Dialekt czesko-morawski

Dialekt czesko-morawski lub dialekt południowoczeski^[2] (cz. jihovýchodočeska podskupina^[3], českomoravské nářečí) – jeden z czterech dialektów czeskich właściwych obok dialektu wschodnioczeskiego, zachodnioczeskiego i środkowoczeskiego. Zajmuje obszar pogranicza Czech i Moraw^[2].

Cechy językowe

Dialekt czesko-morawski jest typu przejściowego z racji swojego położenia na pograniczu obszarów dialektów czeskich właściwych i dialektów morawskich, w szczególności dialektu hanackiego (środkowomorawskiego)^[4].

Do szczególnych cech fonetycznych gwar czesko-morawskich można zaliczyć:

krótkie samogłoski w słowach typu mak, blato wobec mák, bláto w pozostałych gwarach czeskich właściwych, co łączy dialekt czesko-morawski z obszarem morawskim^[4],
zachowanie grupy šč, która w pozostałych dialektach czeskich właściwych dała šť^[4].

Do charakterystycznych cech morfologii gwar czesko-morawskich należą:

końcówka -í w 3. os. l. mn. czasowników na -ím, -íš, np. mluví, chodí^[5] wobec typowego dla dialektów wschodnio- i środkowoczeskich mluvjej, choďej,
rozkaźniki typu noš, ježďi^[5], a w liczbie mnogiej pošlime, pošlite^[4] (wobec literackich nos, jezdi, pošleme, pošlete),
nieodmienny przymiotnik dzierżawczy, np. mužovo bratr, po mužovo straňe, co stanowi nawiązanie do gwar zachodnioczeskich^[5],
podobieństwo końcówek odmiany miękko- i twardotematowej, np. ulica-ulicu jak žena-ženu^[4] wobec literackich i typowych dla pozostałych dialektów czeskich właściwych ulice-ulici i žena-ženu,
rzeczowniki na -s, -z, -l odmieniają się miękko, np. na vozi, v lesi, ve stodoli^[4].

Zdzisław Stieber: Zarys dialektologii języków zachodniosłowiańskich. Warszawa: PWN, 1965.
D. Short: Czech // The Slavonic Languages / Edited by Comrie B., Corbett G. London, New York: Routledge, 1993, s. 455–532. ISBN 0-415-04755-2. (ang.).
Pavel Kosek: Česká nářečí. [dostęp 2022-07-25]. (cz.).