Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”

Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” (SW „Czytelnik”, „Czytelnik”) – polskie wydawnictwo o profilu humanistyczno-literackim istniejące od 1944 z siedzibą w Warszawie. Jest najstarszym powojennym wydawnictwem polskim.

Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”

Siedziba wydawnictwa (2017)
Status prawny	spółdzielnia
Adres	ul. Wiejska 12a 00-490 Warszawa
Data założenia	1944
Dyrektor	Marian Sewerski
Strona internetowa

Historia wydawnictwa

Wydawnictwo założone zostało w 1944 r. w Lublinie z inicjatywy Jerzego Borejszy, w 1945 po półrocznej działalności w Łodzi przeniesione zostało ostatecznie do Warszawy.

Początkowo oficyna wydawała głównie podręczniki i masowe niedrogie wydania klasyki, a także nowe tytuły prasowe – m.in: „Życie Warszawy”, „Dziennik Polski”, „Rzeczpospolita” oraz periodyki takie, jak: „Przekrój”, „Przyjaciółka”, „Odrodzenie”, „Kuźnica”, „Twórczość”, „Problemy”. W okresie 1945–1948 było to centrum polskiej kultury, pod kontrolą Borejszy, nazywane „imperium” lub „państwem w państwie”. Wydawnictwo organizowało biblioteki i księgarnie. Straciło na znaczeniu po usunięciu Borejszy z kierownictwa wydawnictwa w 1948 r. Głośne tytuły z tego okresu to: Popiół i diament Jerzego Andrzejewskiego, Kwiaty polskie Juliana Tuwima. Od 1951 r. wydawanie dzienników i innych czasopism przejęła Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa” (RSW). W 1957 wydawnictwo otworzyło Kawiarnię Czytelnika w Warszawie, przy ulicy Wiejskiej 12, która była miejscem spotkań ludzi polskiej kultury.

Do autorów przezeń publikowanych należą m.in. Maria Dąbrowska, Stanisław Grochowiak, Zofia Nałkowska, Gustaw Herling-Grudziński, Ryszard Kapuściński, Tadeusz Konwicki, Julian Tuwim, Aleksander Wat oraz Alessandro Baricco, Jacques Le Goff, Wiktor Jerofiejew, Ernst Jünger, Sándor Márai, Philip Roth.

W latach 90. XX wieku i na początku XXI wieku sprzedaż wydawnictwa spadała. W 2017 miało 440 tys. złotych straty. Prezesem zarządu został wtedy Marian Sewerski, menadżer z doświadczeniem z koncernów paliwowych. W 2022 spółdzielnia miała 4,19 mln zł przychodów i 369 tys. zł zysku.

Obecnie wydaje literaturę piękną, publicystykę, pamiętniki, reportaże. Publikuje ok. 30 tytułów rocznie. Od 2014 wydawnictwo publikuje e-booki, od 2021 audiobooki.

W latach 2006–2012 redaktorem naczelnym wydawnictwa był Janusz Drzewucki.

Serie wydawnicze

Do najbardziej znanych serii wydawniczych prowadzonych przez SW „Czytelnik” należą:

• Nike,
• Nowy Sympozjon,
• Archiwum „Kultury”,
• Wspomnienia i relacje,
• Pejzaże Kultury,
• Głowy Wawelskie,
• Poeci Polscy,
• Z jamnikiem,

a także serie międzywydawnicze:

• Biblioteka Klasyki Polskiej i Obcej,
• Biblioteka Literatury XXX-lecia.

Prezesi zarządu

• Jerzy Borejsza (1944-1948),
• Jerzy Pański 1948-1951),
• Jan Stefczyk (1952-1954),
• Ludwik Kasiński (1955-1975),
• Stanisław Bębenek (1975-1988),
• Wacław Sadkowski (1989-1990),
• Jerzy S. Sito (1990-1991),
• Stefan Bratkowski (1991-1992),
• Marek Bogucki (1992-1993),
• Włodzimierz Michalak (1994-1995),
• Marek Żakowski (1995-2017),
• Marian Sewerski (od 2017)

Bibliografia

• „O nas” na stronie wydawnictwa
• Filip Modrzejewski: Spółdzielnia Wydawnicza "Czytelnik". culture.pl, lipiec 2008. [dostęp 2023-04-24].