałaców i zieleni. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Wydawnicza WAW Grzegorz Wawoczny, 2005, s. 7. ISBN 83-89802-09-0.
- ↑ a b c d Urząd Gminy Rudnik: Położenie geograficzne - Gmina Rudnik. [dostęp 2008-09-30]. (pol.).
- ↑ a b c Anna Bindacz: Gmina Rudnik – kraina pałaców i zieleni. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Wydawnicza WAW Grzegorz Wawoczny, 2005, s. 4. ISBN 83-89802-09-0.
- ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 30, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rudnik. 2011, s. 12.
- ↑ Program rewitalizacji gminy Rudnik na lata 2017-2023. 2017, s. 16.
- ↑ Krajowa Izba Gospodarcza Transportu Krajowego i Specycji: Rozkład jazdy. [dostęp 2010-01-01]. (pol.).
- ↑ Diecezja Opolska: Diecezja Opolska – Parafie. [dostęp 2010-01-01]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Anna Bindacz: Gmina Rudnik – kraina pałaców i zieleni. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Wydawnicza WAW Grzegorz Wawoczny, 2005, s. 4-6. ISBN 83-89802-09-0.
- Grzegorz Wawoczny: Zabytki powiatu raciborskiego. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Wydawnicza WAW Grzegorz Wawoczny, 2007, s. 100. ISBN 978-83-89802-36-1.
- Urząd Gminy Rudnik: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Rudnik na lata 2004-2006. [dostęp 2008-09-29]. (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Dolędzin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 95.
