Wikipedia

Ulica Wiejska w Warszawie

ulica w Warszawie

Ulica Wiejska – ulica w warszawskiej dzielnicy Śródmieście, biegnąca od ul. Pięknej do placu Trzech Krzyży.

Ulica Wiejska w Warszawie
Śródmieście Południowe
Ilustracja
Ulica Wiejska przy ul. Matejki, widok w kierunku placu Trzech Krzyży
Państwo

 Polska

Miejscowość

Warszawa

Poprzednie nazwy

ulica Ignacego Daszyńskiego

Przebieg
światła ul. Jazdów ↑
← ul. Górnoślaska, ul. Piękna →
ul. J. Matejki
ul. P. Maszyńskiego
↖ ul. Frascati, ul. Senacka ↗
ul. B. Prusa
plac Trzech Krzyży
Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica Wiejska w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Ulica Wiejska w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica Wiejska w Warszawie”
Ziemia52°13′32,1″N 21°01′34,4″E/52,225583 21,026222
Multimedia w Wikimedia Commons
Ulica Wiejska przy ul. Pięknej i Górnośląskiej. Po lewej Budynek Komisji Sejmowych, po prawej Stary Dom Poselski połączony z dobudowanym po wojnie segmentem
Gmach Sejmu z Salą Posiedzeń

Historia

edytuj

Ulica jest częścią dawnego traktu łączącego Starą Warszawę z książęcym pałacem w Jazdowie[1]. Około połowy XVIII w. dawna droga zaczęła przekształcać się w ulicę prowadzącą od rozdroża Złotych Krzyży (obecnego placu Trzech Krzyży) na południe. W 1770 została uregulowana i otrzymała oficjalną nazwę Wiejska[2]. Wiązała się ona z charakterem okolicy, pełnej pól i ogrodów, przez którą wówczas biegła ulica[2].

Około 1770 były podkomorzy nadworny koronny Kazimierz Poniatowski założył tutaj ogród „Na Górze”, nazwany potem Frascati. Po północnej stronie ul. Książęcej, również dla Poniatowskiego, powstał inny ogród – „Na Książęcem” (obecnie park na Książęcem).

W 1792 u zbiegu z ul. Górnośląską rozpoczęła działalność elegancka podmiejska kawiarnia Wiejska Kawa[1]. W 1819 Frascati nabył carski komisarz Nikołaj Nowosilcow, który wystawił przy ulicy dwie bliźniacze klasycystyczne kordegardy zaprojektowane przez Jakuba Kubickiego[1]. Wraz z odcinkiem ogrodzenia i parą filarów bramnych te przeznaczone dla dozorcy i szawajcara budynki są najstarszymi zachowanymi elementami zabudowy ulicy[1].

W okresie Królestwa Kongresowego przy Wiejskiej pod nr 11 dom własny wzniósł architekt Antonio Corazzi[1]. W latach 1851–1853[3] pod nr. 8 wzniesiono budynek Instytutu Szlacheckiego, średniej szkoły męskiej dla uczniów z zamożnych rodzin, przeniesionej z ulicy Nowolipki[4]. Po likwidacji Instytutu Szlacheckiego (1862)[5] nieruchomość zajął przeniesiony z Puław Aleksandryjsko-Maryjski Instytut Wychowania Panien[6]. Szkoła działała tam do 1915, kiedy to została ewakuowana w głąb Rosji[7][8].

W 1863 do ulicy Wiejskiej przeprowadzono od strony Alej Ujazdowskich nową ulicę[6]. Ponieważ prowadziła do Instytutu Szlacheckiego nazwano ją Instytutową (obecnie ul. Matejki)[6].

W 1918 w gmachu dawnego Instytutu Maryjskiego, w którym w czasie I wojny światowej funkcjonował niemiecki Instytut Badania Krwi, umieszczono Sejm RP[9]. Budynek został rozbudowany w latach 1927–1928 o salę obrad Sejmu według projektu Kazimierza Skórewicza, zaś w 1929 o Hotel Sejmowy[9] (obecny Stary Dom Poselski).

Osobny artykuł: Kompleks budynków Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.

Po 1933 rozparcelowano ogrody Frascati, wznosząc na ich miejscu domy mieszkalne oraz, w latach 1933–1939, gmach Izby Przemysłowo-Handlowej według projektu Zdzisława Mączeńskiego[9] (nr 10; w okresie PRL siedziba Ministerstwa Handlu Zagranicznego, obecnie Kancelarii Prezydenta).

W latach 1939–1941 ogrody sejmowe były miejscem egzekucji[10], gmach Izby Przemysłowo-Handlowej zajęła komenda żandarmerii[11], a w budynku Starego Domu Poselskiego stacjonowała niemiecka policja[12]. Podczas powstania warszawskiego Niemcy zburzyli budynki nr 3, 5 i 20 oraz spalili nr 1, 7, 9 i 15[13].

Od 27 listopada 1946[14] do 26 marca 1949[15] ulica nosiła nazwę ulica Ignacego Daszyńskiego[16], później powróciła do pierwotnej nazwy[13]. W tym okresie według projektu Bohdana Pniewskiego odbudowano i rozbudowano kompleks budynków Sejmu[13]. Lata 1950–1961 przyniosły realizację zakłócających panoramę okolicy wielkich domów mieszkalnych, w tym wybudowanego u zbiegu z ul. Jana Matejki domu spółdzielni nauczycielskiej według projektu A. Markiewicza. Budynek powstał w miejscu, w którym w latach 1903–1944 działała szkoła dla dziewcząt Jadwigi Kowalczykówny i Jadwigi Jawurkówny (tzw. Szkoła na Wiejskiej)[17]. Pod nr 12a wzniesiono bliźniaczy do nr 12 budynek, w którym znalazła siedzibę Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”[13].

W 1999 naprzeciwko gmachu Sejmu, na rogu ul. Wiejskiej i ul. J. Matejki, odsłonięto pomnik Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego zaprojektowany przez Jerzego Staniszkisa[18].

W I połowie XXI w. wzdłuż ulicy dosadzono nowe sadzonki robinii akacjowej, utrzymując dotychczasowe malownicze zadrzewienie.

W październiku 2015 na ulicy dopuszczono ruch rowerów pod prąd bez wydzielania specjalnego kontrapasa, z wyjątkiem krótkich odcinków przy wjeździe i wyjeździe z odcinka jednokierunkowego pomiędzy ulicami Frascati i Bolesława Prusa. Było to pierwsze tego typu rozwiązanie w Warszawie[19]. W 2018 pod nr 1, przy skrzyżowaniu z ul. Piękną, został oddany do użytku Budynek Komisji Sejmowych[20].

Ważniejsze obiekty

edytuj

Inne informacje

edytuj

W Warszawie istnieje druga ulica o tej samej nazwie, w dzielnicy Wesoła[21]. Jest to wynik pozostawienia bez zmian ponad 260 dublujących się nazw ulic i placów po przyłączeniu w 2002 Wesołej do Warszawy[22].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e Jarosław Zieliński. Wiejska od 1770 r.. „Stolica”, s. 16, listopad–grudzień 2019. 
  2. ↑ a b Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011, s. 189. ISBN 978-83-62189-08-3.
  3. ↑ Waldemar Baraniewski: Kazimierz Skórewicz. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2000, s. 113. ISBN 83-7059-514-6.
  4. ↑ Barbara Wierzbicka: Sejm i Senat. Architektura i wnętrza. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1997, s. 7. ISBN 83-7059-298-8.
  5. ↑ Marek Czapelski: Gmachy Sejmu i Senatu. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2009, s. 17. ISBN 978-83-7059-915-7.
  6. ↑ a b c Jarosław Zieliński. Wiejska od 1770 r.. „Stolica”, s. 17, listopad–grudzień 2019. 
  7. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 276. ISBN 83-01-08836-2.
  8. ↑ Barbara Wierzbicka: Sejm i Senat. Architektura i wnętrza. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1997, s. 11. ISBN 83-7059-298-8.
  9. ↑ a b c Jarosław Zieliński. Wiejska od 1770 r.. „Stolica”, s. 19, listopad–grudzień 2019. 
  10. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 947. ISBN 83-01-08836-2.
  11. ↑ Józef Ziemian: Papierosiarze z placu Trzech Krzyży. Łódź: Oficyna Bibliofilów, 1995, s. 15. ISBN 83-86058-33-1.
  12. ↑ Tomasz Strzembosz: Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939-1945. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983, s. 64. ISBN 83-06-00717-4.
  13. ↑ a b c d Jarosław Zieliński. Wiejska od 1770 r.. „Stolica”, s. 20, listopad–grudzień 2019. 
  14. ↑ Uchwała nr 113 Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 27 listopada 1946 r. w sprawie zmiany nazwy niektórych ulic w m.st. Warszawie. „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej i Zarządu Miejskiego m.st. Warszawy”. nr 9, rok IV, s. 1, 1948-04-03. 
  15. ↑ Uchwała nr 468 Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 26 marca 1949 r. w sprawie zmiany nazw ulic w m.st. Warszawie. „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej i Zarządu Miejskiego m.st. Warszawy”. nr 16, poz. 67, s. 1, 1949-09-26. 
  16. ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 380. ISBN 83-86619-97X.
  17. ↑ praca zbiorowa, red. Wanda Karpowicz i wsp.: Szkoła na Wiejskiej. Kraków: Znak, 1974.; praca zbiorowa: Szkoła na Wiejskiej. Warszawa: Biblioteka Warszawska, 2007. ISBN 83-88477-85-4.).
  18. ↑ 27. Pomnik Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego. W: P. Zuchniewicz: Papieska Warszawa. Warszawa: Centrum Myśli Jana Pawła II, 2006.
  19. ↑ Krzysztof Śmietana. Rowerem pod prąd na Wiejskiej. „Gazeta Stołeczna”, s. 3, 10-11 października 2015. 
  20. ↑ Budynek Komisji Sejmowych – betonowa powaga. sztuka-architektury.pl, 4 grudnia 2019. [dostęp 2020-03-21].
  21. ↑ Załącznik Nr 1 do zarządzenia nr 3800/2013 z dnia 25 stycznia 2013 r. w sprawie wprowadzenia „Katalogu ulic i placów m.st. Warszawy” oraz zasad zapisu nazw obiektów miejskich. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl. [dostęp 2021-01-30].
  22. ↑ Kwiryna Handke: Zespół Nazewnictwa Miejskiego Warszawy – historia i dokonania, [w:] Śladami nazw miejskich Warszawy. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2012, s. 259. ISBN 978-83-62189-21-2.

Bibliografia

edytuj
  • Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963, s. 250.
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Ulica_Wiejska_w_Warszawie&oldid=75208150”