Dereniowate

Dereniowate
	; Dereń biały
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	dereniowce
Rodzina	dereniowate
	Nazwa systematyczna
	Cornaceae (Dumort.) Dumort.; Anal. Fam. Pl.: 33, 34. 1829, nom. cons.
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dereniowate (Cornaceae) – rodzina roślin z rzędu dereniowców. Obejmuje dwa rodzaje – alangium Alangium i dereń Cornus – z ponad 100 gatunkami^[3]. Rośliny te występują głównie na półkuli północnej, poza tym w różnych obszarach wszystkich kontynentów – w Ameryce Południowej w Andach, w Afryce środkowej i w północnym Madagaskarze, we wschodniej Australii i na wyspach Oceanii^[2]. Owoce derenia jadalnego spożywane są w formie soków i lemoniad. Liczne gatunki dereni sadzone są jako ozdobne. Z rodzaju alangium Alangium gatunek Alangium salviifolium wykorzystywany w Indiach do celów leczniczych^[4]. Niektóre inne gatunki bywają uprawiane jako ozdobne^[5].

Morfologia

Pokrój: Drzewa i krzewy, rzadko rośliny zielne^[4] (opisywane też jako kłączowe półkrzewy^[2]). Rośliny z włoskami jednokomórkowymi w kształcie litery T^[2].
Liście: Naprzeciwległe (Cornus) lub skrętoległe (Alangium)^[4], zwykle całobrzegie^[2], bez przylistków^[4].
Kwiaty: Zwykle 4-krotne (rzadko 10-krotne)^[2], obupłciowe. Zebrane są w wierzchotki i główkowate baldachy (Cornus) lub rozgałęzione wiechy (Alangium). U dereni wsparte są one 4 do 6 liśćmi przykwiatowymi^[4]. Kielich jest drobny, zresztą płatki korony też niezbyt okazałe. Liczba pręcików równa liczbie płatków, nadlegle których wyrastają. U Alangium liczba pręcików bywa zwielokrotniona, a wówczas też nitki pręcików są długie. Zalążnia jednokomorowa, powstaje z 1 do 4 owocolistków. Szyjka słupka zwykle krótka, rzadko długa. Znamię ucięte lub główkowate, suche^[2].
Owoce: Pestkowce różnej barwy (białe, czerwone, niebieskie do czarnych), zwykle z jednym lub dwoma nasionami^[2].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Jeszcze w systemie APG III z 2009 ujęcie rodziny było szerokie i obejmowała ona też podrodzinę Nyssoideae Arnott^[6], która w systemie APG IV (2016) została wyodrębniona w randze rodziny błotniowatych Nyssaceae w tym samym rzędzie dereniowców Cornales^[7]. W systemie Takhtajana z 2009 rodzina obejmowała tylko rodzaj Cornus, ale podzielony na cztery rodzaje (poza Cornus, także Swida, Afrocrania i Cynoxylon)^[8]. W systemie Reveala (1994–1999) poza rodzajem Cornus i wyodrębnionym z niego Afrocrania, zaliczone tu były Camptotheca i Diplopanax (współcześnie w błotniowatych Nyssaceae)^[9].

Relacja filogenetyczne przedstawione według APweb:

dereniowce

Hydrostachyaceae

	Grubbiaceae

	Curtisiaceae

Nyssaceae – błotniowate

Cornaceae – dereniowate

	Loasaceae – ożwiowate

	Hydrangeaceae – hortensjowate

Podział rodziny na rodzaje

Alangium Lam. – alangium
Cornus L. – dereń

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-12-16] (ang.).
↑ Cornaceae Bercht. & J.Presl. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-24].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 251, 254. ISBN 83-7079-778-4.
↑ WłodzimierzW. Seneta WłodzimierzW., Drzewa i krzewy liściaste. T. 1, Abelia-Buxus, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1991, s. 187, ISBN 83-01-10135-0 .
↑ Angiosperm Phylogeny Group (2009). An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III. Botanical Journal of the Linnean Society 161: 105-121.
↑ The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385.
↑ Armen Takhtajan: Flowering Plants. Springer Netherlands, 2009, s. 453. ISBN 978-1-4020-9609-9.
↑ Crescent Bloom: Cornaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-02-28]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-12-16] (ang.).

[powo-3] Cornaceae Bercht. & J.Presl. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-24].

[ency-4] Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 251, 254. ISBN 83-7079-778-4.

[seneta-5] WłodzimierzW. Seneta WłodzimierzW., Drzewa i krzewy liściaste. T. 1, Abelia-Buxus, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1991, s. 187, ISBN 83-01-10135-0 .

[6] Angiosperm Phylogeny Group (2009). An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III. Botanical Journal of the Linnean Society 161: 105-121.

[apgIV-7] The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385.

[armen-8] Armen Takhtajan: Flowering Plants. Springer Netherlands, 2009, s. 453. ISBN 978-1-4020-9609-9.

[A-9] Crescent Bloom: Cornaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-02-28]. (ang.).

[3]

[2]

[4]

[5]

[1]

[6]

[7]

[8]

[9]