Dobiesław Oleśnicki
Dobiesław Oleśnicki (Dobiesław z Oleśnicy i Sienna, Dobko z Oleśnicy) herbu Dębno (zm. 1440) – kasztelan wojnicki (1411-1433), lubelski (1433), sandomierski (1435), starosta krakowski (1438), podczaszy krakowski (1438-1439), wojewoda sandomierski (1438-1440) uczestnik bitwy pod Grunwaldem i dowódca oblężenia Malborka, budowniczy nowego zamku w Rymanowie, fundator kościołów. Protoplasta rodu Sienieńskich.
 Ryngraf z herbem Dębno | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data śmierci |
1440 |
| Żona | |
| Dzieci |
Mikołaj, Dymitr, Andrzej, Jakub, Jan, Paweł, Zygmunt, Wiktor, Zbigniew, Marcin, Maciej, Dorota |
Życiorys
edytujBył bratem Jaśka Oleśnickiego i rycerzem króla Jagiełły[1]. W roku 1404 Dobiesław towarzyszył Jagielle w zjeździe z wielkim mistrzem krzyżackim Konradem von Jungingenem. W turnieju zorganizowanym przez wielkiego mistrza na cześć króla konkurowali ze sobą rycerze z orszaku Jagiełły z Krzyżakami i przedniejszymi rycerzami zachodnich państw. Dobiesław na wezwanie króla dosiadł konia ostatni. Zadziwił wszystkich nie tylko rynsztunkiem i dworskimi obyczajami, ale też siłą, wytrzymałością i kunsztem rycerskim, które nie miały sobie równych. Dobiesław kolejno zrzucił z siodeł wszystkich wcześniejszych zwycięzców pojedynków. Konrad von Jungingen stawiał przeciwko niemu kolejnych rycerzy, którzy w potyczce z Dobiesławem kolejno spadali z koni. Walki w pełnym rynsztunku i przy blasku pochodni przeciągnięto do trzeciej w nocy, mimo to nie znalazł się nikt spośród elity europejskiego rycerstwa, kto powaliłby Dobiesława[2]
Wśród 50 polskich chorągwi w bitwie pod Grunwaldem, Długosz jako 38. wymienia chorągiew oleśnicką[3] z białym krzyżem na czerwonym polu. Wystawił ją, jak na średniowiecznego, możnego rycerza przystało, własnym sumptem i dowodził nią w bitwie Dobiesław z Oleśnicy. W bitwie towarzyszył mu syn Piotr, łowczy sandomierski.
Dobiesław z Oleśnicy był drugim obok Jana Kobylańskiego herbu Grzymała, rycerzem, który wtargnął do oblężonego Malborka i jak pisze Jan Długosz, "pewno zdobyliby miasto, gdyby pomogło wojsko"[4].
Był sygnatariuszem aktu unii horodelskiej zawartej w 1413[5]. W 1413 roku poślubił Katarzynę, córką podskarbiego koronnego Dymitra z Goraja. Był obecny przy wystawieniu przez Władysława II Jagiełłę przywileju czerwińskiego w 1422 roku[6]. Był sygnatariuszem pokoju mełneńskiego 1422 roku[7]. Był obecny przy wystawieniu przez Władysława II Jagiełłę przywileju jedlneńskiego w 1430[8].
3 lipca 1431, w czasie wyprawy łuckiej wysłał listy wypowiednie wielkiemu księciu litewskiemu Świdrygielle z obozu wojskowego w Bystrzycy na ziemi lubelskiej[9]. 31 grudnia 1435 podpisał akt pokoju w Brześciu Kujawskim[10].
Dobiesław Oleśnicki zmarł w 1440 roku. Został pochowany najprawdopodobniej w gotyckiej krypcie w prezbiterium kościoła w Siennie. W klasztorze na Świętym Krzyżu umieszczono jego epitafium.
Główną rezydencją Dobiesława Oleśnickiego było Sienno w ówczesnym województwie sandomierskim, gdzie znajdował się zamek Oleśnickich. W 1431 roku w Siennie Dobiesław ufundował murowany kościół pw. św. Zygmunta, który ukończono w 1442 roku. Na tablicy erekcyjnej tego kościoła znajduje się jedyny znany portret Dobiesława oraz jego żony Katarzyny. Dzięki małżeństwu z Katarzyną z Goraja, został właścicielem Rymanowa. Wraz z rodziną często przebywał w tym mieście. W 1441 roku po śmierci Dobiesława właścicielką zamku w Rymanowie stała się wdowa. Kolejnymi właścicielami miasta byli syn Oleśnickiego Andrzej Sienieński (zm. 1494) i wnuk Wiktoryn.
Dobiesław Oleśnicki wraz z bratem Jaśkiem i bratankami Zbigniewem (późniejszym kardynałem) i Janem Głowaczem, uczynili z Oleśnickich jeden z najpotężniejszych późnośredniowiecznych rodów polskich.
Rodzina
edytuj- Katarzyna Gorajska lub Sienieńska - żona,
- Dymitr z Sienna - syn,
- Mikołaj z Sienna - syn.
- Jan z Sienna - syn,
- Jakub z Sienna - syn, biskup włocławski, arcybiskup gnieźnieński.
- Paweł z Sienna - syn,
- Andrzej Sienieński (zm. 1494) - syn,
- Dorota Oleśnicka z Sienna - córka, wychowawczyni córek króla Kazimierza Jagiellończyka
- Zygmunt - syn (zmarł młodo),
- Wiktor - syn (zmarł młodo),
- Zbigniew - syn (zmarł młodo),
- Marcin - syn (zmarł młodo),
- Maciej - syn (zmarł młodo), (PSB)
- Jan Oleśnicki (zm. 1413) – brat, starosta wileński, sędzia krakowski,
- Dobiesław Kurozwęcki - dziadek,
- Jan Koniecpolski - zięć,
- Jan Sienieński - wnuk,
- Wiktoryn Sienieński (ok. 1463- 31 marca 1530) - wnuk, kasztelan małogoski
- Jan Sienieński - wnuk.
Piotr – łowczy sandomierski, Zygmunt z Sienna, Wiktor z Sienna, Zbigniew z Sienna, Marcin z Sienna, Maciej z Sienna[potrzebny przypis]
Przypisy
edytuj- ↑ Maurycy Dzieduszycki porównuje życie Dobiesława Oleśnickiego do życia bohaterów Ariosta. Zob. M. Dzieduszycki, Zbigniew Oleśnicki, Kraków 1853.
- ↑ Teresa Romańska-Faściszewska, Oleśnica. Wydawnictwo ALLELUJA, Kraków 2007, ISBN 978-83-89660-74-9. Rozdział: "Wiek szesnasty w Oleśnicko-Zborowskich losach", s. 56, 57.
- ↑ H.Samsonowicz: Polska Jana Długosza, Warszawa 1984, s.223
- ↑ H. Samsonowicz: Polska Jana Długosza, Warszawa 1984, s.249
- ↑ Statuta, Prawa Y Constitucie Koronne Łacinskie Y Polskie z Statutow Łaskiego Y Herborta Y Z Constituciy Koronnych Zebrane, Kraków 1600, s. 749.
- ↑ Jus polonicum, codicibus veteribus manuscriptis et editionibus quibusque collatis / edidit Joannes Vincentius Bandtkie, Warszawa 1831, s. 223.
- ↑ Maciej Dogiel, Codex Diplomaticus Regni Poloniae Et Magni Ducatus Litvaniae : In Quo Pacta, Foedera, Tractatus Pacis, Mutuae Amicitiae, Subsidiorum, Induciarum, Commerciorum Nec Non Conventiones [...] Aliaque Omnis Generis Publico Nomine Actorum, Et Gestorum Monumenta. T. 4, In Quo Totius Prussiae Res Continentur, Wilno 1764, s. 114.
- ↑ Franciszek Piekosiński, Wiece, sejmiki, sejmy i przywileje ziemskie w Polsce wieków średnich, Kraków 1900, s. 43.
- ↑ Dariusz Wróbel, Przyczynek prozopograficzny do dziejów tzw. wyprawy łuckiej w 1431 roku, w: Res Historica, nr 41, 2016, s. 244.
- ↑ Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae, wydał Maciej Dodgiel, t. 4, Wilno 1764, s. 133.
Bibliografia
edytuj- Opis Bitwy pod Grunwaldem- źródła historyczne. album-grunwaldzki.iq.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-10)].
- Ci wielcy Polacy to nasza rodzina – Dobiesław Oleśnicki
Linki zewnętrzne
edytuj- Feliks Kiryk, Dobiesław Oleśnicki herbu Dębno, t. XXIII, Polski Słownik Biograficzny, 1978.